Hasılat paylaşımına dayalı olarak yapılan ihalelerde, paylaşıma ilişkin sözleşme maddelerinin nasıl değerlendirileceğine ilişkin açıklayıcı örnek Kr.

Karar

6. Hukuk Dairesi         2021/3402 E.  ,  2022/1370 K.

MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi

İLK DERECE

MAHKEMESİ : Selçuk Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın esastan reddine yönelik verilen hüküm süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

K A R A R

Davacı vekili; davalı ... ve Selçuk Emniyet Müdürlüğü arasında 20.04.2015 tarihinde ihale onay belgesi imzalanarak KGYS-TEDES ön protokolü uyarınca Selçuk Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünce "Trafik Elektronik Denetleme (KGYS-TEDES) Sistemleri Kurulumu ve 5 yıl süre ile işlettirilmesi işi" ihalesinin yapılmasına karar verildiğini, taraflar arasındaki uyuşmazlığın 08.06.2015 tarihinde taraflar arasında imzalanan sözleşme uyarınca davacıya ödenecek bedelin ne oranda olduğu hususunda olduğunu, sözleşmenin imzalandığı 08.06.2015 tarihinden idarenin hukuka aykırı şekilde uyuşmazlık çıkardığı 29.06.2016 tarihine kadar 5 ayrı döneme tekabül edecek şekilde KGYS-TEDES sistemi tarafından tespit edilen trafik ihlalleri listesindeki trafik idari para cezaları toplamının ("toplam ceza tutarı") %9,5 üzerinden hesaplanan bedel üzerinden toplam 887.328,31 TL'yi müvekkili şirkete ödediğini, ihale şartnamesi, teklif mektubu ve sözleşmeye uygun olan bu hesaplama yönteminin 1 yıl sonra hiçbir gerekçe olmaksızın idare tarafından hukuka aykırı bir şekilde değiştirilmeye çalışıldığını, yapılan işin devamında davacının hakedişi uyarınca düzenlediği ve davalıya gönderdiği 23.06.2016 tarihli 305866 nolu 258.680,28 TL tutarındaki faturanın davalı tarafından davacıya düşen %30’luk hasılat üzerinden %9,5 oranında hesaplama yapılarak ödemenin yapılabileceği gerekçesi ile geri gönderildiğini, ancak idarece yapılmaya çalışılan bu tek taraflı değişikliğin mevzuat ve ihale şartnamesi ile sözleşme hükümlerine aykırı olduğunu belirterek fazlaya ilişkin her türlü talep ve hakları saklı kalmak kaydıyla davacı ve davalı arasında 08.06.2015 tarihinde akdedilen sözleşme uyarınca davacıya ödenmesi gereken bedelin davacı tarafından kurulan KGYS-TEDES sistemi tarafından tespit edilen trafik ihlalleri listesindeki trafik idari para ceaları toplamının üzerinden hesaplanacağının tespiti ve davacıya bu tespite göre ödeme yapılması gerektiğine karar verilmesini, davacıya dava konusu sözleşme nedeniyle ödenmesi gereken bedel hususunda davalı tarafından 29.06.2016 tarihli 201603526 sayılı yazı ile yaratılan muarazanın giderilmesi ve davacının davalıya borcu bulunmadığının tespitine, davacının sözleşmeye ve yapılan işe uygun olarak düzenlediği 23.06.2016 tarihli 305866 nolu 258.680,28 TL bedelli fatura tutarının fatura tarihinden itibaren işleyecek faizi ile davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, yargılama giderleri ve veklaet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili; ... ile Selçuk İlçe Emniyet Müdürlüğü arasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun Ek 16.maddesine dayanılarak KGYS-TEDES kurulum ve işletim ön protokolü imzalandığını, ön protokol ile kurulacak olan sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğünce trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılmasına, aylık dönemler halinde yapılan tespitlere dayanılarak düzenlenen trafik idari yaptırım karar tutanaklarında yer alan trafik idari para cezalarının %30'u oranındaki tutarın izleyen ayın sonuna kadar sistem kullanımı hizmet bedeli olarak Belediyeye aktarılmasına karar verildiğini, anılan yasanın düzenlemeye göre Belediyenin toplam ceza tutarı üzerinde bir tasarruf hakkı bulunmadığını ancak kendisine aktarılacak %30'luk pay üzerinden paylaşıma gidip ihaleye çıkabileceğini, müvekkili Belediyenin de anılan ön protokol hükümlerine göre ihaleye çıktığını, ihaleye esas muhammen bedelin 1.360.800,00 TL olarak hesaplandığını, ihalede geçici teminatın bu bedel üzerinden belirlendiğini, ihale şartnamesinin ilgili hükümlerine göre yüklenici davacı şirkete ödenecek hasılat payının toplam ceza tutarı ifadesinden belediyeye ödenecek hizmet kullanım bedeli toplamının anlaşılması gerektiğini ve hakediş hesabında bu payın esas alınması gerektiğini, bu çerçevede davacı şirkete ödenecek tutarın Belediyeye aktarılan sistem kullanım bedelinin %9,5 oranında hesaplanacağı ve bundan sonraki hakedişlerin bu hesap doğrultusunda hazırlanacağının bildirildiğini ve fazla ödenen tutarın geri iadesini talep ettiklerini, müvekkili Belediyece yapılan işlemlerin usul ve yasaya ihale dökümanlarına uygun olduğunu belirterek davanın reddine, yargılama giderleri ile vekil ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen hüküm davalı vekilince istinaf edilmiş, Bölge Adliye Mahkemesi başvurunun esastan reddine karar vermiştir. Davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

Davalı ... ile Selçuk İlçe Emniyet Müdürlüğü arasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun EK. 16. maddesine dayanılarak Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri(KGYS)-Trafîk Elektronik Denetleme Sistemi(TEDES) kurulum ve işletim Ön Protokolü imzalanmıştır. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun EK.16(Ek: 13/2/2011-6111/60 md) maddesinde, "Belediyelerce veya sermayesinin tamamı belediyelere ait şirketler tarafından kendi bütçe kaynakları kullanılarak, karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak elektronik sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğünce trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması durumunda, aylık dönemler halinde yapılan tespitlere dayanılarak düzenlenen trafik idari yaptırım karar tutanaklarında yer alan trafik idari para cezasının % 30'u oranındaki tutar, izleyen ayın sonuna kadar Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ilgili belediyelere sistem kullanımı hizmet bedeli olarak ödenir." hükmü bulunmaktadır. Bu düzenlemeye göre Belediyeler hasılat payı paylaşımı esasına göre çıkacakları elektronik sistem ihalesinde belediyeye aktarılacak %30'luk yasal pay sınırını dikkate alarak muhammen bedeli belirleyecek olup bu durumda Belediyenin söz konusu işteki bütçesinin üst sınırı %30'luk Belediye payını geçemeyecektir. Belediye de bu bütçe sınırları içerisinde ihaleye çıkmak durumunda olup tasarruf yetkisinin olmadığı, trafik cezaları toplam tutarı üzerinden ihaleye çıkması mevzuata ve hayatın olağan akışına aykırıdır.

Davalı ile İlçe Emniyet Müdürlüğü arasındaki anlaşma gereği 11 adet kırmızı ışık ve 5 noktada, 10 adet hız ihlali sisteminin, hasılat paylaşımı ile gerçekleştirilerek KGYS-TEDES sistemi kurulması ve işletilmesi işi için davalı ... ihaleye çıkmış, ihale sonucunda taraflar arasında 08.06.2015 tarihli sözleşme imzalanmıştır. Davalı Belediyece düzenlenen 20.04.2015 tarihli ihale onay belgesi ve muhammen bedel tespit tutanağı incelendiğinde, muhammen bedelin 1.360.800,00-TL olduğu, işin niteliğinin hizmet alımı hasılat paylaşımı işi olduğu anlaşılmaktadır. Gerek muhammen bedel tespit tutanağı ve gerekse ihale onay belgesi incelendiğinde, davalı belediyece ihale kararının 2918 sayılı Yasa'nın Ek 16. maddesi gereğince trafik cezaları toplam tutarından Belediyeye aktarılacak %30'luk pay dikkate alınarak verildiği, yine ihaleye esas muhammen bedelin de Belediyeye aktarılacak %30 luk pay tutarının dikkate alınarak belirlendiği görülmektedir.

Ayrıca İhale İlanının 12.maddesinde, "Söz konusu iş, ilçe emniyet müdürlüğü görevlilerince imzalanıp onaylanan trafik ihlalleri listesindeki trafik idari para cezaları toplamının %30'u oranındaki tutarın takip eden ayın sonuna kadar Belediyeye ödenecek hizmet bedeli payı üzerinden hasılat paylaşımı esasına göre yükleniciye ödeme yapılacaktır. Kesilen cezalardan Belediyeye verilecek %30'luk hasılat payı %100 olarak düşünüldüğünde belediyeye aktarılacak gelirden %20'yi geçmemek şartıyla fiyatı en düşük teklif eden istekliye ihale edilir. Bu oran sözleşmenin sonuna kadar devam eder." denilmekle isteklilerce ihalede yapılacak tekliflerin Belediyeye aktarılacak %30 hasılat payı baz alınarak yapılması gerektiği belirtilmiştir. Nitekim davacı da teklifini hazırlarken bu ihale ilanını esas almış, diğer ihale evrakı da bu ilan doğrultusunda hazırlanmıştır.

08.06.2015 tarihli Sözleşmenin ödeme ve şartları başlıklı 12.1 maddesinde, "İl Emniyet Müdürlüğünce Belediyemize aktarılacak olan trafik idari para cezaları Belediye pay tutarlarının Belediyemiz hesaplarına geçiş tarihini izleyen 10 gün içerisinde yüklenici ile imzalanan sözleşme hükümleri esaslarına uygun olarak yükleniciye ödenir." denilerek ödemelerin Emniyet müdürlüğünce belediyeye aktarılacak %30 pay miktarı üzerinden yapılacağı kararlaştırılmıştır.

İhale dokümanını oluşturan belgeler, matbu teklif mektubu, idari şartname, sözleşme taslağı, TEDES Teknik Şartnamesi, ihale onay belgesi, muhammen bedel tespit tutanağı birlikte değerlendirildiğinde, 2918 sayılı Yasa'nın Ek 16. maddesi ve anılan yasal düzenlemeye dayalı olarak düzenlenen KGYS-TEDES Ön Protokolü uyarınca söz konusu ihalenin, trafik idari para cezaları toplamından Selçuk Belediyesine ödenecek olan %30 oranındaki sistem hizmet kullanım bedelinin Selçuk Belediyesi ile yüklenici arasında hasılat paylaşımına ilişkin olduğu, bu çerçevede ihale sözleşmesinin uygulanmasında da Belediyeye aktarılacak %30 payın esas alınması gerektiği ve yükleniciye ödenecek hakedişlerin %30 Belediye pay tutarı esas alınarak, yüklenicinin teklif ettiği ve taraflarca sözleşmeyle kararlaştırılan %9,5 oranı üzerinden hesaplanarak yükleniciye ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda anılan mevzuat hükümleri, sözleşme ve ihale belgeleri dikkate alındığında %30 luk hasılat payı %100 olarak kabul edilerek bunun üzerinden %9,5 oranında davacıya yapılacak ödeme olarak hesaplama yapan bilirkişi incelemesine itibar edilerek buna göre karar verilmesi gerekirken aksi yönde karar verilerek davanın kabulü yerinde olmamış hükmün bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 22.Hukuk Dairesinin 02.03.2021 tarih ve 2020/764 Esas, 2021/216 Karar sayılı kararının kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararının temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harçların istek halinde temyiz edene iadesine, HMK 373/1 maddesi gereğince dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 14.03.2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.