Ev işlerinde(şöför, aşçı, hasta bakımı, temizlik vs) çalışanların iş sözleşmesinin haksız feshine ilişkin davaları hangi mahkemede açılmalıdır?

5. Hukuk Dairesi   2021/12458 E. , 2021/14968 K.

MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki davada ... İş Mahkemesi ile ... 2. Asliye Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belli edilmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi gereği düşünüldü:

- K A R A R -

Davacı dava dilekçesi ile birlikte, davalılara ait malikhanede 2004-2014 yılları arasında çalıştığını, iş sözleşmesinin haklı sebep olmadan davalı işveren tarafından feshedildiğini belirterek kıdem, ihbar tazminatı ve birkısım işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep ve dava etmiştir.

... İş Mahkemesince, davacının ağırlıkla olarak ev hizmetlerinde çalıştığı bu nedenle dava konusu uyuşmazlığın asliye hukuk mahkemelerinin görev alanına girdiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiş, kararın davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 09/05/2016 tarih 2016/11478 Esas 2016/13970 Karar sayılı ilamı ile “Uyuşmazlık, taraflar arasındaki ilişkinin İş Kanunu kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ve bu bağlamda iş mahkemesinin görevi noktasında toplanmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 1. maddesinin ikinci fıkrası gereğince, 4. maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, işverenler ile işveren vekillerine ve işçilerine, çalışma konularına bakılmaksızın bu Kanunun uygulanacağı belirtilmiştir. 4857 sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, “ev hizmetlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Ev hizmetlerinde aşçı, uşak, temizlikçi gibi işlerde çalışan işçi ile ev sahibi işveren ararındaki uyuşmazlığın iş mahkemesi yerine genel mahkemelerde çözümlenmesi gerekir. İş Kanunu kapsamı dışında bırakılan bu hizmetleri gören kimselerle bunları çalıştıranlar arasındaki hukukî ilişkilerde Borçlar Kanununun hizmet akdine ilişkin hükümleri uygulanır. Aile bireylerini evden alarak alışverişe, şehir içinde gezmeye götüren, boş zamanında ev ve eklentilerinde zamanını geçiren şoföründe ev hizmeti yaptığı ve iş kanunu kapsamında olmadığı kabul edilmelidir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 165/1. maddesi uyarınca, bir davada hüküm verilebilmesi başka bir davaya, idari makamın tespitine veya dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir. Dosya içeriğine göre, davacı, davalılara ait malikanede temizlik, ütü,yemek yapımı, servis gibi ev işlerinde kesintisiz çalıştığı iddiası ile dava açmıştır. Bu davadan bağımsız olarak hizmet süresinin tespiti için ... İş Mahkemesinin 2015/633 esas sayılı dosyası ile açtığı dava derdest bulunmaktadır. Açılan hizmet tespit davası sonucunda davacının çalışma şekli hakkında yapılacak niteleme ve verilecek karar davacının iş kanunundan kaynaklanan alacaklarını doğrudan etkileyecektir ve bu istekler için ön sorun oluşturmaktadır. Bu sebeple hizmet tespiti davası sonucunun beklenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Eksik inceleme ile açılan hizmet tespit davası bekletici mesele yapılmadan karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.” gerekçesiyle bozulmuştur.

... İş Mahkemesince, bozmaya uyularak davacının, 4857 sayılı İş Yasası'nın 4. Maddesinin (e) fıkrası uyarınca kanun kapsamı dışında kaldığı, taraflar arasındaki iş sözleşmesi yönünden genel hükümlere tabi olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir.

... 2. Asliye Hukuk Mahkemesince ise, ... İş Mahkemesince Yargıtay bozma ilamında belirtildiği üzere ön sorun oluşturan hizmet tespiti davasının sonucu beklenilmeden görevsizlik kararı verilmiş olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir.

4857 sayılı İş Kanununun 1. maddesinin ikinci fıkrası gereğince, 4. maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, işverenler ile işveren vekillerine ve işçilerine, çalışma konularına bakılmaksızın bu Kanunun uygulanacağı belirtilmiştir.

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 1. maddesi uyarınca, İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında, iş akdinden veya İş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözüm yeri iş mahkemeleridir.

4857 sayılı Yasanın 4. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, “ev hizmetlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Ev hizmetlerinde aşçı, uşak, temizlikçi gibi işlerde çalışan işçi ile ev sahibi işveren ararındaki uyuşmazlığın iş mahkemesi yerine genel mahkemelerde çözümlenmesi gerekir. İş Kanunu kapsamı dışında bırakılan bu hizmetleri gören kimselerle bunları çalıştıranlar arasındaki hukukî ilişkilerde Borçlar Kanununun hizmet akdine ilişkin hükümleri uygulanır. Aile bireylerini evden alarak alışverişe, şehir içinde gezmeye götüren, boş zamanında ev ve eklentilerinde zamanını geçiren şoföründe ev hizmeti yaptığı ve iş kanunu kapsamında olmadığı kabul edilmelidir. Buna karşın evde hastaya bakan hemşire ve çocuk eğiticisi İş Kanunu kapsamında değerlendirilmelidir.

Dosya kapsamında, bozma ilamına konu hizmet tespit davasında davacının davalılara ait evin mutfak temizlik işlerinde çalıştığının belirlendiği, bu durumda uyuşmazlıkta 4857 sayılı yasanın 4. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca Borçlar Kanununun hizmet akdine ilişkin hükümleri uygulanacağından uyuşmazlığın ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri gereğince ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 13/12/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.