Geçit hakkı için ödenecek bedelin nasıl hesap edilmelidir?

Karar

YARGITAY

 

7. HUKUK DAİRESİ

 

Esas Numarası: 2022/3988

 

Karar Numarası: 2022/5722

 

Karar Tarihi: 03.10.2022

 

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 17/09/2015 gününde verilen dilekçe ile geçit ... kurulması talebi üzerine Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin bozma ilamına uyularak yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 19/04/2022 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi bir kısım davalılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

 

K A R A R

 

1.DAVA

 

1.1. Davacı vekili; müvekkiline ait Muğla ili, ... ilçesi, Karaağaç Mahallesi, Alınca mevkii 295 ada 1 parsel sayılı taşınmazın genel yola çıkabilmesi amacı ile davalıya ait 295 ada 2 parsel sayılı taşınmazdan geçit ... tesisine karar verilmesini talep etmiştir.

 

2. CEVAP

 

2.1. Davalı Hazine vekili; dava konusu taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında, Hazinenin özel mülkiyetine konu taşınmazlardan olduğunu, davacının Hazine adına kayıtlı taşınmazdan geçit ... talebinin yasal ve hukuki olmadığını belirterek, davanın reddini savunmuşlardır.

 

3. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

 

3.1. İlk derece mahkemesi; davanın kabulü ile davacıya ait Muğla ili, ... ilçesi, Karaağaç Mahallesi, Alınca mevkii 295 ada 1 parsel sayılı taşınmaz lehine, 01/04/2016 tarihli teknik bilirkişi raporu ve ek 1 numaralı krokisinde mavi renkte taralı olarak gösterilen 261,17m2'lik kısımdan (C1+C2+C3) Muğla ili, ... ilçesi, Karaağaç Mah. Alınca mevkii 295 ada 2, 3, ve 4 parsel sayılı taşınmazlar aleyhine geçit ... tesisine karar vermiştir.

 

4. BOZMA İLAMI

 

4.1. Hükmün davalı Hazine vekili ile dahili davalı ... tarafından temyiz edilmesi üzerine (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 04.02.2020 tarihli 2016/15224 Esas, 2020/1261 Karar sayılı ilamı ile "somut olayda lehine geçit ... kurulması istenen taşınmazın niteliği ve yüzölçümü ile kurulan geçit miktarı ve taşınmazların ekonomik bütünlüğünü bozacak şekilde geçit ... tesisi fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesine aykırı düşmektedir. Mahkemece, bu hususlar dikkate alınmaksızın davacıya ait taşınmazın niteliği, yüzölçümü ve kurulacak geçitin yüzölçümü ile güzergahların üstleneceği fedakarlık tartışılmadan noksan soruşturma ile yetinilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş" gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.

 

5. İLK DERECE MAHKEMESİ TARAFINDAN BOZMA İLAMINA UYULARAK VERİLEN KARAR

 

5.1. Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda; davacıya ait 295 ada 1 parsel sayılı taşınmazın açık bir şekilde uçurumun dibinde olduğu, davalı ... Hazinesine ait 295 ada 2 parsel sayılı taşınmazın içerisinden geçmekten başka hiç bir alternatifinin olmadığı, gerek eğim durumu gerekse taşınmazlardaki yapı gereği yine diğer davalılara ait 295 ada 3 parsel sayılı taşınmazdan da geçmek zorunda olduğu, gerekçesiyle hüküm kurulmuştur.

 

5.2. Mahkemece davanın kabulü ile davacıya ait Muğla ili, ... ilçesi, Karaağaç Mahallesi, Alınca mevki, 295 ada 1 parsel sayılı taşınmaz lehine, davalı 295 ada 2 parsel, 295 ada 3 parsel ve 295 ada 4 parsel sayılı taşınmazlar aleyhine fen bilirkişisi tarafından düzenlenen 15/09/2021 tarihli bilirkişi raporu ve rapora ekli ek:1 numaralı krokide C1 harfi ile gösterilen 115,40 m2'lik ve C2 harfi ile gösterilen 91,89 m² lik kısım ve C3 harfi ile gösterilen 53,88 m² lik kısım üzerinden geçit irtifak ... tesis edilerek tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.

 

6.TEMYİZ

 

6.1 Hükmü, davalılardan Hazine vekili, ... vekili ve ... vekili ayrı ayrı verdikleri dilekçelerle temyiz etmişlerdir.

 

6.2. Temyiz Nedenleri

 

6.2.1. Davalı ... vekili, bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, Kültür İl Müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabı beklenmeden mahkemece hüküm kurulduğunu, müvekkile ait taşınmazın ikiye bölündüğünü, gelir metoduna göre yapılan hesaplamada geçit bedelinin düşük tespit edildiğini belirtmiştir.

 

6.2.2.Davalı ... İcar vekili, davacı tarafından yine davacıya ait 295 ada 4 parsel sayılı taşınmaz üzerine inşa edilen evin 295 ada 3 parsel sayılı taşınmaza tecavüzlü olduğunu, bu tecavüz nedeniyle doğal geçişin davacı kusuruyla engellendiğini belirtmiştir.

 

6.2.3. Davalı Hazine vekili, aleyhe geçit tesisi edilen Hazine'ye ait taşınmazda aşırı eğim bulunduğunu, uygun olmayan bir hattan mahkemece geçit ... tesis edildiğini belirterek hükmü temyiz etmiştir.

 

7. YARGITAY KARARI

 

7.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

 

5.1.1. Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit ... kurulması isteğine ilişkindir.

 

7.2. Hukuki Sebep

 

7.2.1. Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit ... verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir.

 

7.2.2. Geçit ... verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

 

7.2.3. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 747/2. maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit ... taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak ... olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.

 

7.2.4.Uygun güzergah saptanırken, aleyhine geçit kurulan taşınmazın kullanım bütünlüğü bozulmamalıdır. Taşınmazın kullanım bütünlüğünün bozulmasının zorunlu olduğu hallerde bu husus gerekçelendirilerek geçit ... tesisi edilmelidir.

 

7.2.5. Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet ... kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.

 

7.3. Temyiz Nedenlerinin Değerlendirilmesi

 

7.3.1. Mahkemece kurulan geçit irtifakının, davacıya ait 295 ada 1 parsel sayılı taşınmaza komşu olan ve davalılara ait 295 ada 2 ve 3 numaralı parselleri iki parçaya bölmek suretiyle taşınmazların ekonomik bütünlüğünü önemli ölçüde etkilediği; davacının yine kendisine ait olan 295 ada 4 parsel sayılı taşınmazda yaptığı binanın, lehine geçit irtifakı tesisi talep edilen 295 ada 1 parsel sayılı taşınmaza geçit tesisini zorlaştıracak nitelikte inşa edildiği, bu durumun fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesine aykırılık oluşturduğu anlaşılmaktadır.

 

7.3.2. O halde mahkemece, lehine geçit irtifakı talep edilen 295 ada 1 parsel sayılı taşınmazın yola ulaşımının sağlanması için yine davacıya ait 295 ada 4 parsel sayılı taşınmaz ile akdi irtifak kurulmak suretiyle geçit tesis edilip edilemeyeceği araştırılarak bu güzergahtan geçit irtifakı tesisi; uygun geçit güzergahının tespit edilememesi halinde ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmeden, yukarıdaki ilkelere aykırı olacak şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, hükmün bu sebeplerle bozulması gerekmiştir.

 

SONUÇ: Yukarıda (7.3.1 ve 7.3.2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle bir kısım davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 03.10.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.

Bu sayfa 302 kez görüntülendi.