İş davalarının görülme yerinin tespitinin şube – merkez ayrımı açısından değerlendiği Kr.

Karar

5. Hukuk Dairesi   2022/7546 E.  ,  2022/12205 K.

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi Sıfatıyla)

Taraflar arasındaki davada Mardin 1.Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) ile Midyat 1. Asliye Hukuk(İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:

- K A R A R -

Dava, yersiz ödendiği gerekçesi ile ölüm aylıklarının davalıdan faiziyle tahsili istemine ilişkindir.

Mardin 1.Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla ) Mahkemesince, davanın redddine karar verilmiş, hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 21.05.2019 tarihli ve 2018/3937 E., 2019/4580 K. sayılı kararıyla” mahkemenin eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

Mardin l.Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesince, davacının murisinin hizmetlerinin iptal edilmesi nedeniyle kendisine yersiz ödenen aylıkların iadesinin istendiği, iptal işlemine konu tespitin Diyarbakır Bölge Müdürlüğü tarafından yapıldığı, iptal işlemini yapan birimin Ankara ... Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigortalı Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı olduğu, murisin iptal edilen çalışmalarının ve davalının yerleşim yeri adresinin Midyat ilçesinde olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.

Midyat 1. Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesince, yetkinin kesin olmadığı hallerde mahkemece yetki hususu kendiliğinden gözetilemeyeceğinden yetkisizlik kararının usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 6. maddesinde, iş uyuşmazlıklarında yer itibarıyla yetkili olarak iş mahkemeleri belirlenmiştir. Buna göre, "İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir. Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir."

İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yetki kurallarına uygun olup, buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemeleri de yetkili kılınmıştır. Türk Medeni Kanunu'nun 19/1. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden ‘‘Yerleşim yeri", "Bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.” Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgah sayılması gerekir.

HMK’nın 14/l.maddesi uyarınca "Bir şubenin İşlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir."

Diğer yandan Türk Medeni Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca “Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir." İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde itiraz edilmese dahi hakim tarafından kendiliğinden bu husus gözönünde bulundurulmalıdır. Bir başka anlatımla hakim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de re’sen yetkisizlik kararı verebilir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.04.2008 gün ve 2008/10-329 Esas - 2008/334 Karar numaralı ilamında da "Davaya konu uyuşmazlık tüzel kişilere karşı açılacak davalarda genel yetkili mahkeme, tüzel kişilerin yerleşim yerinin, yani merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olmakla birlikte, şube işlemleri nedeniyle açılacak dava, taraf olarak bağlı bulunulan merkez davalı gösterilerek, şubenin bulunduğu yerde de açılabilir. “Kurum adına işlem yapmaya yetkili bulunmak” şubenin tanımından ortaya çıkan bir sonuç olup, şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olmasında tek başına yeterli değildir. Şubenin bulunduğu yer yetkisi, o şubenin yapmış olduğu işlemlerden, davacıya ait işlemlerin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklarda geçerli bulunmaktadır." görüşü benimsenmiştir.

Somut uyuşmazlıkta, usulüne aykırı olarak 24/10/2008 ile 23/11/2012 tarihleri arasında davalıya toplam 35.053,00 TL yersiz ödeme yapıldığı, davacı kurumun yersiz ödenen miktar kadar alacağı doğduğu belirtilerek davacı kurumun 35.053,00 TL alacağının davalıdan tahsiline, ödeme tarihlerinden itibaren yasal faiz işletilmesine karar verilmesi istenilmiştir.

Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde; davaya konu işleminin Mardin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından yapılması nedeniyle, bu merkezin bulunduğu yer iş mahkemesi olan Mardin İş Mahkemelerinin kesin yetkili olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın Mardin l.Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesinde çözümlenmesi gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK’nın 21 ve 22. maddeleri ve 5235 sayılı Kanun'un 36/3. maddesi gereğince Mardin 1. Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 19/09/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.