Muhasebe kayıtlarında oynama yaparak zimmete para geçirilmesi olayında, muhasebeden sorumlu kişilerin gizli tutmaları gereken şifreleri paylaşmış olmalarının, kamu zararı yönünden sorumluluk doğracağı hk.

Karar

 

 

Kamu İdaresi Türü          Yüksek Öğretim Kurumları         

 

Yılı         2014    

 

Dairesi  1           

 

Dosya No           43684  

 

Tutanak No        48222  

 

Tutanak Tarihi   23.9.2020         

 

Kararın Konusu Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar      

 

 

Döner sermayeye gönderilen paraların muhasebe hesaplarına eksik kaydedilmesi ve muhasebe kayıtlarına girmeyen tutarlardan hak sahibi olmayan kişilere ve firmalara gerçeğe aykırı gönderme emirleriyle ödeme yapılması:

 

303 sayılı Ek İlamın 1. maddesiyle; … Üniversitesi Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü banka hesabına Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen paraların muhasebe hesaplarına eksik kaydedilmesi ve muhasebe kayıtlarına girmeyen tutarlardan hak sahibi olmayan kişilere ve firmalara gerçeğe aykırı gönderme emirleriyle ödeme yapıldığı gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir. {***41 sayılı (Asıl) İlamın 1. maddesiyle de aynı konu hakkında (… TL olarak) tazmin hükmü verilmiş, bu hükme karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine Sayıştay Temyiz Kurulunun 19.04.2017 tarihli ve 42993 tutanak sayılı Kararı ile hükmün BOZULMASINA ve Saymanlık Müdürlüğünde yapılan usulsüz işlemler sonucunda ortaya çıkan kamu zararında, Döner Sermaye İşletme Müdürü …’ın sorumluluğunun bulunmadığı; ayrıca 41 sayılı ilamın hüküm tarihi olan 19.11.2015 tarihinden sonra düzenlendiği için Daire yargılaması sırasında mevcut olmayan ve dilekçe ekinde ibraz edilen 15.06.2016 tarihli Bilirkişi Kurulu Raporunun Daire tarafından görülmesi gerektiği düşünüldüğünde; sunulan belgelerin değerlendirilmesi ve sorumluluk konusunda belirtilen hususların dikkate alınarak yeniden hüküm tesisini teminen DAİREYE GÖNDERİLMESİNE (temyiz talebinde bulunan diğer sorumlulardan … için aynı tarihli ve 42994; … için aynı tarihli ve 42995 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararları ile söz konusu sorumluların dosyalarının sorumlu İbrahim …’nun dosyası ile BİRLEŞTİLEREK DAİREYE GÖNDERİLMESİNE) karar verilmiş, ancak Sayıştay 1. Dairesi kararında direnerek 303 sayılı Ek İlamın 1. maddesiyle yeniden işbu tazmin hükmünü (hükümden önce tahsil edilen … TL’yi düşerek … TL olarak) vermiştir.***}

 

……

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

 

Yargılamaya esasa rapor ekinde yer alan muhasebe işlem fişleri, banka hesap ekstreleri, gönderme emirleri, İnceleme Raporu ile Bilirkişi Raporunun birlikte değerlendirilmesinden kamu zararına konu olan olayın; elektronik ortamda günlük banka hesap özet cetvellerine (ekstrelere) ulaşan ... ...’ın ekstrelerde yer alan SGK’dan gönderilmiş paraları olduğundan daha düşük göstermek suretiyle tahrifat yapması ve böylece gerçeğe aykırı ekstre üretmesi, ayrıca sahteciliğin anlaşılmaması için, İşletme Müdürlüğünce hazırlanan ve Saymanlığa gönderilen SGK tahsilatlarına ilişkin bazı muhasebe işlem fişleri ve bunların üst yazılarını da tahrif etmesi, daha sonra bu tahrif edilmiş ekstreleri esas alarak yaptığı muhasebe kayıtları ile SGK’dan gönderilen paraları Saymanlık kayıtlarına eksik kaydetmesi, bu yöntemle muhasebe kayıtları dışında tutması ve … Bankası … Şubesi hesabında bulunan paraları düzenlediği sahte ödeme talimatlarıyla İşletme ile hiçbir ticari ilişkisi bulunmayan kişi ve firmalara aktarması şeklinde gerçekleştiği anlaşılmaktadır.

 

Temyize ve bu defa karar düzeltilmesine esas Ek İlamda ise;

 

- Program üzerinden alınan ve ıslak imza olmadığı için kolaylıkla tahrif edilen ekstreler kullanılarak usulsüz ödemelerle sonuçlanan bir dizi usulsüz işlemin gerçekleştirilmiş olmasında Saymanlık (Muhasebe) Müdürü …. ve Saymanlık (Muhasebe) Müdür Yardımcısı …’nun ihmallerinin de elverişli bir ortam sağladığı, ayrıca …’in kendisine sağlanan DMİS şifresinin gizli tutulması konusunda gerekli dikkat ve özeni göstermediği için şifrenin başkalarınca öğrenilmesine ve muhasebe kayıtlarının usulsüz olarak değiştirilmesinde kullanılmasına neden olduğu,

 

- Döner Sermaye Saymanlığının işletmenin gelir ve giderlerin takip ve kontrol işlemleri için kullandığı DMİS muhasebe Uygulama Programı; İşletme Müdürünün erişimine açık olduğu, raporlar bölümünden Hastanenin her türlü mali bilgisine ulaşılabilmesinin mümkün olmasına rağmen üç yıl boyunca çok sayıda usulsüz işlemle Hastaneye ait toplam … TL gibi hastane için çok büyük ve önemli bir tutarın hak sahibi olmayan kişi ve firmalara aktarılmasında İşletme Müdürü …’ın da ihmalinin bulunduğu, Hastanenin mali işlemlerine ilişkin olarak İşletme Müdürlüğünün tuttuğu kayıtlarla Saymanlığın kayıtlarının hiç karşılaştırılmadığı, yılsonlarında SGK tahsilatlarının yıllık toplamlarında İşletme kayıtlarıyla Saymanlık kayıtları arasında önemli tutarsızlıklar görüldüğü halde bunların araştırılması yoluna gidilmediği,

 

Gerekçe gösterilerek söz konusu sahtecilik işlemini gerçekleştiren ...nın yanı sıra (Muhasebe Yetkilisi olarak) ... ve Saymanlık Müdür Yardımcısı ile İşletme Müdürünün sorumluluğuna gidilerek tazmin hükmü verilmiştir.

 

... ve Saymanlık Müdür Yardımcısının Sorumluluğu Hususu:

 

05.07.1983 tarihli ve 18098 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Yönetim ve Örgüt” başlıklı Üçüncü Bölümündeki “Sayman” başlıklı 15 inci maddesinde:

 

“(Başlığıyla birlikte değişik:RG-25/12/1998-23564)

 

Döner sermaye işletmelerinin saymanlık hizmetleri Maliye Bakanlığınca kurulacak döner sermaye saymanlıklarınca yürütülür.

 

Döner sermaye işletmelerinin mali ve muhasebe işlemleri Maliye Bakanlığınca atanacak sayman ile saymanlık personeli tarafından yürütülür. Saymanın geçici veya sürekli olarak görevi başında olmadığı hallerde saymanlık görevi Maliye Bakanlığınca vekaleten görevlendirilecek personel tarafından yürütülür.”,

 

“(Değişik başlık:RG-25/12/1998-23564) Saymanın Görevleri” başlıklı 16 ıncı maddesinde:

 

“Sorumlu saymanın başlıca görevleri şunlardır:

 

a) Malî işlemleri mevzuatta belirtilen usullere uygun biçimde yapmak ve yaptırmak,

 

b) (Değişik:RG-25/12/1998-23564) Tekdüzen Hesap Çerçevesi ve hesap planına göre muhasebe ve defter kayıtlarını tutmak,

 

c) Usulüne uygun olarak tahakkuk ettirilen istihkakları sahiplerine ödemek, gelirleri tahsil ettirmek,

 

d) Gelir ve gidere ilişkin her türlü belgeleri, defterleri ve makbuzları saklamak,

 

e) Ayniyat, ambar ve vezne işlerinin usulüne uygun biçimde yürütülmesini sağlamak,

 

f) Demirbaş ve ambar kayıtlarının esas deftere uygunluğunu sağlamak,

 

g) Banka ve kasada bulunan para ve bu mahiyetteki kıymetli evrakın kontrolünü yapmak,

 

h) İşletmenin bütün alacak ve borçlarının zamanında tahsil edilmesini veya ödenmesini sağlamak, bu yönde gerekli takibatı yapmak,

 

i) (Değişik:RG-25/12/1998-23564) Aylık mizanları izleyen ayın 9'una kadar düzenlemek,

 

j) Malî yılın bitimini izleyen 2 ay içinde işletmenin envanterini, kesin mizanını ve bilançosunu düzenlemek ve asılları ile birlikte gelir gider belgelerini Sayıştay’a, bilanço ve eklerinin onaylı birer örneğini Maliye Bakanlığına göndermek,

 

k) Veznedar, ayniyat memuru ve ambar memurlarını, kefalet kanunu esasları dahilinde kontrol etmek,

 

l) Sayman mutemetleri ile İta Amiri mutemetlerinin hesaplarını kontrol etmek, Yönetmeliğe uymalarını sağlamak,

 

m) Muhasebe ile ilgili diğer işleri yapmak.”

 

“Sorumlu Saymanın Ödemeden Önce Yapacağı İşler” başlıklı 17 nci maddesinde:

 

“Sorumlu sayman verile emirlerinde, aşağıdaki hususları aramak ve sağlamakla yükümlüdür:

 

a) Bütçede yeterli miktarda ödenek bulunması,

 

b) Giderlerin bütçedeki tertibe uygun olması,

 

c) Giderlerin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelere uygun olması,

 

d) Maddi hata bulunmaması,

 

e) Verile emirlerine bağlanması gereken belgelerin tamam olması,

 

f) Hak sahibinin kimliği,

 

g) Atama ve istihdamın kadro dahilinde bulunması,

 

Sorumlu sayman, yaptığı inceleme sonunda bu hususlara uygun görmediği ödemeleri yapmayarak, ödemeye ilişkin belgeleri gerekçesiyle birlikte, tahakkuk memuruna geri gönderir. Saymanın (a), (d), (e), (f), (g) bentlerinde yazılı hususlara aykırılık nedeniyle geri çevirmeleri kesin olup sayman ödemeye zorlanamaz.

 

Bu maddenin (b) ve (e) bentlerinde yazılı hususlara aykırılık nedeniyle geri çevirmelerde sorumluluk İta Amirince yazılı olarak üstlenildiği takdirde sayman ödemeyi yapar.” ve

 

“Saymanın Sorumlulukları” başlıklı 18 inci maddesinde:

 

“Sayman bu Yönetmeliğin 16. ve 17. maddelerinde sayılan görevlerinden dolayı ilgisine göre tahakkuk memuru, İta Amiri ve ilgili diğer memurlarla birlikte sorumludur.”

 

Hükümleri yer almaktadır.

 

Diğer taraftan, 01.05.2007 tarihli ve 26509 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Döner Sermayeli işletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Muhasebe yetkilisinin görev ve yetkileri” başlıklı 14 üncü maddesinde:

 

“(1) Muhasebe yetkilisinin görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir:

 

a) Gelirleri ve alacakları ilgili mevzuatına göre tahsil etmek, yersiz ve fazla tahsil edilenleri ilgililerine iade etmek.

 

b) Giderleri ve borçları hak sahiplerine ödemek.

 

c) Para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetleri almak, saklamak ve ilgililere vermek veya göndermek.

 

ç) Yukarıdaki bentlerde sayılan işlemlere ve diğer malî işlemlere ilişkin kayıtları usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutmak, belge ve bilgileri her türlü müdahaleden bağımsız olarak düzenlemek.

 

d) Yönetmelik gereğince düzenlenmesi gereken belge ve bilgileri, belirtilen sürelerde ilgili yerlere düzenli olarak vermek.

 

e) Veznenin kontrolünü ilgili mevzuatında öngörülen sürelerde yapmak.

 

f) Muhasebe hizmetlerine ilişkin defter, kayıt ve belgeleri ilgili mevzuatında belirtilen sürelerle muhafaza etmek ve denetime hazır bulundurmak.

 

g) Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, belge ve işlemlerini ilgili mevzuatında öngörülen zamanlarda denetlemek veya muhasebe biriminden uzak yerlerde görev yapan muhasebe yetkilisi mutemedinin bulunduğu yerdeki birim yöneticisinden kontrol edilmesini istemek.

 

ğ) Hesabını kendinden sonra gelen muhasebe yetkilisine devretmek, devredilen hesabı devralmak.

 

h) Muhasebe birimini yönetmek.

 

ı) Diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.”,

 

“Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları” başlıklı 15 inci maddesinde:

 

“(1) Muhasebe yetkilileri;

 

a) Bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde sayılan hizmetlerin zamanında yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından.

 

b) Mutemetleri aracılığıyla aldıkları ve elden çıkardıkları para ve parayla ifade edilen değerler ile bunlarda meydana gelen kayıplardan,

 

c) Ön ödeme ile kesin ödemelerin yapılması ve ön ödemelerin mahsubu aşamalarında ödeme emri belgesi ve eki belgelerin usulünce incelenmesi ve kontrolünden,

 

ç) Yersiz ve fazla tahsil edilen tutarların ilgililerine geri verilmesinde, geri verilecek tutarın, düzenlenen belgelerde öngörülen tutara uygun olmasından,

 

d) Ödemelerin, ilgili mevzuatın öngördüğü öncelik sırası da göz önünde bulundurularak, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmasından.

 

e) Rücu hakkı saklı kalmak kaydıyla, kendinden önceki muhasebe yetkilisinden hesabı devralırken göstermediği noksanlıklardan.

 

f) Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, belge ve işlemlerini ilgili mevzuata göre kontrol etmekten,

 

g) Yetkili mercilere hesap vermekten,

 

sorumludurlar.

 

(2) Muhasebe yetkililerinin Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.

 

(3) Muhasebe yetkililerinin ret ve iadeler ile ayrılıp gönderilmesi gereken paylara ilişkin fazla ve yersiz ödemelerde sorumluluğu, bu Yönetmeliğin 20 nci maddesi uyarınca yapması gereken kontrollerle sınırlıdır.”,

 

“Yetkisiz tahsil ve ödeme yapılamayacak hâller ile birleşemeyecek görevler” başlıklı 17 nci maddesinde:

 

“(1) Kanunların öngördüğü şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi işletme adına tahsilat ve ödeme yapamayacağı gibi muhasebe hizmeti de veremez.

 

(2) Usulüne göre atanmadığı hâlde muhasebe hizmetlerinden bir kısmını veya tamamını kendiliğinden yapanlar ile yapılması konusunda emir veren yöneticiler hakkında, Sayıştay tarafından belirlenecek malî sorumlulukları saklı kalmak üzere, adlî ve idarî yönden de ayrıca işlem yapılır.

 

(3) Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşemez.”

 

“Muhasebe yetkililerince ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde yapılacak kontroller” başlıklı 20 nci maddesinde:

 

“(1) Muhasebe yetkilileri ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde;

 

a) Yetkililerin imzasını,

 

b) Ödemenin çeşidine göre ilgili mevzuatında belirlenen belgelerin tamam olmasını,

 

c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,

 

ç) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri,

 

kontrol etmekle yükümlüdürler.

 

(2) Muhasebe yetkilileri, yukarıda belirtilen kontroller dışında kontrol ve inceleme yapamaz; ödemelerde ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması hâlinde ödeme yapamaz ve ödemeye zorlanamaz.

 

(3) Muhasebe yetkilileri, ödeme emri belgesi eki belgelerin, ödemesi yapılacak giderin çeşidine ve alım şekline göre Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde ve özel mevzuatında öngörülen belgelerden olmasını ve bu belgelerin eksiksiz olarak ödeme emri belgesi ekine bağlanmasını kontrol etmekle sorumlu olup, belgelerin alınan mal veya hizmet ya da yapılan iş bazında miktar veya ara toplam olarak bütçedeki tertiplerine uygunluğunun kontrolünden ve doğruluğundan sorumlu değildir.

 

(4) Muhasebe yetkililerinin maddi hataya ilişkin sorumlulukları; bir malî işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden karar, onay, sözleşme, hakediş raporu, bordro, fatura, alındı ve benzeri belgelerde; gelir, alacak, gider ya da borç tutarının tespit edilmesine esas rakamların hiçbir farklı yoruma yer vermeyecek biçimde, bilerek veya bilmeyerek yanlış seçilmesi, oranların yanlış uygulanması, aritmetik işlemlerin yanlış yapılması ve muhasebeleştirmeye esas toplamlarının muhasebeleştirme belgesinde ilgili hesaplara noksan veya fazla kaydedilmek suretiyle yapılan yersiz ve fazla alma, verme, ödeme ve gönderilmesiyle sınırlıdır. Teknik nitelikteki belgelerde, bu niteliğe ilişkin olarak yapılmış maddi hatalardan bu belgeleri düzenleyen ve onaylayan gerçekleştirme görevlileri sorumlu olup, muhasebe yetkililerinin bu belgelere ilişkin sorumlulukları aritmetik işlemlerdeki yanlışlıklarla sınırlıdır.

 

(5) Muhasebe yetkilileri, ön ödemeler ile geri verilecek para ve para ile ifade edilen değerlere ilişkin olarak düzenlenen muhasebeleştirme belgeleri ve ekleri üzerinde de birinci fıkradaki hususları kontrol etmekle yükümlüdürler.” ve

 

“Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 73 üncü maddesinde:

 

“…

 

(5) Muhasebe birimlerinin hesabı bulunan bankalarca, bir gün içinde muhasebe birimi adına tahsil edilen tutarlar ile karşılığında onaylanan veya düzenlenen alındıların tarih ve numaralarını; muhasebe birimi adına ödenen veya gönderilen tutarlar ile bunlara ait çek ve gönderme emirlerinin tarih ve numaralarını gösteren iki nüsha banka hesap özet cetveli düzenlenerek ertesi gün muhasebe birimine gönderilir. Banka hesap özet cetvelinin bir nüshası muhasebe işlem fişine bağlanır, diğer nüshası ise açılacak bir dosyada muhafaza edilir. Tahsilat ve ödemeleri ayrıntılı olarak gösteren cetvelin, bankaca, en geç ertesi gün düzenlenerek onaylandıktan sonra teslimat müzekkeresi ve gönderme emirlerinin ikinci nüshalarıyla birlikte muhasebe birimine gönderilmesi ve muhasebe birimlerinin de bu cetveli araması gerekir.”

 

Denilmektedir.

 

Yukarıda detaylı bir şekilde alınan muhasebe yetkilisi konumundaki saymanın görev ve yetkileri bağlamında konu ele alınacak olursa;

 

Ek İlamda Bankadan yazılı (ıslak imzalı) ve onaylı banka ekstresi (hesap özet cetveli) yerine elektronik ortamda alınması nedeniyle kamu zararının oluştuğu belirtilerek ... ve Saymanlık Müdür Yardımcısının (Sayman Vekili olarak) sorumluluğuna gidilmiş olup; kamu zararı banka ekstrelerinin alınışı sırasında değil, bunların DMİS sistemi üzerinde elektronik ortamda değiştirilmesi sonucunda adı geçen ...nın yetkisi olmadığı halde Bankaya verdiği ödeme talimatlarının Bankaca yerine getirilmesi sırasında oluşmuştur. Nitekim banka ekstrelerinin (ekstrelere göre oluşturulan muhasebe işlem fişleri ve üst yazıların da benzer şekilde) İşletme Müdürlüğü kayıtlarında bulunan tutarlarının gerçek rakamları ihtiva ettiği … Bakanlığı Uzmanlarınca düzenlenen İnceleme Raporunda açık bir şekilde görülmektedir.

 

Sorumluların iddia ettiği gibi banka ekstrelerinin ıslak imzalı olarak alınmayışı gelir azaltıcı veya gider çoğaltıcı bir etkiyle kamu zararına sebep olmamıştır. Ancak bu ekstrelerin ve bu ekstrelere göre oluşturulan muhasebe işlem fişlerinin (gerçeğinden az rakamları içerecek şekilde) DMİS sistemi üzerinde elektronik ortamda değiştirilmesi, eksik tutarların kayıt dışı tutularak sahte ödeme talimatlarıyla (gönderme emirleriyle) İşletme ile hiçbir ticari ilişkisi bulunmayan kişi ve firmalara aktarılmasına zemin hazırlamak suretiyle dolaylı bir yoldan da olsa kamu zararına sebep olmuştur. Diğer bir ifadeyle, kamu zararına sebep olan sahte ödeme talimatlarıdır. Ancak bu sahte ödeme talimatlarının düzenlenmesi işlemine vesile olan elektronik ortamda tahrif edilen ekstreler, muhasebe işlem fişleri ve üst yazılardır.

 

Kaldı ki, yukarıya alınan Döner Sermayeli işletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 73 üncü maddesine göre hesap özet cetvelleri (ekstreler), tahsilatlar kadar ödeme talimatlarını da içermekte olup, banka ekstrelerinin onaylı ve ıslak imzalı olarak alınmış olması durumunda bu ekstrelerde yapılan ödemeler de görüleceğinden; söz konusu kamu zararına neden olay da gerçekleşmeyecektir.

 

Diğer yandan, tahrifat işlemini fiilen gerçekleştiren ...nın ekstreleri, muhasebe işlem fişlerini ve üst yazıları değiştirirken Saymanlık kayıtlarına elektronik ortamda nasıl ulaşabildiği büyük önem arz etmekte olup, mevcut bilgi ve belgelerden; bunu Muhasebe Yetkilisi konumundaki ... ya da (ona vekalet eden) Saymanlık Müdür Yardımcısının DMİS şifresini kullanarak yaptığı anlaşılmaktadır.

 

Saymanlık belgeleri üzerinde onay yetkisinin sadece ...nde (ya da vekilinde) olduğu göz önünde tutulduğunda ve … Bakanlığı Uzmanlarınca düzenlenen İnceleme Raporundaki fiş değiştirme işlemlerine ... (ya da vekilinin) izin verdiği tespiti karşısında; Ek İlamdaki “DMİS şifresinin gizli tutulması konusunda gerekli dikkat ve özeni göstermediği için şifrenin başkalarınca öğrenilmesine ve muhasebe kayıtlarının usulsüz olarak değiştirilmesinde kullanılmasına neden olduğu” gerekçeleriyle tazmin hükmünde ...ne ve (vekili olarak) Saymanlık Müdür Yardımcısına sorumluluk yüklenmesinde hukuken bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

 

İşletme Müdürünün Sorumluluğu Hususu:

 

05.07.1983 tarihli ve 18098 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Yönetim ve Örgüt” başlıklı Üçüncü Bölümündeki “İşletme Müdürü” başlıklı 12 nci maddesinde:

 

“Döner Sermaye işletmesinin işletme müdürü, rektör tarafından üniversite personeli arasından atanır. İşletme Müdürünün görevleri şunlardır:

 

a) İşletmenin idari, malî ve teknik işlerini, kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, çalışma programları, bütçe esasları ve işletmecilik ilkelerine uygun biçimde yürütmek,

 

b) Döner sermaye kadrolarına atanan veya görevlendirilen memurlar ile işletmeye alınan işçilerin görevlerini iş bölümü esasları dahilinde düzenlemek, izlemek ve denetlemek,

 

c) Döner sermaye memurlarının atamalarını teklif etmek ve işletmeye işçi alınması, çıkarılması ve işçilerin özlük haklarına ilişkin işleri yapmak,

 

d) İşletmenin çalışma programlarının ve bütçe tasarılarının zamanında hazırlanmasını sağlamak,

 

e) Canlı ve cansız demirbaşları ile malzemelerin iyi bir şekilde kullanılmasını, saklanmasını, korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak,

 

f) Ambar ve ayniyat işlerinin usulüne göre yürütülmesini sağlamak, gerekli denetimi yapmak.”,

 

“Tahakkuk Memuru” başlıklı 13 üncü maddesinde:

 

“Döner sermayeden yapılacak giderler ile tahsis edilecek gelirler, tahakkuk memuru tarafından tahakkuk ettirilir. Tahakkuk memurluğu işletme müdürü tarafından yürütülür.

 

(Ek:RG-23/1/2001-24296) İlgili üniversitenin tüm eğitim öğretim, araştırma ve uygulama birimlerinin faaliyet alanlarını kapsayan döner sermaye işletmelerinde tahakkuk memurluğu görevi uygun görüldüğü ölçüde üniversite bünyesindeki fakülte, enstitü, yüksekokul ve diğer birimlerde görevli yöneticilere, Rektörün onayını almak şartıyla devredilebilir.”,

 

“Tahakkuk Memurunun Görevleri” başlıklı 14 üncü maddesinde:

 

“Tahakkuk memurları gider ve gelirlere ilişkin tahakkuk belgeleri üzerinde aşağıda belirtilen hususları aramakla yükümlüdür:

 

a) Yeteri kadar ödenek bulunması,

 

b) Giderlerin bütçedeki tertiplere uygun olması,

 

c) Giderlerin kanun, tüzük, kararname ve yönetmeliklere uygun olması,

 

d) Maddi hata bulunmaması,

 

e) Verile emrine bağlanması gereken taahhüt ve tahakkuk belgelerinin tamam olması,

 

f) İstihdamın kadro dahilinde bulunması,

 

g) Gelirlerin kanun ve yönetmeliklere uygun olması,”,

 

Hükümleri yer almaktadır.

 

Öte yandan, aynı Yönetmeliğin “Saymanın Sorumlulukları” başlıklı 18 inci maddesinde; “Sayman bu Yönetmeliğin 16. ve 17. maddelerinde sayılan görevlerinden dolayı ilgisine göre tahakkuk memuru, İta Amiri ve ilgili diğer memurlarla birlikte sorumludur.” hükmü yer almakta olup, bu madde bağlamında Ek İlamdaki gerekçelerle İşletme Müdürüne Tahakkuk Memuru sıfatıyla sorumluluk yüklenmesinde de mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.

 

Son olarak, Ek İlamda kendisine sorumluluk yüklenen sorumluların ceza mahkemesinde almış oldukları (ve duruşma sırasında “görevi ihmal” olarak ifade ettikleri) ceza da birimlerindeki denetim görevini tam olarak yerine getirmediklerini açık bir şekilde göstermektedir.

 

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde, sorumluluk yönünden yapılan itirazların reddedilerek, sorumlu(lar) tarafından ileri sürülen iddia ve itirazların tamamının Temyiz Kurulu Kararında karşılandığı ve Kararın Kanuna aykırı bir yönünün bulunmadığı anlaşıldığından ve ayrıca Kararın düzeltilmesini icap ettiren başka bir husus da ileri sürülmediğinden; (303 sayılı Ek İlamın 1. maddesiyle verilen … TL’lik tazmin hükmünü tasdik eden) söz konusu 27.02.2019 tarihli ve 45744 tutanak (29799 ilam) sayılı Temyiz Kurulu Kararında KARAR DÜZELTİLMESİNE MAHAL OLMADIĞINA, (Üye …, Üye …, Üye … ve Üye …’ın aşağıda yazılı azınlık görüşlerine karşı) oy çokluğuyla,

 

Karar verildiği 23.09.2020 tarih ve 48222 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü

 

Üye … ve Üye …:

 

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 nci maddesinde:

 

“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.

 

Kamu zararının belirlenmesinde;

 

a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

 

b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,

 

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

 

d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,

 

e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

 

…

 

g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

 

Esas alınır.”

 

hükmü yer almaktadır.

 

Bu hükme göre, Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü banka hesabına Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen paraların muhasebe hesaplarına eksik kaydedilip muhasebe kayıtlarına girmeyen tutarlardan hak sahibi olmayan kişilere ve firmalara gerçeğe aykırı gönderme emirleriyle ödeme yapılması kamu zararına neden olmuştur.

 

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 11 inci maddesinde:

 

“Döner sermaye işletmesinin hizmetleri, yönetim kurulu, ita amiri, işletme müdürü, sayman, tahakkuk memuru, veznedar, ayniyat memuru, ambar memuru, memurlar ve işçiler tarafından, saymanlık hizmetleri ise Maliye Bakanlığınca kurulan saymanlıklarca yürütülür.”,

 

12 nci maddesinde:

 

“Döner sermaye işletmesinin işletme müdürü, rektör tarafından üniversite personeli arasından atanır. İşletme Müdürünün görevleri şunlardır:

 

a) İşletmenin idari, malî ve teknik işlerini, kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, çalışma programları, bütçe esasları ve işletmecilik ilkelerine uygun biçimde yürütmek,

 

…”,

 

15 inci maddesinde:

 

“Döner sermaye işletmelerinin saymanlık hizmetleri Maliye Bakanlığınca kurulacak döner sermaye saymanlıklarınca yürütülür.

 

Döner sermaye işletmelerinin mali ve muhasebe işlemleri Maliye Bakanlığınca atanacak sayman ile saymanlık personeli tarafından yürütülür. Saymanın geçici veya sürekli olarak görevi başında olmadığı hallerde saymanlık görevi Maliye Bakanlığınca vekâleten görevlendirilecek personel tarafından yürütülür.”

 

Denilmektedir.

 

… Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesinin mali ve muhasebe işlemleri Maliye Bakanlığına bağlı olarak kurulan Saymanlık Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Döner Sermaye İşletmesi Müdürleri gelir ve giderlerin ilgili mevzuatına uygun olarak tahakkuk ettirilmesi ve alacakların tahsil edilebilir duruma getirilmesinden sorumludurlar. Bu haliyle Saymanlık Müdürlüğü ile Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü birbirinden bağımsız, farklı görev, yetki, sorumluluk ve çalışma usulü olan birimlerdir. İşletme Müdürlerinin Saymanlık Müdürleri üzerinde denetim ve kontrol yetkisi bulunmamaktadır.

 

Yapılan incelemede bahsi geçen usulsüz işlemlerin Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünde düzenlenen herhangi bir belgeye dayanmadığı, bu işlemlerin Saymanlık Müdürlüğünde oluşturulan gerçeğe aykırı belgelerle yapıldığı, İşletme Müdürlüğüne muhasebe biriminde ilk etapta doğru olarak girilen kayıtların gönderildiği, dolayısıyla İşletme Müdürlüğünde yer alan muhasebe kayıtlarının Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen tutarları ihtiva ettiği anlaşılmıştır.

 

Bu nedenlerle Saymanlık Müdürlüğünde resen yapılan usulsüz işlemler sonucunda ortaya çıkan kamu zararında Döner Sermaye İşletme Müdürü …’ın sorumluluğu bulunmamaktadır.

 

Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun 61 inci maddesinde:

 

“Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir.

 

Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur. 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığınca yürütülür. Muhasebe yetkilileri gerekli bilgi ve raporları düzenli olarak kamu idarelerine verirler.

 

Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde;

 

a) Yetkililerin imzasını,

 

b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını,

 

c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,

 

d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri,

 

Kontrol etmekle yükümlüdür.

 

…”

 

hükmü yer almaktadır.

 

Saymanlık Müdürlüğü bünyesinde gerçekleştirilen usulsüz işlemler Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gönderilen paraların muhasebe kayıtlarının eksik yapılması ve hak sahibi olmayan kişilere ödeme yapılması hususlarını içermektedir.

 

Yapılan incelemede, Sosyal Güvenlik Kurumundan Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünün ilgili hesabına gönderilen paraların ilk muhasebe kayıtlarının bu tutarlar üzerinden yapıldığı, buna ilişkin olarak İşletme Müdürlüğünde bulunan muhasebe işlem fişlerinin gerçek tutarları ihtiva ettiği, İşletme Müdürlüğünce hazırlanan ve Saymanlık Müdürlüğüne gönderilen muhasebe işlem fişlerinde yazan tutarların Muhasebe Uzmanı ... tarafından değiştirildiği, muhasebe işlem fişlerine eklenen ve elektronik ortamda ulaşılabilen müşteri hesap ekstrelerinde yer alan tutarların da bu fişlere uygun şekilde değiştirildiği, böylelikle Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen paraların Saymanlık Müdürlüğü kayıtlarına eksik kaydedildiği, muhasebe kayıtları dışında tutulan paraların ise ilgili tarafından hesabın bulunduğu bankaya sahte ödeme talimatları ve hatta faks ve elektronik posta gönderilmek suretiyle İşletme Müdürlüğü ile borç-alacak ilişkisi bulunmayan kişi ve firmalara aktarılmasının sağlandığı, bankanın bu aktarma işlemlerini Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 73 üncü maddesine göre düzenlenmesi gereken “gönderme emri” olmadan gerçekleştirdiği anlaşılmıştır.

 

Muhasebe yetkilileri muhasebe biriminin yönetiminden ve muhasebe hizmetlerinin yürütülmesinden sorumludurlar. Muhasebe yetkililerinin bu sorumlulukları kapsamına giren hususlar arasında muhasebe kayıtlarının mevzuata ve usulüne uygun şekilde tutulması, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi yer almakta ise de; muhasebe kayıtlarının eksik tutulması ve hak sahibi olmayan kişilere ödeme yapılması işlemlerinin tahrif edilmiş muhasebe işlem fişleri ve hesap ekstreleriyle yapıldığı, bazı aktarma talimatlarına “SGK İl Müd. Sağ. Arş. Talimat İade” şeklinde not konulmak suretiyle usulsüz aktarmaların gizlenmeye çalışıldığı, bunlara ilişkin olarak Saymanlıkça bankaya gönderilen herhangi bir gönderme emri bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu usulsüz işlemleri ...’ın bilinçli şekilde gerçekleştirdiği görülmüştür.

 

Dolayısıyla, usulsüz işlemler nedeniyle ortaya çıkan kamu zararının, Muhasebe Yetkilisi sıfatıyla … (...) ve …’nun (...-... Vekili) mevzuata aykırı karar, işlem ve eyleminden kaynaklandığını söylemek mümkün olmadığından, kamu zararı ile bu kişiler arasında illiyet bağı kurmak da mümkün değildir.

 

Nitekim, aynı kamu idaresinin 2012 ve 2013 yılı hesapları Sayıştay 2. Dairesince hükme bağlanmış olup, yapılan yargılama sonucunda sadece Muhasebe Yetkilisi (Muhasebe Uzmanı-Saymanlık Müdür Vekili) sıfatıyla ...’ın sorumluluğuna hükmedilmiştir.

 

Sonuç itibariyle, … Üniversitesi Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü banka hesabına Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen paraların muhasebe hesaplarına eksik kaydedilmesi ve muhasebe kayıtlarına girmeyen tutarlardan hak sahibi olmayan kişilere ve firmalara gerçeğe aykırı gönderme emirleriyle ödeme yapılması sonucu sebep olunan kamu zararının Muhasebe Yetkilisi (Muhasebe Uzmanı-... Vekili) ...’a münferiden yüklenmesini ve Ek İlamda kendisine sorumluluk yüklenen ..., Saymanlık Müdür Yardımcısı ve İşletme Müdürünün uhdesinden kaldırılmasını teminen tazmin hükmünün bozularak Dairesine gönderilmesi gerekir.

 

Üye … ve Üye …:

 

Karardaki gerekçelerle ...ne ve Saymanlık Müdür Yardımcısına sorumluluk yüklenmesinde mevzuata bir aykırılık bulunmamakla beraber, İşletme Müdürü açısından aynı şeyi söylemek mümkün görülmemektedir.

 

Şöyle ki, Ek İlam maddesinde ve bu maddeye ilişkin temyiz talebi sonucunda verilen Temyiz Kurulu Kararında; aynı Yönetmeliğin “Saymanın Sorumlulukları” başlıklı 18 inci maddesindeki; “Sayman bu Yönetmeliğin 16. ve 17. maddelerinde sayılan görevlerinden dolayı ilgisine göre tahakkuk memuru, İta Amiri ve ilgili diğer memurlarla birlikte sorumludur.” hükmünden hareketle Tahakkuk Memuru sıfatıyla İşletme Müdürüne de sorumluluk tevcih edilmiştir. Ancak bu gerekçe bile Ek İlama konu usulsüz işlemlerin Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünde düzenlenen herhangi bir belgeye dayanmadığını göstermekte olup; bu işlemlerin Saymanlık Müdürlüğünde oluşturulan gerçeğe aykırı belgelerle yapıldığı, İşletme Müdürlüğüne ilk etapta doğru olarak girilen kayıtların gönderildiği, dolayısıyla İşletme Müdürlüğünde yer alan muhasebe kayıtlarının Sosyal Güvenlik Kurumundan gönderilen tutarları ihtiva ettiği anlaşılmaktadır.

 

Bu durumda, ilk etapta doğru bilgiler geldiğinden Hastanenin mali işlemlerine ilişkin olarak İşletme Müdürlüğünün tuttuğu kayıtlarla Saymanlığın kayıtlarının karşılaştırılmasına gerek duyulmaması normal olduğu gibi; bu haliyle herhangi bir tutarsızlık görülmesi mümkün olmadığından paraların hak sahibi olmayan kişi ve firmalara aktarılmasında İşletme Müdürünün ihmalinin bulunduğundan da söz edilemeyecektir.

 

Dolayısıyla, Saymanlık Müdürlüğünde yapılan usulsüz işlemler sonucunda ortaya çıkan kamu zararında, Döner Sermaye İşletme Müdürü …’ın sorumluluğundan söz edilemeyeceği için tazmin hükmünün adı geçen İşletme Müdürünün uhdesinden kaldırılmasını teminen tazmin hükmünün bozularak Dairesine gönderilmesi gerekir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu sayfa 187 kez görüntülendi.