Ortak hizmet projelerinin nasıl kontrol edilmesi gerektiği hk.

Karar

 

Kamu İdaresi Türü          Özel İdareler    

 

Yılı         2015    

 

Dairesi  1           

 

Dosya No           45363  

 

Tutanak No        49548  

 

Tutanak Tarihi   28.4.2021         

 

Kararın Konusu Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar      

 

 

Konu: Dernek ve vakıflara nakdi yardım yapılması.

 

317 sayılı ilamın 1 inci maddesi ile; ... İl Özel İdaresince çeşitli dernek ve vakıflara nakdi yardım yapılmasının; nakdi yardım yapılan dernek ve vakıfların bir kısmı ile protokol düzenlenmediği, düzenlenen protokollerin içeriğinin ise 5302 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan hüküm ile bağdaşmadığı, bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu gerekçeleri ile ... TL TL’ye verilen tazmin hükmünün 11.03.2020 tarih ve 47286 sayılı Temyiz Kurulu Kararı ile tasdikine karar verilmiştir.

 

İlamda Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulan ..., ..., ... ve Diğer Sorumlu sıfatıyla sorumlu tutulan ..., ... ve ... ‘in vermiş olduğu aynı içerikteki karar düzeltme dilekçesinde özetle;

 

1- 5302 sayılı İl Özel İdare Kanununun 64. Maddesinde;

 

“ İl özel idaresi, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;…” yine aynı maddenin “c” bendinde geçen; “..Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir…” hükümlerinin yer aldığı,

 

İlama konu ödemelerin, İl Genel Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı üzerine yapıldığı,

 

İlgili kararda ödeme gerekçelerinin açıkça belirtilmiş olup, idare ile ortak proje gerçekleştiren vakıf ve dernekler arasında yapılan anlaşmalarda aktarılan ödeneklerin hangi amaçla kullanılacağının yazıldığı, idarece yapılan ödemelerin, yerinde kullanılıp kullanılmadığı hususunda da gerekli tetkik ve incelemeler yapıldığı ve ilgili dernek ve vakıfların faaliyetlerini halen amacına uygun olarak devam ettirdiğinin görüldüğü,

 

2- İlgili ilamda belirtildiği üzere protokollerin uygulanabilme yöntemi ile ilgili yasal herhangi bir şekil şartının bulunmadığı, Bu bağlamda Bakanlıkça aktarılan ödeneklerin, meclis kararı alınarak ayrıca taraflar arasında protokol imzalanarak ödenmesinde mevzuata aykırı bir işlem tesis edilmediği gibi yasal zemini bulunan bir ödenek aktarımının gerçekleştirildiği,

 

3- İlâma konu kararda; idare ile ilgili vakıf ve dernekler arasında herhangi bir protokol yapılmadığından bahsedilmiş olup, söz konusu hususun izahının gerektiği, Dosyada sunulan evraklardan anlaşılacağı üzere, protokollerin, projelerin amaçlarını belirtecek şekilde hazırlandığı ve yine dosyaya sunulan görsellerden de anlaşılacağı üzere harcamaların projelere uygun şekilde ve kamu yararı gözetilerek kullanıldığı,

 

4- 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun, "İl Özel İdaresinin görev ve sorumlulukları" başlıklı 6. Maddesinde ' özel idarenin, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor, kültür, sanat, soysal hizmet ve yardım yapmakla görevli ve yetkili olduğu, bu hizmetleri de vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunacağı, hizmet sunumunda engelli, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanacağı' hükmünün yer aldığı,

 

*5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun 7. Maddesinde 'kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazının olduğu',

 

*5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun 30. maddesinde 'Valinin, il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak ve kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmakla yetkili olduğu'

 

*5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun İl özel idaresinin giderleri başlığı altındaki 43. Maddesinde' Yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar' hükümleri mevcut olup bahsi geçen görev ve yetkiler çerçevesinde bazı derneklere yardımda bulunulduğu,

 

İl Özel İdaresinin, gençlik ve spor, engelliler, sosyo-kültürel faaliyetler nedeniyle söz konusu derneklere kendi görev alanıyla ilgili olarak yardımda bulunulmasında kendi mevzuatına aykırı bir husus görülmemekte ise de,

 

6360 sayılı 14 ilde Büyükşehir Belediyesi ve 27 ilçe kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 19.maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunun 75. Maddesine eklenen '5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 29.maddesinin 1. Fıkrasının ikinci cümlesi ile 5223 sayılı Dernekler Kanunun 10. Maddesi; belediyeler, İl özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz' hükmü ile 06/12/2012 tarihinden itibaren il özel idarelerince dernek, vakıf vb. kuruluşlara ayni veya nakdi yardım sağlama imkanın ortadan kalkmış ise de yine aynı kanun ile,

 

-6360 sayılı Kanunun 17. Maddesi ile dernek statüsündeki amatör spor kulüpleri için özel bir düzenlemeye gidilerek belediyelerin / özel idarelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardım yapması yasalaşmış olup,

 

-Dernekler Kanununun 10. Maddesi İl Özel İdareleri için uygulanmayacağına dair düzenleme ile derneklere yardım aktarımı kaldırılmamış olup ortak projelerdeki % 50'lik sınırlamanın kaldırıldığı,

 

6- İdare ile dernekler arasında ortak gerçekleştirilen projelerin sayın mahkemece "yardım kapsamında” değerlendirilmesinin mağduriyete sebep olmakla beraber gerçekle bağdaşmadığı, Nihayet ilgili vakıf/dernekler ile idaremiz arasında protokol düzenlenerek ortak proje gerçekleştirilmiş olması 'yardım' niteliğinde sayılmamalıdır.

 

İlâm konusu idari işlemin ortak girişim projesi olarak değerlendirilmesi gereği zaruret arz etmekle beraber usulde projenin gerçekleştirilebilmesi için ayrıca bir şekil şartının bulunmadığı,

 

7- Yine ilâma konu kararda; yardım yapılan dernek vakıf ve spor kulüplerinin gerçekleştirdikleri harcamaları idareye bildirmeleri gerekmesine karşın harcama belgelerinin idarenin elinde mevcut olmadığından bahsedildiği,

 

Hâli hazırda dosya kapsamında mevcut evraklarda harcamalara ait bilgi, belge ve dokümanların mevcut olduğu, Ayrıca yasal mevzuat çerçevesinde Dernekler Kanunun amir hükmünce alınan nakdi yardımların kamu yararı gözetilerek harcanıp harcanmadığı hususu ayrıca bir denetime konu olup farklı bir idare tarafından herhangi bir kamu zararının oluştuğuna dair karar bulunmadığı,

 

8- Danıştay Birinci Dairesinin 2018/608 E., 2018/1052 K. ve 07.06.2018 tarihli gerekçeli kararıyla verilen İlamı ile verilen soruşturma izninin kaldırılmasına karar verildiği, Bu noktada yargı makamı tarafından verilen kararın yerinde olduğu yaptığımız tüm açıklamalar ile de ortaya çıktığı,

 

SONUÇ OLARAK

 

Dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu'nun ... iline gerçekleştirmiş olduğu ziyaret sonrasında, bölgenin kanaat önderleri, sivil toplum kuruluşları ve il mülki amirinin oluşturduğu toplantı ile bölgenin sosyal ve kültürel yapısı göz önüne alınmak suretiyle vatandaşların refah seviyesinin artırılması ve yine yaygın görülen terör olaylarına karşın halkın bilinçlenmesinin sağlanması amacı ile bakanlıkça aktarılan ödeneğin yine belli projeler çerçevesinde ortak girişim ile harcanmış olması,

 

-Yukarıda izah edildiği üzere kamu zararı olarak nitelendirilen harcamaların, yasal mevzuatının var olduğu ve yine her halde harcanan ödeneklerin hangi vakıf ve dernekler ödendiği bilinmekle beraber, hali hazırda inceleme yapılmasının mümkün olduğu,

 

-Kamu zararı tanımında yer alan 'mevzuatta öngörülmeyen harcamaların' var olduğu hususunun dosya kapsamında yapılan tespitler ile mevzuatta öngörülen harcamalardan olduğu,

 

-Danıştay 1. Dairesinin 2018/608E - 2018/1052 sayılı kararı ile kamu zararı oluşturmadığından bahisle soruşturma izninin verilmemiş olması, 

 

-Kamu zararının oluşup oluşmadığı yönünde yeterli ve gerekli inceleme yapılmadan karar verilmiş olması,

 

-Her bir kamu görevlisi açısından ayrı ayrı olarak yetki ve sorumluluk ölçütlerinin dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği,

 

-Nihayet kamu personelinin mağduriyetine sebebiyet verecek şekilde karar alınmış olması,

 

Sebeplerinden mütevellit Karar Düzeltme Talebimizin kabulü ile Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 11/03/2020 tarih ve 47285 sayılı İlâmının bozulmasına karar verilmesi arz edilmiştir.

 

Başsavcılık Mütalaasında;

 

“Adı geçen dilekçesin de özetle: Daha önceki savunmalarını da tekrarlayarak,

 

5302 Sayılı Kanunun "diğer kuruluşlarla ilişkileri" başlıklı 64. Maddesinde görev alanına giren konularda derneklerle ortak hizmet projeleri gerçekleştirebileceklerinin belirtildiğini,

 

İdare ile ortak proje gerçekleştirilen vakıf ve dernekler ile yapılan yardımın hangi işlere kullanılacağının idare ve karşı taraf ile hüküm altına alındığını,

 

... Valiliği il Genel Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile yapılan yardımlar ile alakalı meclis kararı alındığını, ilgili kararda söz konusu yardımların ne amaçla gerçekleştirildiğinin açıkça belirtildiğini ve kamu yararının gözetildiğini,

 

Protokollerin uygulanabilme yöntemi ile ilgili yasal herhangi bir şekil şartı bulunmadığını,

 

5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu' nun, "İl Özel İdaresinin görev ve sorumlulukları" başlıklı 6. Maddesinde;

 

"Özel İdarenin, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor, kültür, sanat, soysal hizmet ve yardım yapmakla görevli ve yetkili olduğu, bu hizmetleri de vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunacağı, hizmet sunumunda engelli, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanacağı" hükmünün yer aldığını,

 

5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu' nun 7. Maddesinde; kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazının olduğunu,

 

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun 30. Maddesinde Valinin il halkının huzur ve esenlik, sağlık ve mutluluğu için önlemleri almakla yetkili olduğunun öngörüldüğünü,

 

5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun İl özel İdaresinin giderleri başlığı altındaki 43. Maddesinde; "Yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar" hükümleri mevcut olup bahsi geçen görev ve yetkiler çerçevesinde bazı derneklere yardımda bulunduğunu,

 

Dernekler Kanununun 10. Maddesi İl Özel İdareleri için uygulanmayacağına dair düzenleme ile derneklere yardım aktarımı kaldırılmamış olup ortak projelerdeki % 50’lik sınırlamanın kaldırıldığını,

 

6360 sayılı Kanunun 17. Maddesi ile dernek statüsündeki amatör spor kulüpleri için özel bir düzenlemeye gidilerek belediyelerin özel idarelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardım yapmasının yasallaştığını, 

 

Bu noktada söz konusu ödeneklerin ödenmesi hususunda kanuna aykırı bir durum oluşmadığı

 

İfade ederek, karar düzeltme talebinin kabul edilmesini ve 11.03.2020 tarih ve 47297 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının düzeltilerek, İlam ile verilen tazmin hükmünün kaldırılmasını istenmiştir.

 

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun "Bütçelerden yardım yapılması " başlıklı 29 uncu maddesinde;

 

"Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.

 

Bu yardımların yapılması, kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. "

 

Denilmektedir.

 

03.07.2006 tarih ve 2006/10656 sayılı Bakanlar Kurulu Karan eki olarak 17.07.2006 tarih ve 26231 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2006 tarihinde yürürlüğe giren Demek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve Benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu idarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinde yardım yapılabilme şartlan düzenlenmiş, 10 uncu maddesinde de idarelere bu yönetmeliğe aykırı olmamak şartıyla düzenleme yapma yetkisi verilmiştir.

 

5253 sayılı Dernekler Kanununun;

 

"Yardım ve işbirliği" başlıklı 10 uncu maddesinde; "dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve mesleki kuruluşlardan maddî yardım alabilir ve adı geçen kurumlara maddî yardımda bulunabilirler.

 

5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı sağlayabilirler. (Ek cümle: 18/2/2009 - 5838/7 md.) 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesi çerçevesinde engellilerin ve eski hükümlülerin mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi işlerini kurmaları, engellilerin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojilerine ilişkin projeler ile benzeri projelerde bu oran aranmaz "

 

"Gençlik ve Spor Kulüpleri " başlıklı 14 üncü maddesinde;

 

"Derneklerden başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır. Bu kulüpler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edilir.

 

Kulüplerin organları, bu organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de den etlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları, üst kuruluş oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri, kulüplerin kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir."

 

4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanununun 14 üncü maddesi ile 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 20 nci maddesine dayanılarak hazırlanıp 08.07.2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği" nin, 34, 36 ve 37. Maddelerinde;

 

"Yardım şekilleri

 

Madde 34 Kulüplerin faaliyetlerini daha iyi bir şekilde yürütebilmelerini sağlamak amacıyla Genel Müdürlük bütçesinde yer alan yardım ödeneği;

 

a) Spor malzemesi, araç ve gereç,

 

b) Tesis yapımı, bakımı ve onarımı,

 

c) Tüzüklerindeki amaç doğrultusunda eğitim, bilim, kültür ve sanat faaliyetleri,

 

d) Sağlık hizmetleri,

 

e) Sigortalama ve sosyal güvenlik hizmetleri,

 

f) Kira ve benzeri zorunlu giderler,

 

için kullanılmak üzere il müdürlükleri aracılığıyla kulüplere ayni ve nakdi olarak aktarılabilir.

 

Yardımın yapılması ile ilgili esaslar

 

Madde 36 (Mülga birinci fıkra:R.G.13/10/2009-27375)

 

(Değişik ibare:R.G.13/10/2009-27375) Gençlik ve spor kulüpleri: yardım talebi gerekçesini belirterek içinde bulunulan yılın Ekim ayı sonuna kadar bulundukları yerin il müdürlüğüne veya Genel Müdürlüğe başvuruda bulunurlar. Başvurular il müdürlüklerince 15 Kasım'a kadar Genel Müdürlüğün ilgili birimlerine gönderilir.

 

Spor ve gençlik faaliyetleri için yardımlarda eşitlik ilkesi esastır. Yardımlar; her yıl faaliyet türüne göre Genel Müdür onayıyla verilir. Yardımın amacı dışında kullanımının tespiti durumunda, yardım kesilerek iki yıl yardım yapılmaz. Yapılan yardımlar geri alınır.

 

Yardımla ilgili belgeler

 

Madde 37 Yardımın ilgili kulübe aktarılabilmesi için aşağıdaki belgelerin il müdürlüklerine verilmesi zorunludur:

 

a) Nakdi yardımlarda, kulüp alındı belgesi.

 

b) Dernekler Yönetmeliğinin (Ek-15)'ine göre bastırılan Ayni Bağış Alındı Belgesi.

 

c) Yetki belgesi.

 

Yardımla ilgili harcama belgeleri, harcamanın yapılmasını takip eden on beş gün içinde kulübün bağlı bulunduğu il müdürlüğüne verilir. Harcama belgeleri genel denetim için saklanır.”

 

31.03.2005 tarih ve 25772 sayılı Resmi gazetede yayımlanan "Dernekler Yönetmeliği" nin 91. Maddesinde;

 

"Kamu kurum ve kuruluşları ile yürütülen ortak projeler

 

Madde 91 - Derneklerin, görev alanlarına ilişkin konularda kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapabilmesi, ortak bir projenin yürütülmesi şeklinde olur. Ancak, 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklıdır. Projelerin, toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal gelişmeye katkı sağlayacak nitelikte olması şarttır. Yapılacak protokol çerçevesinde, projenin yürütülmesinden sorumlu olan, kamu kurum ve kuruluşu ile derneğin eşit sayıda temsilcilerinden oluşan ve tercihen koordinatörlüğünü dernek temsilcilerinden birinin yaptığı bir proje yönetim grubu oluşturulur. Protokolde, proje yönetim grubunda proje saymanı olarak dernek saymanının yer alması zorunludur. (Değişik son cümle:RG-23/1/2013-28537) Gerekli görülen hallerde protokol, proje ve diğer belgelerin bir örneğinin dernekler birimine verilmesi istenir.

 

Kamu kurum ve kuruluşları ile dernekler yürütecekleri- ortak projelerde kendi kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı hallerde, ortaklık anlaşması çerçevesinde, proje maliyetine sağlayacakları nakdi katkıları ortak bir hesapta bloke ederler. Kamu kurum ve kuruluşları projelere en fazla ayni veya nakdi yüzde elli katkıda bulunabilirler. Kamu kurum ve kuruluşları proje süresini geçmemek şartıyla, ortak projeye arsa tahsisinde bulunabilir. Proje çerçevesinde yapılacak harcamaların bir bankada açılacak ortak bir hesaptan yapılması, harcamaların belgelendirilmesi ve bu belgelerin asıl suretlerinin dernekler ile ilgili kamu kurum ve kuruluşunda saklanması zorunludur.

 

Bu şekilde yürütülen projelerin gerçekleşme durumu ve bu projeler için yapılan harcamalar ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından denetlenebileceği gibi, mülki idare amirleri tarafından da denetlenebilir.”

 

Denilmektedir.

 

Gerek 5018 sayılı Kanunun 29. Maddesinde, gerekse 5253 sayılı Kanunun 10. Maddesinde kamu kuruluşlarınca derneklere yardım yapılabileceği belirtilmekte ise de;

 

6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 19 uncu maddesinde; ”5393 sayılı Kanunun 75 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

 

c) Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir. ”

 

”5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10 uncu maddesi: belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmü yer almaktadır. 

 

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, 5018 sayılı Kanunun bütçelerden yardım yapılmasına imkân veren 29 uncu maddesindeki hüküm, 6360 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile 5393 sayılı Kanunun 75 inci maddesine eklenen fıkra ile hem belediyeler hem de özel idareler ve bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için 6360 sayılı Kanunun Resmi Gazete' de yayımı tarihi olan 06.12.2012 tarihinden itibaren uygulanamayacağı için, söz konusu kurumlar için bütçelerine ödenek koymak sureti ile yardım yapılması uygulaması kaldırılmıştır.

 

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; Nakdi yardım yapılan dernek ve vakıfların bir kısmı ile protokol düzenlenmediği, düzenlenen protokollerin içeriğinin ise 5302 sayılı Kanun'un 64'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan, 'Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. ” hükmü ile bağdaşmadığı gibi yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine uygun bir proje uygulamasının bulunduğu da görülememiştir.

 

Bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.

 

Söz konusu nakdi yardımların yapılmasına ilişkin Ödeme Emri Belgelerine ekli Protokol ve Valilik Makamı Olur'larında imzası bulunan Vali, Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcıları da kamu zararından üst yönetici ve diğer sorumlu sıfatlarıyla harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri ile birlikte sorumludurlar.

 

Bu nedenlerle, "KARARIN DÜZELTMESİNE MAHAL BULUNMADIĞINA" karar verilmesinin uygun olacağı mütalaa edilmektedir.

 

Arz ederim.” Denilmektedir.

 

Duruşma talebinde bulunan ..., ..., ..., ..., ...’ye duruşma gününe ilişkin tebligat yapılmasına rağmen duruşmaya katılmamışlardır.

 

 

 

Duruşma talebinde bulunan ... ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

 

317 sayılı ilamın 1 inci maddesi ile; ... İl Özel İdaresince çeşitli dernek ve vakıflara nakdi yardım yapılmasının; nakdi yardım yapılan dernek ve vakıfların bir kısmı ile protokol düzenlenmediği, düzenlenen protokollerin içeriğinin ise 5302 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan hüküm ile bağdaşmadığı, bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu gerekçeleri ile ... TL TL’ye verilen tazmin hükmünün 11.03.2020 tarih ve 47286 sayılı Temyiz Kurulu Kararı ile tasdikine karar verilmiştir.

 

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun “İl özel İdaresinin Görev Sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde Özel İdarenin mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor, kültür, sanat, sosyal hizmet ve yardım yapmakla görevli ve yetkili olduğu, bu hizmetleri de vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunacağı, hizmet sunumunda engelli, yaşlı ve düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanacağı ifade edilmiştir.

 

Aynı kanunun 7’nci maddesinde de kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazının olduğu, 30’ncu maddesinde Valinin İl Halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak ve kanunlarla İl Özel idaresine verilen ve il Genel Meclisi veya il Encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak yetkili olduğu belirtilmiş, 43’ncü maddesinde de engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar ile sosyo-kültürel etkinlikler için yapılan giderlerin İl özel idaresinin giderleri arasında sayılmıştır.

 

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 64 üncü maddesinde;

 

"İl özel idaresi, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

 

….

 

c) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir" hükmü yer almaktadır.

 

Dernekler tarafından gerçekleştirilecek projelere, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 64/c maddesi uyarınca, İl Özel İdaresinin katılması amaçlanmaktadır. Protokollerin nasıl yapılacağına ilişkin uygulamada bir şekil şartı da olmadığından dernek ve vakıflar tüzüklerinde belirtilen amaçlar doğrultusunda istediği projeyi/protokolü yapabilmektedirler.

 

Rapor dosyası ve eklerinin incelenmesi sonucu; İdare ile ortak proje gerçekleştirilen vakıf ve dernekler ile yapılan yardımın hangi işlere kullanılacağının idare ve karşı taraf ile hüküm altına alınmış olduğu, yapılan yardımlarla alakalı meclis kararı alındığı, ilgili kararda söz konusu yardımların ne amaçla gerçekleştirildiğinin açıkça belirtilmiş olduğu, söz konusu projelerin kamu yararı gözetilerek gerçekleştirilen projeler olduğu, bununla birlikte, araştırmalar sonucu yapılan nakdi yardımların, yerinde kullanılıp kullanılmadığı hususunda da gerekli tetkik ve incelemelerin yapıldığı, protokol içeriklerinin derneklerin amaçları ile uyumlu olduğu, her ne kadar projelere ilişkin, ne kadar bir katkı yapılacağını belirleyen Protokollerde “yardım” kelimesi kullanılsa da bunun sadece bir usul hatasından ibaret olduğu anlaşılmıştır.

 

Bu itibarla; sorumlunun karar düzeltilmesine ilişkin talebinin kabulü ile 317 sayılı ek ilamın 1. maddesindeki tazmin hükmünün tasdikine ilişkin 11.03.2020 tarih ve 47286 tutanak sayılı Temyiz Kurulu İlamının DÜZELTİLMESİNE MAHAL OLDUĞUNA ve 317 sayılı ek ilamın 1. maddesiyle verilen tazmin hükmünün 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesinin 7 nci fıkrası uyarınca BOZULARAK yukarıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurulmak suretiyle yeniden hüküm tesisinin temini için dosyanın hükmü veren Daireye TEVDİİNE,(Üye ...’ın aşağıda yazılı ilave gerekçesiyle, …. Daire Başkanı ..., Üyeler ..., ..., ..., ..., ..., ...’ın aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğu ile,

 

Karar verildiği 28.04.2021 tarih ve 49548 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

 

 

İlave gerekçe:

 

Üye ...’ın ilave gerekçesi:

 

“317 sayılı İlamın 1 inci maddesi ile; ... İl Özel İdaresince çeşitli dernek ve vakıflara nakdi yardım yapılması konusunda; nakdi yardım yapılan dernek ve vakıfların bir kısmı ile protokol düzenlenmediği, düzenlenen protokollerin içeriğinin ise 5302 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan hüküm ile bağdaşmadığı, bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu gerekçeleri ile ödeme tutarı için tazmin kararı verilmiş; 11.03.2020 tarih ve 47286 sayılı Temyiz Kurulu Kararı ile de tasdikine karar verilmiştir.

 

Söz konusu Temyiz Kurulu Kararında;

 

“…Gerek 5018 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinde, gerekse 5253 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde kamu kurumlarınca derneklere yardım yapılabileceği belirtilmekte ise de; 06.12.2012 tarihli ve 28489 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 19 uncu maddesiyle 5393 sayılı Belediye Kanununun 75 inci maddesine eklenen;“5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmü ile 06.12.2012 tarihinden itibaren il özel idarelerince dernek, vakıf vb. kuruluşlara ayni veya nakdi yardım sağlanması imkânının ortadan kaldırıldığı,” belirtilmiş;

 

“Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; nakdi yardım yapılan dernek ve vakıfların bir kısmı ile protokol düzenlenmediği, düzenlenen protokollerin içeriğinin ise 5302 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan, ‘Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. ‘ hükmü ile bağdaşmadığı, bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu,

 

... Valiliği İl Genel Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile yapıldığı iddia edilen yardımların, esasen Kararın alınma tarihinden önce yapıldığı, söz konusu Kararın bütün harcamalar yapıldıktan sonra ve konu hakkında İçişleri Bakanlığınca bir soruşturma başlatılmasından sonra alındığı,

 

Kararın içeriği incelendiğinde ise; yapılan ödemelerin ortak hizmet projesi kapsamında olmayıp maddi yardım niteliğinde olduğunun açıkça görülmekte olduğu, öte yandan ödeme ekinde yer alan protokollerin 4’üncü maddesinde yer alan hüküm gereği; yardım yapılan dernek, vakıf ve spor kulüplerinin, gerçekleştirdikleri harcamaları idareye beyan etmesi gerektiği halde, harcama belgelerinin idarenin elinde mevcut olmadığı ve İçişleri Bakanlığından dernek ve spor kulüplerine yardım için gönderildiği söylenen ödeneğin ilgili yazısında; ‘İl Özel İdaresinin görev alanına giren hizmetlerde kullanılmak üzere’ ifadesinin yer aldığı ve bu ifadeden ödeneğin doğrudan yardım yapılması için gönderildiği anlamının çıkmadığının anlaşıldığı,

 

Kaldı ki, bu amaçla gönderilmiş bir ödenek varsa bile, bunun nasıl kullanılacağı Dernekler Yönetmeliğinin ‘Kamu kurum ve kuruluşları ile yürütülen ortak projeler’ başlıklı 91’inci maddesinde açıklandığı,

 

Buna göre idarelerin ortaklık anlaşması çerçevesinde, proje maliyetine sağlayacakları nakdi katkıları ortak bir hesapta bloke etmeleri, proje çerçevesinde yapılacak harcamaların bir bankada açılacak ortak bir hesaptan yapılması, harcamaların belgelendirilmesi ve bu belgelerin asıl suretlerinin dernekler ile ilgili kamu kurum ve kuruluşunda saklanması gerektiği, yapılan incelemede bu şartların hiç birinin sağlanmadığı,”

 

İfade edilerek; sayılan gerekçeler ile temyiz dilekçesindeki iddiaların reddedilerek; 317 sayılı İlamın 1 inci maddesi ile, ... İl Özel İdaresince 2014 yılında, çeşitli dernek ve vakıflara nakdi yardımda bulunulması sonucu oluşan toplam ... TL.için verilen tazmin hükmünün tasdikine karar verilmiştir.

 

Bu defa, sorumlular karar düzeltme talebinde bulunmuş olup, verdikleri karar düzeltme dilekçesinde özetle;

 

5302 sayılı İl Özel İdare Kanununun 64’üncü maddesinde;“ İl özel idaresi, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda...Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir…” hükümlerinin yer aldığı,

 

İlama konu ödemelerin, İl Genel Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı üzerine yapıldığı,

 

İlgili kararda ödeme gerekçelerinin açıkça belirtilmiş olup, idare ile ortak proje gerçekleştiren vakıf ve dernekler arasında yapılan anlaşmalarda aktarılan ödeneklerin hangi amaçla kullanılacağının yazıldığı, idarece yapılan ödemelerin, yerinde kullanılıp kullanılmadığı hususunda da gerekli tetkik ve incelemeler yapıldığı ve ilgili dernek ve vakıfların faaliyetlerini halen amacına uygun olarak devam ettirdiğinin görüldüğü,

 

İlgili ilamda belirtildiği üzere protokollerin uygulanabilme yöntemi ile ilgili yasal herhangi bir şekil şartının bulunmadığı, Bu bağlamda Bakanlıkça aktarılan ödeneklerin, meclis kararı alınarak ayrıca taraflar arasında protokol imzalanarak ödenmesinde mevzuata aykırı bir işlem tesis edilmediği gibi yasal zemini bulunan bir ödenek aktarımının gerçekleştirildiği,

 

Dosyada sunulan evraklardan anlaşılacağı üzere, protokollerin, projelerin amaçlarını belirtecek şekilde hazırlandığı ve yine dosyaya sunulan görsellerden de anlaşılacağı üzere harcamaların projelere uygun şekilde ve kamu yararı gözetilerek kullanıldığı,

 

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun, ‘İl Özel İdaresinin görev ve sorumlulukları’ başlıklı 6’ncı maddesinde ' özel idarenin, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor, kültür, sanat, soysal hizmet ve yardım yapmakla görevli ve yetkili olduğu, bu hizmetleri de vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunacağı, hizmet sunumunda engelli, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanacağı' hükümlerinin yer aldığı,

 

Aynı Kanunun7’nci maddesine göre il özel idaresinin, 'kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazının olduğu',

 

Yine, aynı Kanunun 30’uncu maddesinde 'Valinin, il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak ve kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmakla yetkili olduğu’ hususunun belirtildiği ,

 

Aynı Kanunun ‘İl özel idaresinin giderleri başlığı’ altındaki 43’üncü maddesinde ‘Yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar' hükümleri mevcut olup bahsi geçen görev ve yetkiler çerçevesinde bazı derneklere yardımda bulunulduğu,

 

İl Özel İdaresinin, gençlik ve spor, engelliler, sosyo-kültürel faaliyetler nedeniyle söz konusu derneklere kendi görev alanıyla ilgili olarak yardımda bulunulmasında kendi mevzuatına aykırı bir husus görülmemekte ise de,

 

6360 sayılı Kanunun 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunun 75’inci maddesine eklenen hüküm ile 06/12/2012 tarihinden itibaren il özel idarelerince dernek, vakıf vb. kuruluşlara ayni veya nakdi yardım sağlama imkanı ortadan kalkmış olmasına rağmen, yine aynı Kanunun 17’nci maddesi ile dernek statüsündeki amatör spor kulüpleri için özel bir düzenlemeye gidilerek belediyelerin / özel idarelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardım yapmasının yasalaştığı,

 

Dernekler Kanununun 10’uncu maddesinin il özel idareleri için uygulanmayacağına dair düzenleme ile derneklere yardım aktarımı kaldırılmamış olup, ortak projelerdeki % 50'lik sınırlamanın kaldırıldığı,

 

İlâm konusu idari işlemin ortak girişim projesi olarak değerlendirilmesi gereği zaruret arz etmekle beraber usulde projenin gerçekleştirilebilmesi için ayrıca bir şekil şartının bulunmadığı,

 

Yine ilâma konu kararda; yardım yapılan dernek vakıf ve spor kulüplerinin gerçekleştirdikleri harcamaları idareye bildirmeleri gerekmesine karşın harcama belgelerinin idarenin elinde mevcut olmadığından bahsedildiği,

 

Hâli hazırda dosya kapsamında mevcut evraklarda harcamalara ait bilgi, belge ve dokümanların mevcut olduğu, Ayrıca yasal mevzuat çerçevesinde Dernekler Kanunun amir hükmünce alınan nakdi yardımların kamu yararı gözetilerek harcanıp harcanmadığı hususu ayrıca bir denetime konu olup farklı bir idare tarafından herhangi bir kamu zararının oluştuğuna dair karar bulunmadığı,

 

Dönemin Başbakanının ... iline gerçekleştirmiş olduğu ziyaret sonrasında, bölgenin kanaat önderleri, sivil toplum kuruluşları ve il mülki amirinin oluşturduğu toplantı ile bölgenin sosyal ve kültürel yapısı göz önüne alınmak suretiyle vatandaşların refah seviyesinin artırılması ve yine yaygın görülen terör olaylarına karşın halkın bilinçlenmesinin sağlanması amacı ile Bakanlıkça aktarılan ödeneğin yine belli projeler çerçevesinde ortak girişim ile harcanmış olduğu,

 

Hususlarını İfade ettikleri görülmüştür.

 

Konu, mevcut bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuat hükümleri kapsamında değerlendirilmiştir:

 

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun, “İl Özel İdaresinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde, il özel idaresinin, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor, kültür, sanat, sosyal hizmet ve yardım yapmakla görevli ve yetkili olduğu, bu hizmetleri de vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunacağı, hizmet sunumunda engelli, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanacağı ifade edilmiş; 7’nci maddesinde de; il özel idaresinin kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazının olduğu, belirtilmiştir.

 

Yine, aynı Kanunun 30’uncu maddesinde, Valinin il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak ve kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmakla yetkili olduğu belirtilmiş; 43’üncü maddesinde ise, “her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar, yurt içi ve yurt dışı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri, sosyo-kültürel etkinlikler için yapılan giderler ile kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler” özel idarenin giderleri arasında sayılmıştır.

 

Yapılan incelemede, özel idarenin yukarıda belirtilen görev ve yetkileri çerçevesinde bazı derneklere yardımda bulunduğu görülmektedir. İhtilaf konusu husus, 6360 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanununun 75 inci maddesine eklenen; “5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10’uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” Şeklindeki hüküm ile getirilen düzenlemedir.

 

Öncelikle belirtmek gerekir ki, 6360 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanununa ekleme yapıldığı halde, konu il özel idarelerini de ilgilendirdiği halde, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa da ekleme yapılma ihtiyacı hissedilmemiştir.

 

Getirilen düzenleme ile 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesi il özel idareleri ve belediyeler için bir anlamda aşağıdaki şekli almış olmaktadır:

 

“Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz.”

 

Bu düzenlemeye göre şayet kanuni bir dayanağı varsa il özel idaresince gerçek veya tüzel kişilere kamu kaynağı kullandırılabilecek, yardımda bulunulabilecektir. Ancak 5302 sayılı Kanunda da, diğer kanunlarda da il özel idaresinin derneklere doğrudan nakdi yardım yapabileceğine dair düzenleme bulunmamaktadır. Nitekim belediye ve özel idarelerin derneklere yardım yapmalarını engelleyen bu düzenleme ile birlikte, 6360 sayılı Kanunun 17’nci maddesi ile esasen dernek statüsündeki amatör spor kulüpleri için özel bir düzenlemeye gidilmiş ve sadece belediyelerin amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapabilmesi kanuni dayanağa kavuşturulmuştur.

 

Diğer taraftan; 23.11.2004 tarihli ve 25649 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10’uncu maddesinde, derneklerin kamu kurumlarından doğrudan nakdi yardım alabileceğine dair bir düzenleme zaten yer almamaktadır. Maddenin ikinci fıkrasında derneklerin kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebileceği, bu projelerde kamu kurum ve kuruluşlarının, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı sağlayabileceği belirtilmektedir.(Ek cümle:18.02.2009/5838/7.m.)

 

Kanun koyucu, 6360 sayılı Kanun ile getirdiği, 10’uncu maddenin il özel idareleri ve belediyeler için uygulanmayacağına dair düzenlemeyle, derneklere yapılacak kaynak aktarımını kısıtlamamış, aksine yapılacak ortak projelerdeki %50 lik sınırlamayı kaldırmıştır. Zira bu maddede kamu kurumlarının derneklere yapacağı yardım değil, ortak projeye sağlayacağı katkı düzenlenmektedir.

 

Bu meyanda, şu hususu belirtmek gerekmektedir:

 

22.05.2005 tarihli ve 25745 sayılı R.G.de yayımlanarak yürürlüğe giren 5302 sayılı il Özel İdaresi Kanununun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 64’üncü maddesinde;

 

“İl özel idaresi, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; … dernekler, … ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm,6360 sayılı Kanun ile getirilen düzenleme tarihinde mevcut ve yürürlükte olup, bu hükümde herhangi bir yasal değişikliğe gidilmemiştir.

 

Bu hüküm gereğince de, Kanunda belirtilen prosedür yerine getirilmek suretiyle özel idarenin derneklerle ortak hizmet projeleri gerçekleştirmesi mümkündür. Aslında bu hüküm, Dernekler Kanununun 10’uncu maddesinde yer alan hüküm tarihinden (18.02.2009) daha önce (22.05.2005 tarihinde) 5302 sayılı Kanunda yer almış olup, yürürlüğü ve geçerliliği devam etmektedir.

 

Savunmalarda söz konusu işlemlerin,5302 sayılı Kanunun 64’üncü maddesi çerçevesinde gerçekleştirildiği ifade edilmektedir. Ancak, ilamda; “yapılan incelemede nakdi yardım yapılan dernek ve vakıflarla düzenlenen protokollerin içeriğinin 5302 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan hüküm ile bağdaşmadığı, bu durumda, yapılan ödemelerin ortak hizmet projeleri kapsamında yapılan ödemeler olmayıp, maddi yardım niteliğinde olduğu” ifade edilmiştir.

 

Öncelikle; mevzuatta “ortak hizmet projesi”nden tam olarak neyin anlaşılması gerektiğine dair bir düzenleme yer almamaktadır. Yapılan incelemede, yardımlara ilişkin olarak proje teklif formlarının ve buna bağlı olarak protokollerin çoğunlukla mevcut olduğu; söz konusu protokoller incelendiğinde, protokol içeriklerinin derneklerin amaçları ile uyumlu olduğu, anlaşılmıştır.

 

Kendisine verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için özel idarenin her türlü faaliyette bulunmak yetki ve imtiyazına sahip olduğu, Valinin de il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak ve kanunlarla il özel idaresine verilen görevleri yapmakla yetkili olduğu düşünüldüğünde; ‘ortak hizmet projesi’ konusundaki belirsizlik de dikkate alındığında, yapılan yardımların idarenin görevleri doğrultusunda sarf edilip edilmediği tespit edilmeksizin hüküm vermek, idarenin takdir yetkisini sınırlayacak veya ortadan kaldıracak bir nitelik de arz edebilir. Bu tür bir tespit yapılmadan, idarenin derneklerle imzalanan protokol çerçevesinde yaptığı para aktarımının karşılığı yapılan işin ortak hizmet projesi kapsamında olmadığını söylemek mümkün değildir. Dolayısıyla bu aşamada bir kamu zararının varlığından söz etmek bu açıdan uygun olmaz.

 

Ayrıca; 5302 sayılı Kanununun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 64’üncü maddesinde il özel idaresine, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilme imkanı da tanınmıştır. 5393 sayılı Kanun gereği belediyelerin ‘mabetlerin yapımı, bakımı, onarımı’ görevi, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapma ve gerekli desteği sağlama görevi, engellilere yönelik hizmetleri yürütmek ve engelliler merkezini oluşturmak görevi bulunmaktadır. Özel idare için belediyeler diğer kamu kuruluşu niteliğindedir. Özel idarenin belediyeye ait bakım, onarım ve taşıma işlerini üstlenmesi de mümkün görülmektedir. Duruşma sırasında ibraz edilen belgeler ve fotoğraflar incelendiğinde birçok cami inşaat, bakım ve onarımı için, engelli derneklerinin hizmetleri için yardımda bulunulduğu görülmektedir.

 

Kamu görevlileri, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumludur. Bu çerçevede ibadet yeri bulunmayan veya kullanıma uygun olmayan beldeye bir mabet yapmak yerine, kaynakları verimli ve tutumlu kullanmak adına, yapımı devam eden mabetlere destek olma yolunu seçmiş olan sorumlular hakkında kamu zararına sebep oldukları gerekçesiyle tazmin hükmü vermek hakkaniyetle bağdaşmaz. Yapılan yardımların ne maksatla harcandığı araştırılıp, fiili durumun ortaya konulması, konunun bu açıdan tekrar değerlendirilmesi gerekir.

 

Diğer derneklere yapılan yardımların gerekçelerine bakıldığında, bazılarının spor kulüplerine, bazılarının da engellilerle ilgili giderlerde kullanılmak üzere verildiği görülmektedir. Bu görevlerden bazılarını da il genel meclisi kararıyla il özel idaresinin üstlenmesi mümkün görülmektedir. 5302 sayılı Kanunun 65’inci maddesi gereği İl özel idaresi eğitim, spor ve kültür hizmetleriyle, engellilere yönelik hizmetlerin yapılmasında, ilde dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulayabilmektedir. Bu çer&cc

Bu sayfa 146 kez görüntülendi.