Sosyal tesis müdürüne fazla mesai ödenebilir mi?

Karar

 

Kamu İdaresi Türü          Belediyeler ve Bağlı İdareler     

 

Yılı         2015    

 

Dairesi  2           

 

Dosya No           47219  

 

Tutanak No        49742  

 

Tutanak Tarihi   16.6.2021         

 

Kararın Konusu Personel Mevzuatı ile İlgili Kararlar        

 

 

Sosyal Tesisler İşletmesinin Müdür ve Müdür Yardımcılarına yasal hükümlere aykırı bir şekilde fazla çalışma ücreti ödenmesi:

 

357 sayılı İlamın 1. maddesiyle; … Üniversitesi Sosyal Tesisler İşletmesinin Müdür ve Müdür Yardımcılarına yasal hükümlere aykırı bir şekilde fazla çalışma ücreti ödendiği gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

 

Sorumlu [(Senato Kararı Üzerinde İmzası Bulunan) Diğer Sorumlu sıfatıyla temyiz talep eden …], temyiz dilekçesinde özetle; bilindiği üzere, 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Zorla Çalıştırma Yasağı” başlıklı 8 inci maddesinde; “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.” hükmüne yer verildiğini, 50 inci maddesinin üçüncü fıkrasında ise; “Dinlenmek çalışanların hakkıdır.” denilerek dinlenme hakkının anayasal güvence altına alındığını, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “fazla çalışma ücreti” başlıklı 178 inci maddesinde;

 

“A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;

 

a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),

 

b) Fabrika, atölye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,

 

hallerine münhasır olmak üzere, yanılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.”

 

Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.”

 

Hükümleriyle fazla çalışmanın ücretle karşılanacağı hallerin tahdidi olarak belirlendiğini, 19/02/1975 tarihli ve 7/9493 sayılı Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarım Gösterir Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı III. Bölümün 3 üncü maddesinde;

 

“A) Fazla çalışma: Devlet Memurlarının, genel olarak haftalık çalışma süresi olan, 40 saatin üstünde yaptıkları çalışma, fazla çalışmadır.

 

Bu Yönetmeliğin uygulanması yönünden, özel Kanunlarda mevcut yahut Devlet Memurları Kanunu'na veya Özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmeliklerdeki:

 

a) Haftalık çalışma süreleri 40 saatten az olan Devlet Memurlarının 40 saatten fazla çalıştıkları süre;

 

b) Haftalık çalışma süreleri 40 saatten fazla olan Devlet Memurlarının; Özel Kanunlarında mevcut veya Devlet Memurları Kanunu ya da Özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmeliklerde belirtilen süreden fazla çalıştıkları süre;

 

Fazla çalışma sayılır.”

 

Hükümlerinin bulunduğunu, Merkezi Yönetim Kapsamındaki kamu idarelerince işletilen sosyal tesislerden yararlanacak olanlardan alınacak hizmet bedelleri ile elde edilen gelirlerin kullanımının Maliye Bakanlığı’nca çıkarılan Kamu Sosyal Tesislerine ilişkin Tebliğlerde düzenlendiğini, anılan Tebliğlerde de yer aldığı üzere Üniversitenin tasarrufunda bulunan Sosyal Tesisler İşletme Müdürlüğünün işletme giderleri için Kurum bütçesinden herhangi bir katkıda bulunulmadığı gibi, Tesis Müdürü ve Yardımcısına yapılan söz konusu ödemenin de sosyal tesislerin kendi gelirlerinden karşılandığını, … Üniversitesi Senatosunun 20.08.2014 tarihli ve 5 nolu Kararıyla Sosyal Tesisler İşletme Müdürlüğünde görev yapan personele fazla mesai ücreti ödeme Kararının alındığını ancak Senato Üyesi olarak, toplantı gündemine alan yetkililerce fazla mesainin bu kapsamda ödenip ödenmeyeceği ile ilgili yeterli bir bilgi verilmediği gibi ne kadar ödeneceğinin bilinmediğini ve bu kararın tamamen Sosyal Tesisler İşletme Müdürlüğünün amiri konumundaki Genel Sekreterlik ile Bütçe Dairesi Başkanlığınca belirlendiğini, söz konusu süreçte Senato Üyesi olarak alınan bu kararın mevcut yasal düzenlemelere uygun olup olmadığı konusunda gerek Üst Yönetim gerekse Üniversitenin Hukuk Müşavirliği tarafından herhangi bir bilgilendirme yapılmadığının görüleceğini, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve gerekçeler çerçevesinde; … Üniversitesi Sosyal Tesisler Kurma ve İşletme Yönergesi gereğince Tesis Müdürü ve Yardımcısı olarak görevlendirilen personele özellikle Anayasamızın “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.” hükmünce ve akademik organ olan Senatonun bir üyesi olarak fazla ödemeden kaynaklanan sorumluluğun Genel Sekreterlik ile Bütçe Dairesi Başkanlığında olduğu kanaatini taşıdığını; bu itibarla, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde açık olan temyiz hakkını kullanmak suretiyle muaf tutulması hususunu Kurulumuzun bilgisine arz etmiştir.

 

Başsavcılık mütalaasında özetle; adı geçenin dilekçesinde özetle; Sosyal Tesisler İşletme Müdürlüğünün işletme giderleri için kurum bütçesinden herhangi bir katkıda bulunulmadığı, Tesis Müdürü ve Yardımcısına yapılan söz konusu ödemenin de Sosyal Tesislerin kendi gelirlerinden karşılandığı, yetkililerin fazla mesainin bu kapsamda ödenip ödenmeyeceği ile ilgili yeterli bir bilgi verilmediği gibi ne kadar ödeneceğinin bilinmediği, bu kararın tamamen Sosyal Tesisler İşletme Müdürlüğünün amiri konumundaki Genel Sekreterlik ile Bütçe Dairesi Başkanlığınca belirlendiği, söz konusu süreçte senato üyesi olarak alınan bu kararın mevcut yasal düzenlemelere uygun olup olmadığı konusunda bilgilendirilmedikleri; bu nedenle, fazla ödemeden kaynaklanan sorumluluğun Genel Sekreterlik ile Bütçe Dairesi Başkanlığı'nda olduğu hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyanda tazmin hükmünün kaldırılması talebinde bulunulduğu ifade edildikten sonra; Dosya üzerinde yapılan incelemede; Üniversite Senatosunda kabul edilen … Üniversitesi Sosyal Tesisler ve İşletme Yönergesinde yapılan bir düzenleme ile İşletme Müdürüne Yılı Bütçe Kanunu ile belirlenen fazla mesai ücretinin 15 (on beş) katı ve diğer personel için ise 8 (sekiz) katma kadar ve ayda en çok yüz elli (150) saate kadar fazla çalışma ücreti ödendiğinin tespit edildiği, 11/10/2011 tarihli ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamesi ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 13 üncü maddelerinde fazla çalışmanın ücretle karşılanması konusunun mevzuatımızda özel olarak düzenlendiği, şartlarının tahdidi olarak sayıldığı, usulünün belirlendiği, bu durumlar dışında memurlara fazla çalışma ücreti ödenmesinin Sosyal Tesisler Kurma ve İşletme Yönergesi veya Üniversite Yönetim Kurulu Kararı ile de olsa mümkün olmadığı, esasa ilişkin olarak Yönerge ile mevzuata aykırı olarak fazla mesai ödemesi yapılmasına dair Senato kararı olmasaydı, bahse konu ödemeler gerçekleşmemiş olacağı açık olup, Kararda imzası olan Senato üyelerinin sorumlu olduğu ve kamu zararının oluşmasına neden olduklarının değerlendirildiği, ancak sorumluluk yönüyle sadece Senato kararı ile fazla mesai alınmasına ilişkin kararı imzalayanların sorumlu olmadığının düşünüldüğü, şöyle ki; Senato kararında ne kadar ödenmesi gerektiğine dair bir ifade yer almamasına rağmen yılı bütçe kanunu ile belirlenen fazla mesai ücretinin 15 (on beş) katı ve diğer personel için ise 8 (sekiz) katı ödeme yapılmasına icazet veren veya ödenecek fazla çalışma ücretini yılı bütçe kanununda belirlenen azami sınırları aşacak şekilde tespit eden ve olur veren makamın da sorumluluğa dâhil edilmesi gerektiği, ilgili Bakanlıktan onay alınmadan ödenen fazla çalışma ücretinin keyfi belirlenen yüksek fazla çalışma ücret nedeniyle kamu zararının artmasına neden olduğu düşünüldüğünden sorumluluk yönüyle bozularak fazla mesai ücretini belirleyen onay makamının da sorumluluğa dahil edilmesini sağlamak üzere Dairesine tevdi edilmesinin uygun olacağı belirtilmiştir.

 

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

 

Konunun Esası Yönünden İnceleme:

 

2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 128 inci maddesinde:

 

“Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.

 

Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/12 md.) Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır.”

 

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun;

 

“Kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde:

 

“Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.

 

…”,

 

“Amaç” başlıklı 2 nci maddesinde:

 

“Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenler.

 

(Mülga birinci cümle: 13/2/2011 - 6111/117 md.) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulur.”,

 

28 inci maddesinde:

 

“Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). (Ek cümle: 8/8/2011 - KHK-650/38 md.; İptal cümle: Anayasa Mahkemesinin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113, K.: 2012/108 sayılı Kararı ile.; (…) Yeniden düzenleme son cümle: 2/1/2014 - 6514/9 md.) Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.

 

…”

 

146 ncı maddesinde ise:

 

“Bu Kanunun birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanundaki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabidir.

 

Memurlara kanun, tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez, hiçbir yarar sağlanamaz. (Gençlik ve Spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç.)

 

…”

 

Denilmekte olup, bu hükümler karşısında memurların aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin (toplu sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla) kanunla düzenlenmesi gerekmekle birlikte, memurlara kanun, tüzük (artık Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi) ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemeyecek ve hiçbir yarar sağlanamayacaktır.

 

Diğer taraftan, devlet memurlarının belirlenmiş olan çalışma saatleri dışındaki fazla çalışmalarının telafi edilmesi konusunda mevzuatımızda iki sistem benimsenmiş durumdadır. Buna göre fazla çalışma, ücretle ya da izin suretiyle karşılanmaktadır. Memurların fazla çalışmalarının ücretle karşılanması hususu; teşkilat kanunlarındaki hükümlere, 657 sayılı Kanunun 178 inci maddesine, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 13 üncü maddesine, bütçe kanunlarına, toplu sözleşme hükümlerine dayanmaktadır.

 

657 sayılı Kanununun "Çalışma Saatleri” başlıklı 99 uncu maddesinde:

 

“Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.

 

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

 

Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.

 

…”

 

“Günlük Çalışma Saatlerinin Tespiti” başlıklı 100 üncü maddesinin birinci fıkrasında:

 

“Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunur.

 

…”

 

Hükümleri bulunmaktadır.

 

Aynı Kanunun 147 nci maddesinde “fazla çalışma ücreti” kurumların, bu Kanunun 178 inci maddesinde yazılı esaslar çerçevesinde normal çalışma saatleri dışında çalıştırdıkları memurlara, fazla çalışma saati itibariyle ödenen para şeklinde tanımlanmış, “Fazla Çalışma Ücreti” başlıklı 178 inci maddesinde ise aynen:

 

“A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;

 

a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),

 

b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,

 

hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.

 

Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.

 

B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir. Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir. …”

 

Hükümlerine yer verilmiştir.

 

Günlük çalışma saatleri dışında yapılacak fazla çalışmanın uygulanmasına ilişkin esaslar ise 19/02/1975 tarihli ve 7/9493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ekinde yürürlüğe konulan Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelikte düzenlenmiştir. Mezkur Yönetmeliğin "Fazla Çalışmanın Ücretle Karşılanması" başlıklı V. Bölümünün 8 inci maddesinde:

 

“Devlet Memurları Kanununun 99. ve 100. maddeleri hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında ve aşağıdaki şartların gerçekleşmesi hallerinde fazla çalışma ücretle karşılanır:

 

a) Görevin kanun ile belirli bir süre içinde bitirilmesinin zorunlu bulunması,

 

b) İnsan, hayvan ve bitkilerle ilgili hastalıklar, arızalar ile tabii afetler gibi olağanüstü hallerin oluşu (Bu hallerin devam süresince)

 

c) İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,

 

d) Görevin gereği olarak çalışma saatlerini aşması zorunlu işlerde çalışılması.

 

Ancak, 1, 2 ve 3. derece yönetici kadrolarında bulunanlara fazla çalışma ücreti ödenmez.”

 

9 uncu maddesinde:

 

“Bakanlıklar ve müstakil bütçeli kuruluşlar 8. maddenin (a), (c) ve (d) fıkraları gereğince yapılacak fazla çalışma için gerekçeli teklif hazırlarlar.”

 

10 uncu maddesinde de:

 

“Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, Maliye Bakanlığı ile bütçe mutabakatını sağladıktan; Belediye ve İl Özel İdareleri, bütçelerini vesayet makamlarına tasdik ettirdikten sonra dokuzuncu maddenin (a), (c) ve (d) fıkraları kapsamına giren fazla çalışma taleplerini Devlet Personel Dairesine (Bu Dairenin bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığı kanalı ile) gönderirler.”

 

Hükümleri yer almaktadır.

 

11/10/2011 tarihli ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile memurların farklı mevzuata dayanan kurumsal fazla çalışma ödemeleri kaldırılmış, bunların yerine 27/06/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 13 üncü maddesinde; “Belirli bir sürede bitirilmesi gereken zorunlu ve istisnai işlerden, her defasında ayrıca Bakanlar Kurulu kararı alınması kaydıyla, Bakanlar Kurulunca uygun görülenlerde çalışan 657 sayılı Kanuna tabi personele, ayda elli saati ve bir yılda altı ayı geçmemek üzere yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin beş katını aşmamak kaydıyla ilgili kurumun önerisi ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenen çalışma süresi, miktar, usul ve esaslar dahilinde fazla çalışma ücreti ödenebilir. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde yaptıkları fazla çalışma karşılığında herhangi bir ad altında ödeme yapılan personele bu madde uyarınca ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmez.” hükmü getirilmiştir. Ancak bu hükme göre ödeme yapılabilmesi, bu hususta Bakanlar Kurulu Kararı (artık Cumhurbaşkanı Kararı) alınmasına bağlanmıştır.

 

Anlaşılacağı üzere, fazla çalışmanın ücretle karşılanması konusu mevzuatımızda özel olarak düzenlenmiş, şartları tahdidi olarak sayılmış, usulü belirlenmiştir. Bu durumlar dışında memurlara fazla çalışma ücreti ödenebileceğine dair yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Yükseköğretim kurumlarının (üniversitelerin) sosyal tesislerinde çalışan personele fazla mesai ücreti ödemesinin mevzuatımızda yer almaması bir yana; üniversite senatolarının sosyal tesisler kurma ve işletme yönergeleri ile böyle bir belirleme yapma yetkisi de mevcut değildir.

 

Bu açıklamalar karşısında, Sosyal Tesisler, Genel Sekreterliğe bağlı Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı bünyesinde faaliyet göstermekte olup, ister kendi gelirlerinden olsun isterse de Üniversite bütçesinden olsun; Üniversitede İdari ve Mali İşler Daire Başkanı kadrosunda çalışırken Sosyal Tesisler Müdürlüğü ile görevlendirilen … ile Memur kadrosunda çalışırken Sosyal Tesisler Müdür Yardımcılığı ile görevlendirilen …’na Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve Kanun Hükmünde Kararname ile belirlenen sınırları da aşacak şekilde Üniversite Senatosunda kabul edilen … Üniversitesi Sosyal Tesisler Kurma ve İşletme Yönergesi’nde yapılan bir düzenleme ile yılı Bütçe Kanunu ile belirlenen fazla mesai ücretinin 15 (onbeş) katı ve diğer personel için ise 8 (sekiz) katına kadar ve ayda en çok yüz elli (150) saate kadar ödeme yapılması yasal mevzuata aykırılık teşkil etmekle beraber kamu zararına sebebiyet verdiğinden; konunun esası yönünden tazmin hükmü hukuken yerindedir.

 

Sorumluluk Yönünden İnceleme:

 

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununun 32 nci maddesinde:

 

“Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

 

Aynı Kanunun 33 üncü maddesinde:

 

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

 

Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler. …

 

Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar. …”

 

Hükümleri yer almaktadır.

 

Sayıştayca yapılan incelemeler sonucunda kamu zararı tespit edildiğinde ve kamu kaynağının verimli, etkin ve ekonomik kullanılmadığı saptandığında, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde sorumlu tutulacak görevli ve yetkililerin belirlenmesi hususundaki tereddütleri gidermeye yönelik 14.06.2007 tarihli ve 5189/1 karar No’lu Sayıştay Genel Kurul Kararında da; harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının ve buna konu olan harcamaların bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygunluğundan sorumlu olduklarına; asli bir gerçekleştirme belgesi olan ödeme emri belgesini düzenleyen sıfatıyla imzalayan gerçekleştirme görevlisinin, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiğine karar verilmiştir.

 

Öte yandan, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin 3 üncü fıkrası kanunun verdiği yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite kararıyla yapılan harcamalarda, harcama yetkisi ve bu yetkiden doğan sorumluluğun, kurul, komite veya komisyona ait olacağını düzenlenmektedir.

 

Ayrıca, yukarıda sözü edilen Sayıştay Genel Kurul Kararı’nın “SORUMLULAR” başlıklı 3 üncü Bölümünün "Harcama Yetkilileri" başlıklı 3 üncü maddesinin “Kurul, Komite veya Komisyon Üyelerinin Harcama Yetkisinden Doğan Sorumluluğu” başlıklı (b) fıkrasında da:

 

“Kurul halinde görev yapan karar organlarının genellikle icra yetkileri bulunmamaktadır. Ancak Savunma Sanayi Müsteşarlığında olduğu gibi bazı kuruluşların karar organlarının icra yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle Kanunun 31 'inci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite kararıyla yapılan harcamalarda, harcama yetkisinden doğan sorumluluk belirlenirken; kararın, harcama talimatının unsurlarını taşıyıp taşımadığının ve kurul, komisyon veya komitenin harcama sürecinde rol alıp almadığının belirlenmesi gerekmektedir.

 

Bu durumda;

 

- Kanunların verdiği yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, encümen gibi adlarla teşkil edilen yönetim organlarının kararı, harcama talimatının taşıması gereken unsurları taşıyor ve kurul, komisyon, komite harcama sürecinde yer alıyorsa, harcama yetkisinden doğan sorumluluğun yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul, komite veya komisyona ait olacağına,

 

- Yönetim kurulu, icra komitesi, encümen gibi adlarla teşkil edilen yönetim organlarının kararı, harcama talimatının taşıması gereken unsurları taşıyor, ancak kurul, komisyon, komite harcama sürecinde yer almıyorsa, yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komitenin sadece harcama talimatının kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygun olmasından sorumlu olacağına,

 

- Yönetim kurulu, icra komitesi, encümen gibi adlarla teşkil edilen yönetim organlarının kararı bir giderin yapılması için harcama yetkilisine izin verme seklinde düzenlenmiş ise, bu halde kurul, komisyon veya komitenin harcamaya izin veren kararın kanun, tüzük ve yönetmeliğe uygun olmasıyla sınırlı olarak sorumlu olacağına”

 

Şeklinde karar verilmiştir.

 

Yine aynı Kararın “Gerçekleştirme Görevlileri” başlıklı 4 üncü maddesinin “Kurul, Komisyon veya Benzeri Bir Organca Düzenlenen Gerçekleştirme Belgelerinde Sorumluluk” başlıklı (c) fıkrasında da:

 

“5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumluluğu, bu işlemleri yetkili ve görevli olarak yapmalarına ve yapılan giderin bu kişilerce düzenlenen belgeye dayanılarak yapılması hususlarına göre belirlenmektedir.

 

Bu nedenle mevzuatına göre oluşturulan kurul, komisyon veya benzeri bir organ tarafından düzenlenen keşif, rapor, tutanak, karar veya ödemeye esas benzeri belgelerden doğacak sorumluluğa, işlemi gerçekleştiren ve bu belgeyi düzenleyip imzalayan kurul üyelerinin de dahil edilmeleri ve bu işlem nedeniyle harcama yetkilisiyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine çoğunlukla,”

 

Denilerek kurul, komisyon veya benzeri bir organca düzenlenen gerçekleştirme belgelerindeki sorumluluk durumu açıklığa kavuşturulmuştur.

 

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesinden; yapılan fazla mesai ücreti ödemelerinin tek kaynağının, … Üniversitesi Senatosu'nun 09.11.2015 tarihli ve 10 nolu oturumunda alınan Kararla kabul edilen … Üniversitesi Sosyal Tesisler Kurma ve İşletme Yönergesinin (İlam yılındaki belirlen ödeme oranlarıyla) “Fazla Mesai Ücreti” başlıklı 33 üncü maddesi olduğu anlaşılmaktadır. Bu bakımdan, Yönerge hükmünün harcama talimatının taşıması gereken unsurlarını taşımadığını söylemek de mümkün değildir.

 

Ayrıca, temyiz dilekçesinde Senato üyelerinin sorumluluğuna 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararı ile gidildiği; hukuki bir olayda sorumluluğun Sayıştay Genel Kurulu Kararı ile belirlenmesinin hukukun temel prensipleri ile bağdaşmayacağı ifade edilmiş olsa da; yukarıda yapılan açıklamalarda belirtildiği üzere Senato üyelerinin sorumluluğu, 5018 sayılı Kanun Çerçevesinde Sorumlu Tutulacak Görevli ve Yetkililerin Belirlenmesi Hakkında Sayıştay Genel Kurul Kararında da belirtildiği üzere 5018 sayılı Kanundan gelen bir sorumluluk olup “ve benzeri kurul veya komite” denilmek suretiyle harcama yetkisinin kapsamı genişletilmiştir. Nitekim söz konusu 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında, bu kurul, komisyon veya komite kararları harcama talimatının taşıması gereken unsurları taşıyıp taşımamalarına göre ayrılmıştır. Buna göre, savunmalarda da dile getirildiği üzere, kurul (komite, senato v.b.) kararının, harcama talimatının taşıması gereken unsurları taşımaması halinde dahi, kurul, komisyon veya komitenin harcamaya izin veren kararın kanun, tüzük ve yönetmeliğe uygun olmasıyla sınırlı olarak sorumlu olacağı belirtilmiştir. Oysa, … Üniversitesi Sosyal Tesisler Kurma ve İşletme Yönergesinin “Dayanak” başlıklı 3 üncü maddesinde bu Yönergenin dayanağı olarak belirtilen hiçbir mevzuatta (2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 üncü, 46 ncı ve 47 inci maddesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesi, Maliye Bakanlığınca yayınlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen Sosyal Tesislerin Muhasebe Uygulamalarına Dair Esas ve Usuller, Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ ile yılı Bütçe Kanunları), fazla çalışma ücretinin belirlenmesi için Üniversiteye ya da herhangi bir birimine yetki verilmediği görülecektir.

 

Bu anlamda, kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygun olmayan söz konusu Kararı alan Senato üyelerini de sorumluluğa dâhil eden tazmin hükmünde sorumluluk yönünden de hukuken bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

 

Sonuç itibariyle, gerek konunun esası yönünden gerekse de sorumluluk yönünden, temyiz talebinde bulunan sorumlunun dilekçesindeki iddiaların reddedilerek 357 sayılı İlamın 1. maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE, oy birliğiyle,

 

6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

 

Karar verildiği 16.06.2021 tarih ve 49742 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu sayfa 332 kez görüntülendi.