Toplu iş sözleşmesi gereğince, yıllık izin süreci içerisinde işçilere sorumluluk zammı ödenmesi kamu zararına yol açar mı?

Karar

 

 

Kamu İdaresi Türü          Belediyeler ve Bağlı İdareler    

Yılı         2018    

Dairesi  5           

Dosya No           48073  

Tutanak No        50983  

Tutanak Tarihi   9.2.2022            

Kararın Konusu              

 

 

Konu: Kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına sorumluluk zammının dahil edilmesi.

 

1-123 sayılı İlamın 1. Maddesi ile, Belediyede çalışan kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına sorumluluk zammının dahil edilmesi sonucunda … TL ‘ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

Harcama yetkilileri ... ve … ile gerçekleştirme görevlisi ... aynı mahiyetteki temyiz dilekçelerinde özetle;

 

6356 Sayılı Kanunun 33. Maddesinde, "(1) Toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesinin yapılması içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümleri içerir. (2) Toplu iş sözleşmesi, tarafların karşılıklı hak ve borçları ile sözleşmenin uygulanması ve denetimini ve uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de içerebilir. (3) Çerçeve sözleşme sözleşmenin tarafı olan işçi ve işveren sendikasının üyeleri hakkında uygulanır ve mesleki eğitim, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalarına ilişkin düzenlemeleri içerebilir. 11709 (4) Çerçeve sözleşme, taraflardan birinin çağrısı ve karşı tarafın çağrıya olumlu cevap vermesi ile en az bir, en çok üç yıl için yapılır.(5) Toplu iş sözleşmeleri ve çerçeve sözleşmeler, Anayasaya ve kanunların emredici hükümlerine aykırı düzenlemeler içeremez " hükümlerinin yer aldığını,

 

Toplu iş sözleşmeleriyle genel olarak Anayasa ve mevzuattaki mutlak emredici kanun hükümlerine aykırı düzenleme yapılamayacağı açık olmakla birlikte, işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarının korunması veya düzeltilmesine ilişkin olup da, iş (çalışma) ilişkisi çerçevesinde kalan hususların toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesinin mümkün olduğunu,

 

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 50. Maddesi ve buna dayalı düzenlenen Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 21. Maddesi genel düzenleme niteliğinde olup, Toplu İş Sözleşmelerine kısıtlama getirecek bir ibare taşımadığını, Maddelerde "hesaba katılmaz" ibaresi bulunmakla birlikte, Toplu İş Sözleşmelerinde işçi lehine buna aykırı düzenleme yapılamayacağına ilişkin hüküm yer almadığını,

 

15/03/2015-14/03/2017 tarihleri arasında yürürlükte bulunan Toplu İş Sözleşmesinin "sorumluluk zammı" başlıklı 58/B Maddesinin çalışanlara ödenmesi gereken sorumluluk zammı düzenlemelerinin, kamu düzenine ve emredici hükümlere aykırı olmadığını,

 

Harcama yetkilisi/gerçekleştirme görevlisi olarak yaptıkları işlemlerde, yasal sorumlulukları çerçevesinde, verilen talimatlar çerçevesinde üzerlerine düşeni yaptıklarını,

 

İşyerinde çalışan işçilerle ilgili yapılan toplu iş sözleşmesinin, Belediye Başkanlığı ile ilgili sendika arasında bağıtlandığını, ... Belediyesinde memur statüsünde çalıştıkları için, sözleşmenin bağıtlanması ve içeriğinin denetlenmesi hususunda görevlerinin ve yetkilerinin bulunmadığını, yapılan ödemelerde Belediye Başkanının ve diğer idarecilerinin emir ve talimatları gereğince imzalarının bulunduğunu, takdir edileceği üzere, bir memur olarak amirlerince verilen emir ve talimatları uygulamama, Belediye Meclis kararını yerine getirmeme, sorgulama, denetleme haklarının ve yetkilerinin bulunmadığını,

 

Harcama yetkilisi/ gerçekleştirme görevlisi olarak belirtilmiş olmakla birlikte, işyerindeki statülerinin, yapılan işin niteliği göz önüne alındığında işyerine harcama yetkilisi/ gerçekleştirme görevlisi olarak belirlenebilecek memur-şef ve amir bulunmadığından vekaleten bu görevleri ve taraflarına verilen tüm görevleri verilen talimat ve emirler çerçevesinde eksiksiz yerine getirdiklerini, herhangi bir dahilleri olmadan alınan karar ve talimatlardan dolayı sorumluluklarının bulunmadığını belirterek verilen tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmişlerdir.

 

Başsavcılık mütalaasında;

 

“Temyize konu olan 5. Dairenin 28.09.2020 tarih ve 123 no.lu ilamın 1. maddesinde;

 

"Belediyede çalışan kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına yakacak yardımı ve sorumluluk zammının dahil edilmesi sonucunda ... TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,

 

Sözleşmede herhangi bir şarta bağlanmadan brüt olarak ödenmesi kararlaştırılan yakacak yardımına ilişkin mevzuatına uygun olduğu anlaşılan ... TL ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,

 

Mevzuata aykırı olarak işçilere fiilen çalışmadıkları günler için sorumluluk zammı ödenmesi suretiyle oluşan ve ayrıntılı hesabı tabloda gösterilen ...TL kamu zararının

 

... TL'sinin Harcama Yetkilisi ... (Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni) ile Gerçekleştirme Görevlisi …'a (Memur),

 

... TL'sinin Harcama Yetkilisi …(İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) ile Gerçekleştirme Görevlisi …'a (Memur),

 

... TL'sinin Harcama Yetkilisi … (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) ile Gerçekleştirme Görevlisi …'e (İşçi),

 

Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine" karar verildiği görülmüştür.

 

Sorumlunun temyiz dilekçesinde; "...

 

Toplu iş sözleşmeleriyle genel olarak Anayasa ve mevzuattaki mutlak emredici kanun hükümlerine aykırı düzenleme yapılamayacağı açık olmakla birlikte, işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarının korunması veya düzeltilmesine ilişkin olup da, iş (çalışma) ilişkisi çerçevesinde kalan hususlar toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi mümkündür.

 

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 50. maddesi ve buna dayalı düzenlenen Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 21. maddesi genel düzenleme niteliğinde olup, Toplu İş Sözleşmelerine kısıtlama getirecek bir ibare taşımamaktadır. Maddelerde "hesaba katılmaz" ibaresi bulunmakla birlikte, Toplu İş Sözleşmelerinde işçi lehine buna aykırı düzenleme yapılamayacağı açıkça yazmamaktadır.

 

İşyerinde 15/03/2015-14/03/2017 tarihleri arasında yürürlükte bulunan Toplu İş Sözleşmesinin "sorumluluk zammı" başlıklı 58/B. Maddesi çalışanlara ödenmesi gereken sorumluluk zammı düzenlemeleri kamu düzenine ve emredici hükümlere aykırı değildir.

 

Harcama yetkilisi olarak yaptığım işlemlerde, yasal sorumluluklarım çerçevesinde, verilen talimatlar çerçevesinde üzerime düşeni yapmış bulunmaktayım.

 

İşyerinde çalışan işçilerle ilgili yapılan toplu iş sözleşmesi, Belediye Başkanlığı ile ilgili sendika arasında bağıtlanmaktadır. ... Belediyesinde işçi statüsünde çalıştığımdan, sözleşmenin bağıtlanması ve içeriğinin denetlenmesi hususunda herhangi bir görev ve yetkim bulunmamaktadır. Yapılan ödemelerde Belediye Başkan ve diğer idarecilerinin emir ve talimatları gereğince imzam bulunmaktadır. Takdir edileceği üzere, bir işçi olarak amirlerimce verilen emir ve talimatları, Belediye Meclis kararını yerine getirmeme, sorgulama, denetleme hak ve yetkim bulunmamaktadır.

 

Harcama yetkilisi olarak belirtilmiş olmakla birlikte, işyerindeki statüm, yapılan işin niteliği göz önüne alındığında işyerine "harcama yetkilisi" olarak belirlenebilecek memur-şef ve amir bulunmadığından vekaleten bu görevi ve tarafıma verilen tüm görevleri verilen talimat ve emirler çerçevesinde eksiksiz yerine getirdim. Herhangi bir dahlim olmadan alınan karar ve talimatlardan sorumluluğum bulunmadığı düşüncesindeyim.

 

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, Sayıştay 5. Dairenin 09/06/2020 tarih 123-423 sayılı kararının bozulmasına karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim."

 

Denilmektedir.

 

Sorumlunun fazla ödemeye ilişkin yapmış olduğu açıklamalar ve iddialar Daire yargılamasında ayrıntılı olarak karşılanmış olup, Savcılık görüşümüz aşağıdadır.

 

... Belediyesi ve Belediye-Iş Sendikasının taraf olduğu 15.03.2017 ile 14.03.2019 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin "Sorumluluk Zammı" başlıklı 58 inci maddesinde;

 

"a) 1. Grubu vasıflı işçilere fiilen çalıştırıldıkları her gün için ...TL.

 

b) 2. Grubu birim amirleri işçilere fiilen çalıştırıldıkları her gün için ... TL.

 

2. yıl ücretlere yapılan zam oranında zam uygulanır" hükümlerine yer verilmiştir.

 

Bu itibarla, Belediyede çalışan kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına, fiilen çalışılmayan günler için sorumluluk zammının dahil edilmesi sonucunda oluşan tutar, kamu zararı olarak değerlendirilmektedir.

 

Bu nedenle, talebin reddedilerek Daire kararının onaylanmasına karar verilmesinin yerinde olacağı düşünülmektedir.” Denilmiştir.

 

Dosyadaki mevcut belgelerin okunup, incelenmesinden sonra,

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

 

123 sayılı İlamın 1. Maddesi ile, Belediyede çalışan kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına sorumluluk zammının dahil edilmesi sonucunda ... TL ‘ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

Sorumluluk yönünden inceleme

 

Harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin harcama sürecindeki görev ve sorumlulukları 5018 sayılı Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;

 

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

 

“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 ncü maddesinde;

 

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümlerine yer verilmiştir.

 

Yine, aynı Kanunun 55 ve devamı maddelerinde kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerini oluşturmaları öngörülmüş ve bu çerçevede harcama birimlerinin yapılan mali işlemler üzerinde gerçekleştirecekleri kontroller açıklanmış olup, harcama birimlerinin asgari yapmaları gereken kontroller, malî hizmetler birimi tarafından ön malî kontrole tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerin usûl ve esasları ile ön malî kontrole ilişkin standart ve yöntemler Maliye Bakanlığınca belirleneceği hükme bağlanmıştır.

 

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar'ın 10 uncu maddesinde, ön mali kontrol işleminin harcama birimleri tarafından da yerine getirileceği belirtilerek, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin mali karar ve işlemlerin harcama birimi tarafından mali mevzuat hükümlerine uygunluk yönüyle kontrol edileceği,

 

Usul ve Esasların 12 nci maddesinde de, süreç kontrolünün nasıl yapılacağı belirtilerek, mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanların yapacakları işlemden önceki işleri de kontrol edecekleri, ödeme emrini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlilerinin de ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol işlemini yapacakları belirtilmektedir.

 

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden, her bir harcamanın harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından süreç kontrolü çerçevesinde yapılan işlemlerin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olup olmadıkları ön mali kontrole tabi tutularak kontrol edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

 

Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007/5189-1 sayılı Kararının “sorumlular” başlıklı 3 üncü bölümünde, harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları açıklanmış olup; ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilmiş gerçekleştirme görevlilerinin düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiği belirtilmiştir.

 

5018 sayılı Kanun ve yukarıda belirtilen Sayıştay Genel Kurul Kararı uyarınca, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, nitelik itibariyle hukuka aykırı nitelik taşıyorsa, söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar. Dolayısıyla, Belediye ile Sendika arasında imzalanan sözleşme uyarınca, işçilere fiilen çalışma karşılığında ödenmesi gereken sorumluluk zammının yıllık izin ücretlerinin de kapsamına dahil edilerek ödenmesi nedeniyle harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır. Bu itibarla; sorumluluk yönünden yapılan itirazların REDDİNE,

 

Esas yönünden inceleme

 

4857 sayılı İş Kanununun “Yıllık izin ücreti” başlıklı 57 nci maddesinde;

 

“İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

 

Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü uygulanır.

 

…” denilmektedir.

 

Aynı Kanunun “Tatil Ücretine Girmeyen Kısımlar” başlıklı 50 nci maddesinde;

 

“Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.” hükmü yer almaktadır.

 

... Belediyesi ve Belediye-İş Sendikasının taraf olduğu 15.03.2017 ile 14.03.2019 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin “Sorumluluk Zammı” başlıklı 58 inci maddesinde;

 

“a) 1. Grubu vasıflı işçilere fiilen çalıştırıldıkları her gün için ...TL.

 

b) 2. Grubu birim amirleri işçilere fiilen çalıştırıldıkları her gün için ... TL.

 

2. yıl ücretlere yapılan zam oranında zam uygulanır” hükümlerine yer verilmiştir.

 

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; Belediye ile Sendika arasında imzalanan sözleşme uyarınca, işçilere fiilen çalışma karşılığında ödenmesi gereken sorumluluk zammının yıllık izin ücretlerinin kapsamına dahil edildiği görülmüştür.

 

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde; Belediyede çalışan kadrolu işçilere ödenen yıllık izin ücretlerinin kapsamına sorumluluk zammının dahil edilmesi suretiyle kamu zararına neden olunmuştur.

 

Bu itibarla,123 sayılı İlamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, oybirliği ile,

 

Karar verildiği 09.02.2022 tarih ve 50983 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

 

Bu sayfa 165 kez görüntülendi.