Mevzuattan öngörülenden fazla araç kira bedeli ödenmesinin kamu zararına yol açacağı hk. (Sayıştay)

Karar

 

Kamu İdaresi Türü          Belediyeler ve Bağlı İdareler     

 

Yılı         2018    

 

Dairesi  3           

 

Dosya No           48419  

 

Tutanak No        50654  

 

Tutanak Tarihi   22.12.2021       

 

Kararın Konusu Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar       İlgili Daire Kararı için tıklayın

 

 

Konu: Taşıt kiralama hizmeti için mevzuatın öngördüğü aylık azami sınırın üzerinde kira bedeli ödenmesi.

 

62 sayılı İlamın 1. Maddesi ile, mali sorumluluğun eksik tespit edildiği, şöyle ki; sorgunun ilişikli ödeme emri belgelerinde imzası bulunan Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlisi ile Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını imzalayan kamu görevlileri nezdinde düzenlendiği, ancak, mevzuatın öngördüğü azami sınırın üzerinde bir bedelle yapılacak taşıt kiralamasını; ekinde Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı bulunan ve söz konusu Tutanaktaki üç teklif fiyatın ortalaması üzerinden yaklaşık maliyeti belirleyen İhale Onay Belgesini imzalamak suretiyle uygun bulan ve aynı zamanda bahse konu taşıt kiralamasına ilişkin Sözleşmeyi imzalayan (Ulaşım Hizmetleri Müdür Vekili) ... (sadece Harcama Yetkilisi olarak imzaladığı ödeme emri belgelerindeki tutarlar için sorumlu tutulmuştur.) ile aynı İhale Onay Belgesini “Olur Veren” sıfatıyla imzalayan (Başkan Yardımcısı) ...’in, 2018 yılındaki tüm ödemeler için yani her bir ödeme emri bazında sorumluluğa dahil edilmediği, ayrıca, İhale Onay Belgesinde imzası bulunan (Destek Hizmetleri Müdür Vekili) ...’in, Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağındaki imzası nedeniyle ve tüm ödemeler için sorumluluğa dahil edilmesine rağmen, söz konusu İhale Onay Belgesindeki imzası hasebiyle sorumlu tutulmadığı ve bu gerekçeye dayanılarak savunmasının alınmadığından, bahse konu sorumluluk eksikliğinin giderilmesi suretiyle yeni bir sorgu yapılmasına ve savunmaların alınmasını müteakiben düzenlenecek ek raporun yargılanmasına değin konunun hüküm dışı bırakılmasına karar verilmesi üzerine;

 

157 sayılı Ek İlamın 1. Maddesi ile, doğrudan temin yöntemiyle alınan taşıt kiralama hizmeti için mevzuatın öngördüğü aylık azami sınırın üzerinde kira bedeli ödenmesi nedeniyle ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

Başsavcılık adına temyiz talebinde bulunan Sayıştay Savcısı … tarafından verilen dilekçede;

 

“Doğrudan temin yöntemiyle yapılan taşıt kiralama hizmeti için mevzuatın öngördüğü aylık azami sınırın üzerinde kira bedeli ödenerek kamu zararına neden olunduğu gerekçesiyle Raporlanan hususta; verilen tazmin hükmünden "Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını" düzenleyen gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olmadığı yönündeki çoğunlukla verilen İlam hükmünün bozulması talebidir.

 

 

 

 

 

TEMYİZ SEBEPLERİ

 

Aşağıda ayrıntılı açıklanacağı üzere, verilen Kararda mevzuata aykırılık söz konusudur.

 

Asıl Yargı Raporunda; Belediye tarafından yapılan doğrudan temin yöntemiyle araç kiralanması hizmet alım işinde mevzuatta belirtilen yasal sınırın üzerinde bir bedelle araç kiralanarak kamu zararına sebebiyet verildiği belirtilerek, hesaplanan kamu zararının harcama yetkilisi ve düzenleyen gerçekleştirme görevlisi ile piyasa fiyat araştırması tutanağını düzenleyen görevlilerin ise diğer sorumlular bağlamında adlarına tazmine karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

 

Savcı Asıl Yargı Raporuna; Hesaplanan kamu zararı tutarının Raporda ayrıntısına yer verilen sorumlular adına tazmine hükmedilmesinin uygun olacağı yönünde görüş bildirmiştir.

 

Daire ise; 3.3.2020 tarih ve 62 nolu asıl İlamın 1 inci maddesinde; "... mevzuata aykırı bir ödemeden dolayı sorumluluğun belirlenmesinde her bir olayın münferiden değerlendirmeye tabi tutulması ve harcama süreci dikkate alınarak ödeme emri üzerinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte genel olarak harcama yapılmasına ilişkin bağlayıcı bir karar alma, talimat verme veya düzenleme yapma gibi bir yetkiye sahip kişilere de yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun olarak sorumluluk yüklenmesi gerekmektedir.

 

Bu itibarla, bahse konu taşıt kiralamasına ilişkin "harcama talimatı" niteliğinde kabul edilebilecek olan İhale Onay Belgesini ve Sözleşmeyi imzalayan ... ile aynı İhale Onay Belgesinde imzası bulunan ... ve ...'in, ilişikli tüm ödeme emirleri bazında tespit edilen kamu zararından, gerek 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesindeki kamu zararı tanımında gerekse 14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında mali sorumluluk tevcih edilebilmesi için aranan "illiyet bağı" şartının mevcudiyeti (söz konusu İhale Onay Belgesindeki imzaları) nedeniyle sorumlu tutulmasına ve savunmalarının alınması üzerine düzenlenecek ek raporun yargılanmasına değin konunun, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 50 nci maddesi uyarınca hüküm dışı bırakılmasına oy çokluğuyla, " Karar vermiştir.

 

Ek Yargı Raporunda; Hüküm dışı Kararı doğrultusunda tekemmül ettirilen Ek Yargı Raporunda ise konu sorumluluk yönüyle genişletilerek Ek Raporda belirtilen sorumlular adına tazmine hükmedilmesi gerektiği belirtilmiştir.

 

Savcı Ek Yargı Raporuna; Hüküm dışı Kararı gereği ek Yargı Raporuna konu doğrudan temin yöntemiyle araç kiralanması hizmet alım işinde mevzuatta belirtilen yasal sınırın üzerinde bedelle araç kiralanması nedeniyle hesaplanan kamu zararı tutarının Raporda ayrıntısına yer verilen sorumlular adına tazmine hükmedilmesi uygun olacağı yönünde görüş bildirmiştir.

 

Daire ise; 15.2.2021 tarih ve 157 nolu Ek İlamın 1 inci maddesinde; "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin son fıkrasında yer alan; "Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir." hükmünden de anlaşılacağı üzere, doğrudan temin bir ihale usulü olmayıp, bu yöntemle yapılacak alımlar için, öncelikle ihtiyacın tespiti ve alıma karar verilmesi, ardından piyasa fiyat araştırması yaparak alımı gerçekleştirmek üzere bir veya birden fazla kişinin ihale yetkilisince yazılı şekilde görevlendirilmesi ve bu kişi veya kişilerce de alınan teklifler arasından en uygununun tespit edilerek bu fiyattan alım yapılmasına karar verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, ihale yetkilisi tarafından görevlendirilmiş kişilerce düzenlenen piyasa fiyat araştırması tutanağı, ihale suretiyle gerçekleştirilen alımlardaki ihale onay belgesinin yerine geçmekte ve harcama talimatı da bu tutanak olmaktadır. Zira, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğine ekli Piyasa Fiyat Araştırması Tutanak Örneğinde de; "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin usulüyle yapılacak alımlara ilişkin yapılan piyasa araştırmasında firmalarca/kişilerce teklif edilen fiyatlar tarafımca / tarafımızca değerlendirilerek yukarıda adı ve adresleri belirtilen kişi / firma / firmalardan alım yapılması uygun görülmüştür." ifadesine yer verilmek suretiyle söz konusu Tutanağın sadece fiyat tespitini değil aynı zamanda yapılan değerlendirme ve alınan kararı ihtiva ettiği hususu vurgulanmıştır.

 

Bu itibarla, rapora konu kamu zararı için hakkında tazmin hükmü verilen kamu görevlileri (Harcama Yetkilileri, Gerçekleştirme Görevlisi ve İhale Onay Belgesini imzalayanlar) ile birlikte Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağında imzası bulunan (Memur) ... ile (Memur) ...'un da sorumlu tutulması gerekmektedir." Şeklindeki azınlık görüşüne karşılık;

 

Konunun esas bakımından 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinde düzenlenen doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirilen taşıt kiralama işleminde, "Esas ve Usullerin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında; taşıt kiralama usulüyle ilgili bir ayrıma gidilmemiş "yapılan taşıt kiralamalarında" ifadesi kullanılarak tüm kiralamalar kapsama dahil edilmiş olup yine Esas ve Usullerin başka bir maddesinde de istisnai bir hükme yer verilmemiştir." Denilerek kamu zararının oluştuğu vurgulandıktan sonra;

 

"4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin son fıkrasında; "Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir." denilmiş, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin son bendinde de; piyasa fiyat araştırması tutanağı; doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanak şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla, doğrudan temin suretiyle gerçekleştirilen alımlardaki süreç; ihtiyacın tespit edilerek ihale yetkilisince alıma karar verilmesi, bu ihtiyaç için fiyat araştırması yapmak üzere bir veya birden fazla kişinin ihale yetkilisi tarafından görevlendirilmesi, bu kişi veya kişilerin piyasadan alınan mevcut teklifleri gösteren ve bu teklifler arasından en uygun fiyatlısını belirten piyasa fiyat araştırması tutanağını düzenlemesi ve en nihayetinde söz konusu tutanak ile tespit edilen fiyatın ihale yetkilisince onaylanması şeklinde işlemektedir. Bu durumda da; düzenlenen piyasa fiyat araştırması tutanağının değil bu fiyata verilen olurun (rapora konu kiralama işi için; piyasa fiyat araştırması tutanağında yer verilen üç teklif fiyatın ortalaması üzerinden yaklaşık maliyeti belirleyen ihale onay belgesinin) harcama talimatı kabul edilmesi gerekmektedir. Zira tutanakta tespit edilen fiyatın, mevzuatın öngördüğü azami fiyatın üzerinde olması halinde bu fiyattan yapılacak alıma ihale yetkilisince onay verilmeyerek teklif sürecinin tekrar işletilmesi veya ihtiyacın 4734 sayılı Kanunda öngörülen ihale usulleri ile temin edilmesi yoluna gidilmesi icap etmektedir.

 

5018 sayılı Kanunun "Hesap verme sorumluluğu" başlıklı 8 inci maddesinde yer alan; "Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır." hükmünden de görüleceği üzere kamu kaynağından dolayı hesap verecek kişilerde unvan ayrımına gidilmemiş, genel olarak kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, söz konusu yetkinin karşılığı sorumluluğu taşıyacağı öngörülerek idare hukukunda geçerli olan yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun bir düzenleme getirilmiştir.

 

Dolayısıyla, mevzuata aykırı bir ödemeden dolayı sorumluluğun belirlenmesinde her bir olayın münferiden değerlendirmeye tabi tutulması ve harcama süreci dikkate alınarak ödeme emri üzerinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte genel olarak harcama yapılmasına ilişkin bağlayıcı bir karar alan, talimat veren veya düzenleme yapan kişilere de yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun olarak sorumluluk yüklenmesi gerekmektedir.

 

Rapora konu kamu zararından kaynaklı mali sorumluluğun yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda da;

 

Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlisinin sadece imzaladıkları ilişikli ödeme emri belgelerine isabet eden kamu zararı tutarından,

 

Bahse konu taşıt kiralamasına ilişkin "harcama talimatı" niteliğinde kabul edilebilecek olan İhale Onay Belgesini ve Sözleşmeyi imzalayan kamu görevlilerinin ise, 2018 yılındaki kamu zararının tamamından,

 

5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesindeki kamu zararı tanımında öngörülen "illiyet bağı" şartının mevcudiyeti nedeniyle sorumlu olduğu, 

 

Diğer taraftan, Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını imzalayan ve görevleri sadece fiyat araştırması yaparak mevcut teklifler arasından en uygun fiyatı tespit etmek olan personelin ((Memur) ... ile (Memur) ...'un) ise; gerek düzenledikleri Tutanağa esas tekliflerde hata veya yanıltıcı bir durumun tespit edilmemiş olması gerekse hangi fiyattan kiralama yapılacağına dair karar verme yetkilerinin bulunmaması nedeniyle sorumlu tutulamayacağı, anlaşılmıştır.

 

Bu itibarla, 03.03.2020 tarihli ve 62 sayılı ilamın 1 inci maddesi ile verilen hüküm dışı kararının kaldırılmasına ve ayrıntısı ekli tabloda gösterilen ... TL tutarındaki kamu zararının;

 

… TL'sinin gerek Harcama Yetkilisi sıfatıyla gerekse İhale Onay Belgesi ve Sözleşmedeki imzası nedeniyle sorumlu olan (Ulaşım Hizmetleri Müdür Vekili) ..., Gerçekleştirme Görevlisi (İşçi / Makina İkmal Sorumlusu) … ile İhale Onay Belgesini imzalayan Diğer Sorumlular (Başkan Yardımcısı) ... ve (Destek Hizmetleri Müdür Vekili) ...'e,

 

… TL'sinin Harcama Yetkilisi (Başkan Yardımcısı) …, Gerçekleştirme Görevlisi …, İhale Onay Belgesi ve Sözleşmedeki imzası nedeniyle sorumlu olan ... ile İhale Onay Belgesini imzalayan Diğer Sorumlular ... ve ...'e,

 

Müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla," Karar vermiştir.

 

"Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını imzalayan ve görevleri sadece fiyat araştırması yaparak mevcut teklifler arasından en uygun fiyatı tespit etmek olan personelin ((Memur) ... ile (Memur) ...'un) ise; gerek düzenledikleri Tutanağa esas tekliflerde hata veya yanıltıcı bir durumun tespit edilmemiş olması gerekse hangi fiyattan kiralama yapılacağına dair karar verme yetkilerinin bulunmaması nedeniyle sorumlu tutulamayacağı" gerekçesiyle verilen çoğunluk Kararının sorumluluk yönüyle ilgili mevzuatına göre yerinde olmadığı değerlendirilmektedir.

 

Doğrudan temin İhale Kanununda ihale usulleri arasında yer almamış olmakla birlikte, kurumların Kanunda sayılan mal ve hizmet alımları için tercih ettikleri ve özellikle de Kanunun 22/d maddesini de yaygın olarak kullandıkları bir alım-tedarik yöntemidir. Mevzuatına göre idareler Kanunun 22 nci maddesinde belirlenen çerçevede ihtiyaçlarını bu yöntemle temin etmek istediklerinde ihale-harcama yetkilisince piyasa fiyat araştırması yapacak görevli veya görevlileri de belirten bir onay-harcama talimatı vermekte, bu onay üzerine yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda düzenlenen piyasa fiyat araştırması tutanağı ile alımın bedeli ve yüklenicisi belirlenmektedir. Konuya ilişkin Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 3 üncü maddesinde, "Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı: Doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanağı ifade eder." şeklinde tanımlanmış ve Yönetmelik ekinde de Örnek: 3 nolu tutanağa yer verilmiştir.

 

Yönetmelik eki piyasa fiyat araştırma tutanağı alınan teklif/teklifler ile bu teklif/tekliflerden hareketle uygun bulunan alım fiyatını da karar altına alan bölümlerden oluşmaktadır. Yönetmelik eki Örnek 3 Formdaki, "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin usulüyle yapılacak alımlara ilişkin yapılan piyasa araştırmasında firmalarca/kişilerce teklif edilen fiyatlar tarafımca/ tarafımızca değerlendirilerek yukarıda adı ve adresleri belirtilen kişi / firma / firmalardan alım yapılması uygun görülmüştür." açıklaması gereğince görevli/görevliler aldıkları teklif/teklifleri ihale komisyonu gibi mevzuatı da göz önünde bulundurarak değerlendirip uygun teklifi belirlemektedirler.

 

Piyasa fiyat araştırması tutanağı ile bedeli ve yüklenicisi uygun görülen alım kararının ödeme emri belgesine bağlanma aşamasında harcama yetkilisince reddi-iptali mümkün olmakla birlikte, uygulamada bu aşamaya gelmeden piyasa fiyat araştırması tutanağı ihale veya harcama yetkilisince iç kontrol bağlamında onaylanmakta veya iptal edilebilmektedir. Bu işlemde böyle bir onay söz konusu olmadığı gibi, tutanağın onaylanması veya piyasa fiyat araştırma tutanağında belirlenen tutar üzerinden harcamanın tahakkuk ettirilip ödenmesi piyasa fiyat araştırma tutanağını düzenleyenlerin kararlarından kaynaklanan sorumluluklarını (İhale Kanununun asıl ihale usulleri çerçevesinde verilen ihale komisyon kararlarında komisyon üyelerinin sorumluluğunda olduğu gibi) ortadan kaldırmamaktadır. Bu çerçevede asli bir gerçekleştirme ve harcamanın kanıtlayıcı belgesi olan piyasa fiyat araştırma tutanağını düzenleyen görevliler yapılan alım nedeniyle ortaya çıkan kamu zararından İlamda yer alan diğer görevlilerle birlikte sorumludurlar. Bu nedenlerle yukarıda ayrıntılarına yer verilen İlam hükmü sorumluluk yönüyle mevzuata aykırı olduğundan, hükmün bozularak Dosyanın Dairesine iadesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

 

SONUÇ VE TALEP

 

Doğrudan temin yöntemiyle yapılan taşıt kiralama işleminde ilgili mevzuatına göre hesaplanan kamu zararından ödeme emri belgesinin eki asli bir gerçekleştirme ve harcamanın kanıtlayıcı belgesi olan "piyasa fiyat araştırması tutanağını" düzenleyenlerin sorumlu olmadıkları yönündeki mevzuatına aykırı hükmün, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi gereğince bozularak Dosyanın Dairesine iadesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

 

Arz olunur.” Denilmiştir.

 

Sayıştay Başsavcılığı temyiz talebine karşılık olarak ... dilekçesinde özetle;

 

... Belediyesince taşıt kiralama işinde azami sınır aşıldığı için adına kesinleşen kamu zararı tutarı … TL + … TL faiz olmak üzere toplam … TL’nin belediye veznesine yatırıldığını ve makbuzunu ekte sunduğunu ifade etmiştir.

 

Dosyadaki mevcut belgelerin okunup, incelenmesinden sonra;

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

 

157 sayılı Ek İlamın 1. Maddesi ile, doğrudan temin yöntemiyle alınan taşıt kiralama hizmeti için mevzuatın öngördüğü aylık azami sınırın üzerinde kira bedeli ödenmesi nedeniyle ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller”in;

 

“Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde; “Bu Esas ve Usuller, 237 sayılı Kanuna tabi olan kurumları ve taşıtları kapsar.”

 

“Genel Esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında da;

 

“(2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;

 

a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.

 

b) Şoför giderleri dahil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.

 

(3) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20’ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

 

hükümlerine yer verilmiştir.

 

Ayrıca, anılan Esas ve Usullerin yukarıda bahsedilen kapsam maddesinde atıf yapılan 05.01.1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun 1 inci maddesinde;

 

“a) Genel bütçeye dahil dairelerle katma ve özel bütçeli idareler ve bunlara bağlı sabit ve döner sermayeli müesseseler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri,

 

….. tarafından kullanılacak taşıtlar bu Kanun hükümlerine tabidir.”

 

denilmiş olup, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinde de; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareleri ifade ettiği hükme bağlanmıştır.

 

Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden olup 237 sayılı Kanuna tabi bulunan ... Belediyesinin yapacağı taşıt kiralamalarını, anılan Esas ve Usuller çerçevesinde gerçekleştirmesi ve bu bağlamda da; ilama konu edilen 2014 Renault Fluence Touch 1.5 DCI 90 marka ve modelli, ... şase nolu taşıtın (şoförsüz ve akaryakıt giderleri İdareye ait olacak şekilde) kiralanması karşılığında ödenebilecek aylık kira bedelinin, katma değer vergisi hariç, Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği 2018 yılının Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini (… x … = … TL’yi) aşmaması gerekmektedir. Söz konusu taşıt kiralamasına ait hakediş bedellerini içeren ilişikli ödeme emri belgeleri incelendiğinde; yıllık toplam … TL (KDV hariç) bedelle kiralanan taşıt için …. TL (KDV hariç) tutarında aylık kira bedeli ödendiği ve böylelikle mevzuatın öngördüğü azami sınırın aylık bazda … TL (KDV dahil … TL), 2018 yılı itibarıyla ödeme yapılan on bir ay için de toplam ... TL (…) aşıldığından ilamda, ödeme emri belgelerinde imzası bulunan harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlileri, İhale Onay Belgesini ve Sözleşmeyi imzalayanlar da diğer sorumlu sıfatıyla oluşan kamu zararından sorumlu tutulmuş, Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını hazırlayıp imzalayan kamu görevlileri ise sorumlu tutulmamışlardır.

 

Başsavcılık tarafından verilen temyiz dilekçesinde; piyasa fiyat araştırma tutanağını düzenleyenlerin kararlarından kaynaklanan sorumluluklarını (İhale Kanununun asıl ihale usulleri çerçevesinde verilen ihale komisyon kararlarında komisyon üyelerinin sorumluluğunda olduğu gibi) ortadan kaldırmadığı, bu çerçevede asli bir gerçekleştirme ve harcamanın kanıtlayıcı belgesi olan piyasa fiyat araştırma tutanağını düzenleyen görevlilerin yapılan alım nedeniyle ortaya çıkan kamu zararından İlamda yer alan diğer görevlilerle birlikte sorumlu tutulması gerektiği iddia edilmişse de;

 

4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin son fıkrasında; “Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.” denilmiş, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin son bendinde de; piyasa fiyat araştırması tutanağı; doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanak şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla, doğrudan temin suretiyle gerçekleştirilen alımlardaki süreç; ihtiyacın tespit edilerek ihale yetkilisince alıma karar verilmesi, bu ihtiyaç için fiyat araştırması yapmak üzere bir veya birden fazla kişinin ihale yetkilisi tarafından görevlendirilmesi, bu kişi veya kişilerin piyasadan alınan mevcut teklifleri gösteren ve bu teklifler arasından en uygun fiyatlısını belirten piyasa fiyat araştırması tutanağını düzenlemesi ve en nihayetinde söz konusu tutanak ile tespit edilen fiyatın ihale yetkilisince onaylanması şeklinde işlemektedir. Bu durumda da; düzenlenen piyasa fiyat araştırması tutanağının değil bu fiyata verilen olurun (ilama konu kiralama işi için; piyasa fiyat araştırması tutanağında yer verilen üç teklif fiyatın ortalaması üzerinden yaklaşık maliyeti belirleyen ihale onay belgesinin) harcama talimatı kabul edilmesi gerekmektedir. Zira tutanakta tespit edilen fiyatın, mevzuatın öngördüğü azami fiyatın üzerinde olması halinde bu fiyattan yapılacak alıma ihale yetkilisince onay verilmeyerek teklif sürecinin tekrar işletilmesi veya ihtiyacın 4734 sayılı Kanunda öngörülen ihale usulleri ile temin edilmesi yoluna gidilmesi icap etmektedir. Ancak ilama konu olayda, söz konusu alım mevzuatın öngördüğü sınırı aşmasına rağmen, İhale Onay Belgesini imzalanarak alıma onay verilmiştir.

 

5018 sayılı Kanunun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8 inci maddesinde yer alan; “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” hükmünden de görüleceği üzere kamu kaynağından dolayı hesap verecek kişilerde unvan ayrımına gidilmemiş, genel olarak kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, söz konusu yetkinin karşılığı sorumluluğu taşıyacağı öngörülerek idare hukukunda geçerli olan yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun bir düzenleme getirilmiştir.

 

Dolayısıyla, mevzuata aykırı bir ödemeden dolayı sorumluluğun belirlenmesinde her bir olayın münferiden değerlendirmeye tabi tutulması ve harcama süreci dikkate alınarak ödeme emri üzerinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte genel olarak harcama yapılmasına ilişkin bağlayıcı bir karar alan, talimat veren veya düzenleme yapan kişilere de yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun olarak sorumluluk yüklenmesi gerekmektedir.

 

İlama konu kamu zararından kaynaklı mali sorumluluğun yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda da; Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlisinin sadece imzaladıkları ilişikli ödeme emri belgelerine isabet eden kamu zararı tutarından,

 

Bahse konu taşıt kiralamasına ilişkin “harcama talimatı” niteliğinde kabul edilebilecek olan İhale Onay Belgesini ve Sözleşmeyi imzalayan kamu görevlilerinin ise, 2018 yılındaki kamu zararının tamamından,

 

5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesindeki kamu zararı tanımında öngörülen “illiyet bağı” şartının mevcudiyeti nedeniyle sorumlu olduğu,

 

Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağını imzalayan ve görevleri sadece fiyat araştırması yaparak mevcut teklifler arasından en uygun fiyatı tespit etmek olan personelin (Memur) ... ile (Memur) ...’un ise; gerek düzenledikleri Tutanağa esas tekliflerde hata veya yanıltıcı bir durumun tespit edilmemiş olması, gerekse hangi fiyattan kiralama yapılacağına dair karar verme yetkileri bulunmadığından sorumluluğu bulunmamaktadır.

 

Diğer taraftan, sorumlulardan ..., Başsavcılığın temyiz talebine karşılık olarak göndermiş olduğu dilekçesinde, uhdesinde kalan .. TL anapara +… TL faiz olmak üzere toplam … TL’nin 11.03.2021 tarih ve 505446 sayılı tahsilat makbuzu ile tahsil edildiğini bildirmişse de; hükümden sonra yapılan tahsilat işlemlerinin ilam hükmünün infazı kapsamında incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir.

 

Bu itibarla, doğrudan temin yöntemiyle alınan taşıt kiralama hizmeti için mevzuatın öngördüğü aylık azami sınırın üzerinde kira bedeli ödenmesi ile ilgili olarak, Başsavcılık temyiz talebinin reddi ile 157 sayılı Ek İlamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün hem esas yönünden hem de sorumluluk yönünden TASDİKİNE, oybirliği ile,

 

Karar verildiği 22.12.2021 tarih ve 50654 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu sayfa 254 kez görüntülendi.