Sözleşme ile, sosyal denge ödemesi için belirlenen tavanın aşılamayacağı hk.

Karar

 

Kamu İdaresi Türü          Belediyeler ve Bağlı İdareler     

Yılı         2018    

Dairesi  6           

Dosya No           47907  

Tutanak No        50247  

Tutanak Tarihi   13.10.2021       

Kararın Konusu Personel Mevzuatı ile İlgili Kararlar        

 

 

 

 

1) 116 sayılı İlamın 1. Maddesi ile 14.12.2015 tarihinde ... Belediye Başkanlığı ile ... Sendikası arasında imzalanan ve 19.12.2017 tarihinde ek sözleşme protokolü ile 31.12.2017-31.12.2019 dönemini kapsayacak şekilde uzatılan sosyal denge sözleşmesi ile 2018 yılında belediye çalışanı memurlara mevzuatta belirlenen tavan tutarın üzerinde ödeme yapılması suretiyle oluşan toplam ...-TL kamu zararının tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir

 

.....

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

 

116 sayılı İlamın 1. Maddesi ile 14.12.2015 tarihinde ... Belediye Başkanlığı ile ... Sendikası arasında imzalanan ve 19.12.2017 tarihinde ek sözleşme protokolü ile 31.12.2017-31.12.2019 dönemini kapsayacak şekilde uzatılan sosyal denge sözleşmesi ile 2018 yılında belediye çalışanı memurlara mevzuatta belirlenen tavan tutarın üzerinde ödeme yapılması suretiyle oluşan toplam ...-TL kamu zararının tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

 

Esas Yönünden İncelenmesi

 

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15’inci maddesinde; “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

 

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32’nci maddesinde; “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir(…)” denilmektedir.

 

Aynı Kanun’un Geçici 14’üncü maddesinde ise;

 

“15/3/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilir. Anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için 32 nci madde hükümleri çerçevesinde ayrıca sözleşme yapılamaz. Söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idareler, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri çerçevesinde sözleşme yapabilir. Ancak 32 nci madde uyarınca toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarın, unvanlar itibarıyla ilgili personele söz konusu sözleşmeler uyarınca yapılmakta olan ortalama aylık ödemenin altında kalması halinde; üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri esas alınarak 31/12/2015 tarihine kadar uygulanabilecek sözleşmelerde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte uygulanan sözleşme uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutar tavan olarak esas alınabilir. Bu şekilde yapılacak ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.” hükümleri ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

 

Madde hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte geçerli olan sözleşmedeki tutarlar tavan tutar olarak kabul edilmekle birlikte, rakamın güncellenmesine ilişkin hükümlerin dikkate alınacağı hususu Kanun’da düzenlenmemiştir.

 

... Belediyesi ile ...Sendikası arasında 14.12.2015 tarihinde imzalanan ve ek protokolle 19.12.2017 tarihinde 01.01.2018 – 31.12.2019 dönemini kapsayacak şekilde süresi uzatılan Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Aylık Sosyal Denge” başlıklı 18’inci maddesinde;

 

“a) Çalışana 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre verilen ücrete ilaveten işverence her ay verilecek olan net sosyal denge yardımı aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

 

b) Ayrıca Riyaset makamınca uygun görülen başarılı personele aylık olarak ikramiye verilir.

 

FİİLEN GÖREV YAPANLARA;

 

a) Başkan yardımcılarına net ...TL

 

b) Müdürlere, Evlendirme Sorumlusuna net ...TL

 

c) Şeflere, Zabıta Komiseri, Zabıta Amirlerine, Gerçekleştirme görevlilerine ve Müdürler dışında harcama yetkilisi görevi yapanlara net ...TL

 

d) Birim müdürünce arazide görevlendirilen 4 yıllık teknik bölüm mezunlarına net ...TL

 

e) Diğer tüm memurlara net ...TL verilir.”

 

“Yıllık İzin Parası” başlıklı 26’ncı maddesinde;

 

“Çalışanların en az 5 gün olmak kaydı ile yıllık izine ayrılması durumunda net ...TL yıllık izin parası ödenir.”

 

“Eğitim Yardımı” başlıklı 27’nci maddesinde;

 

“Çalışanların öğretim yılı başında eğitim gören çocuklarına yılda bir defaya mahsus olmak üzere belge karşılığı ilk ve ortaöğretim için net ...TL, Yüksekokul için net ...TL öğrenim yardımı yapılır.”

 

“Doğum Yardımı” başlıklı 28’inci maddesinde;

 

“Çalışan memura doğum yardımı olarak net ...TL”

 

“Evlenme Yardımı” başlıklı 29’uncu maddesinde;

 

“Çalışan memurun kendisinin evlenmesi halinde işveren evlenme yardımı olarak net ...TL evlenme yardımı yapar. Kuruma ait düğün salonlarından çalışan ve 1. derece yakınları ücretsiz yararlanır.”

 

“Ölüm Yardımı” başlıklı 30’uncu maddesinde;

 

“Çalışanın ölümü halinde ...TL ödeme yapılır. Çalışan memurun anne, baba, eş ve çocuklarının ölümü halinde ...TL ödeme yapılır. İşveren cenazelerin nakli için araç tahsis eder ve mezarlık tahsisinde kolaylık sağlar.

 

“Yemek Yardımı” başlıklı 35’inci maddesinde;

 

“... Belediyesinde çalışan memur personel ile seçilmiş ve atanmış yöneticilere 01.01.2016 tarihinden itibaren aylık 22 işgünü üzerinden net ...TL yemek yardımı yapar. Zabıta olarak görev yapan memurlara nöbet sayısı kadar ilave edilir.”

 

“Yürürlük ve Süre” başlıklı 36’ncı maddesinde ise;

 

“Bu sosyal denge sözleşmesi 01.01.2016 tarihinde başlar ve 31.12.2017 tarihine kadar geçerli olup, yıllık artışlar bütün maddeler için yıllık enflasyon üzerine yüzde beş(%5) refah payı ilave edilerek ödenir.”

 

hükümleri yer almaktadır.

 

Diğer taraftan, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre, 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinde Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Tazminat Tavan Tutarı 2018 yılında;

 

- 01/01/2018-30/06/2018 tarihleri arasında aylık brüt ...TL (9500 x 0,108550),

 

- 01/07/2018-31/12/2018 tarihleri arasında ise aylık brüt ...TL (9500 x 0,117940) olarak gerçekleşmektedir.

 

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; 2018 yılında ... Belediyesi personeline ödenen sosyal denge tazminatlarının 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4’üncü Dönem Toplu Sözleşme ile belirlenen sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarlarını geçtiği görülmüştür.

 

4688 sayılı Kanun’un Geçici 14 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 11.04.2012 tarihinde uygulanmakta olan ... Belediyesi ile ...Sendikası arasında 02.01.2012 tarihinde imzalanan sözleşmenin 02.01.2012-31.12.2015 tarihlerini kapsadığı görülmüştür. Söz konusu sözleşmenin,

 

“Aylık Sosyal Denge” başlıklı 18’inci maddesinde;

 

“a) Çalışana 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre verilen ücrete ilaveten işverence her ay verilecek olan net sosyal denge yardımı aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

 

b) Ayrıca Riyaset makamınca uygun görülen başarılı personele aylık olarak ikramiye verilir.

 

FİİLEN GÖREV YAPANLARA;

 

a) Başkan yardımcılarına net ... TL

 

b) Müdürlere, Evlendirme Sorumlusuna net ...TL

 

c) Şeflere, Zabıta Komiseri, Zabıta Amirlerine, Gerçekleştirme görevlilerine ve Müdürler dışında harcama yetkilisi görevi yapanlara net ...TL

 

d) Birim müdürünce arazide görevlendirilen 4 yıllık teknik bölüm mezunlarına net ...TL

 

e) Diğer tüm memurlara net ... TL

 

verilir.”

 

“Yıllık İzin Parası” başlıklı 26’ncı maddesinde;

 

“Çalışanların en az 7 gün olmak kaydı ile yıllık izine ayrılması durumunda net ... TL yıllık izin parası ödenir.”

 

“Eğitim Yardımı” başlıklı 27’nci maddesinde;

 

“Çalışanların öğretim yılı başında en fazla iki çocuğa kadar yılda bir defaya mahsus olmak üzere belge karşılığı ilk ve ortaöğretim için net ... TL Yüksekokul için net ... TL öğrenim yardımı yapılır.”

 

“Doğum Yardımı” başlıklı 28’inci maddesinde;

 

“Çalışan memura doğum yardımı olarak net ... TL”

 

“Evlenme Yardımı” başlıklı 29’uncu maddesinde;

 

“Çalışan memurun kendisinin evlenmesi halinde işveren evlenme yardımı olarak net ... TL evlenme yardımı yapar. İşverene ait düğün salonlarından çalışanı ve 1. derece yakınları için ücretsiz yararlanır.”

 

“Ölüm Yardımı” başlıklı 30’uncu maddesinde;

 

“Çalışanın ölümü halinde ...TL ödeme yapılır. Çalışan memurun anne, baba, eş ve çocuklarının ölümü halinde ...TL ödeme yapılır. İşveren cenazelerin nakli için araç tahsis eder ve mezarlık tahsisinde kolaylık sağlar.

 

Yine söz konusu Sosyal Denge Sözleşmesi’nin Ek 1’inci maddesinde;

 

“... Belediyesinde çalışan memur personel ile seçilmiş ve atanmış yöneticilere 02.01.2012 tarihinden itibaren aylık net ... TL yemek bedeli ödenmesi”

 

Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Yürürlük ve Süre” başlıklı 35’inci maddesinde ise;

 

“Bu sosyal denge sözleşmesi 02.01.2012 tarihinde başlar ve 31.12.2015 tarihine kadar geçerli olup, yıllık artışlar bütün maddeler için yüzde beş(%5) refah payı olarak artırılır.”

 

hükümleri yer almaktadır.

 

4688 sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesine göre düzenlenen yeni sözleşmede unvanlar itibariyle ilgili personele ödenen ortalama aylık ücret aynı Kanunun 32 nci maddesine göre toplu sözleşmede belirtilen tavan tutarı aşıyorsa, bu maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki personele ödenen ortalama aylık ücretin tavan olarak esas alınabileceği belirtildiğinden 2018 yılı için Toplu Sözleşme ile belirlenen tavan tutarlar yerine, bu tavan tutarların yeni sözleşmeyle aşılması halinde bu maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki tavan tutar esas alınacaktır. Geçici maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki tavan tutarlar toplu sözleşmedeki tavan tutarlardan daha yüksek olduğundan, yeni tavan tutarının 02.01.2012 -31.12.2015 dönemini kapsayan 02.01.2012 tarihli sözleşmeye göre hesaplanması gerekmektedir.

 

İlamda, kamu zararı hesabının, 2012-2015 yılları arasında uygulanan sözleşmeye göre, yıllar itibari 31.12.2015 tarihine kadar sözleşmede geçen %5’lik refah payı dikkate alınarak 2012-2015 yıllan arasında alınan yardımların senelik tutarlarının toplanıp dörde bölünmesi yoluyla yapıldığı anlaşılmıştır

 

Ancak yukarıdaki mevzuat hükmüne göre tavan tutarın ilamdakinin aksine, sözleşmenin sona erdiği 31.12.2015 tarihi itibariyle yıllık %5 uygulanarak güncellenmesi yerine, Kanunun yürürlüğe girdiği 11.04.2012 tarihi itibariyle hesaplanması gerekmekte ise de;

 

6085 sayılı Sayıştay Kanunun 61’inci maddesinde; “ (1) Bu Kanunda yargılama usulüne ve kanun yollarına ilişkin hüküm bulunmayan hallerde 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.” denilmekte olup, söz konusu Kanunun 74 üncü maddesinde, “Kanunu Medeni ile muayyen hükümler mahfuz olmak üzere hakim her iki tarafın iddia ve müdafaalariyle mukayyet olup ondan fazlasına veya başka bir şeye hüküm veremez. Tahakkuk edecek hale göre talepten noksanı ile hüküm caizdir.” hükmü uyarınca, kamu zararının yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda yeniden hesaplanması, dilekçinin aleyhine olacağından verilen tazmin hükmünün tasdikine karar verilmesi gerekmektedir.

 

Sorumluluk Yönünden İnceleme:

 

İlamda, üst yönetici (Belediye Başkanı), harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi oluşan kamu zararından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır.

 

Sorumlular, harcama yetkilisinin yetkisinin bütçeyle kendisine tahsis edilen Ödenekle sınırlı olduğunu, ödenek kullanımında üst yöneticinin sevk ve idaresinin dışına çıkamayacağım, harcama yetkilisinin belediye meclisinden alınan karara bağlı olarak yapılan sözleşmeye göre ödenmesi gereken bir gideri inceleme yetkisinin olmadığını, sosyal denge tazminatı ödenmesine izin veren harcama talimatında kullanılan yetkinin belediye meclisinin bütçe onayı ile verilen Ödeneğin ilgililerine ödenmesinden ibaret olduğunu, söz konusu harcama talimatının hangi yönden kanuna aykırı olduğunun belirtilmediğini, imzalanan Sösyal Denge Sözleşmesinin ...ca Belediye Meclisinin 04.06.2004 tarih ve 2004/40 sayılı kararına dayandığını ifade etmişlerse de;.

 

Harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin harcama sürecindeki görev ve sorumlulukları 5018 sayılı Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;

 

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

 

“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 ncü maddesinde;

 

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümlerine yer verilmiştir.

 

Yine, aynı Kanunun 55 ve devamı maddelerinde kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerini oluşturmaları öngörülmüş ve bu çerçevede harcama birimlerinin yapılan mali işlemler üzerinde gerçekleştirecekleri kontroller açıklanmış olup, harcama birimlerinin asgari yapmaları gereken kontroller, malî hizmetler birimi tarafından ön malî kontrole tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerin usûl ve esasları ile ön malî kontrole ilişkin standart ve yöntemler Maliye Bakanlığınca belirleneceği hükme bağlanmıştır.

 

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar'ın 10 uncu maddesinde, ön mali kontrol işleminin harcama birimleri tarafından da yerine getirileceği belirtilerek, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin mali karar ve işlemlerin harcama birimi tarafından mali mevzuat hükümlerine uygunluk yönüyle kontrol edileceği,

 

Usul ve Esasların 12 nci maddesinde de, süreç kontrolünün nasıl yapılacağı belirtilerek, mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanların yapacakları işlemden önceki işleri de kontrol edecekleri, ödeme emrini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlilerinin de ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol işlemini yapacakları belirtilmektedir.

 

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden, her bir harcamanın harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından süreç kontrolü çerçevesinde yapılan işlemlerin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olup olmadıkları ön mali kontrole tabi tutularak kontrol edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

 

Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007/5189-1 sayılı Kararının “sorumlular” başlıklı 3 üncü bölümünde, harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları açıklanmış olup; ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilmiş gerçekleştirme görevlilerinin düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiği belirtilmiştir.

 

5018 sayılı Kanun ve yukarıda belirtilen Sayıştay Genel Kurul Kararı uyarınca, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, nitelik itibariyle hukuka aykırı nitelik taşıyorsa, söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar. Dolayısıyla, Belediye ile Sendika arasında imzalanan ve hukuka aykırı nitelik taşıyan sözleşme hükümlerini yerine getiren harcamalar ile ilgili harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.

 

Bu itibarla, 116 sayılı İlamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,(5.Daire Başkanı ..., 8. Daire Başkanı ..., Üye ..., Üye ..., Üye ... ve Üye ...’ın aşağıda yazılı karşı görüş gerekçelerine karşı) oy çokluğuyla,

 

Karar verildiği 13.10.2021 tarih ve 50247 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

Karşı Görüş Gerekçesi:

 

5. Daire Başkanı ..., 8. Daire Başkanı ..., Üye ..., Üye ..., Üye ... ve Üye ...’ın karşı görüş gerekçesi:

 

116 sayılı İlamın 1. Maddesi ile 14.12.2015 tarihinde ... Belediye Başkanlığı ile ...Sendikası arasında imzalanan ve 19.12.2017 tarihinde ek sözleşme protokolü ile 31.12.2017-31.12.2019 dönemini kapsayacak şekilde uzatılan sosyal denge sözleşmesi ile 2018 yılında belediye çalışanı memurlara mevzuatta belirlenen tavan tutarın üzerinde ödeme yapılması suretiyle oluşan toplam ...-TL kamu zararının tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

 

Esas Yönünden İncelenmesi

 

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15’inci maddesinde; “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

 

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32’nci maddesinde; “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir(…)” denilmektedir.

 

Aynı Kanun’un Geçici 14’üncü maddesinde ise;

 

“15/3/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilir. Anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için 32 nci madde hükümleri çerçevesinde ayrıca sözleşme yapılamaz. Söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idareler, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri çerçevesinde sözleşme yapabilir. Ancak 32 nci madde uyarınca toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarın, unvanlar itibarıyla ilgili personele söz konusu sözleşmeler uyarınca yapılmakta olan ortalama aylık ödemenin altında kalması halinde; üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri esas alınarak 31/12/2015 tarihine kadar uygulanabilecek sözleşmelerde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte uygulanan sözleşme uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutar tavan olarak esas alınabilir. Bu şekilde yapılacak ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.” hükümleri ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

 

Bununla birlikte 25.08.2017 tarih ve 30165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme” nin yerel yönetim hizmet koluna ait düzenlemeleri içeren dördüncü bölümünün 1 inci maddesinde; “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32'nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek devlet memuru aylığının (Ek gösterge dahil) %100'üdür.” denilmiş, 7 nci maddesinde ise; 4688 Sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesinde yer alan “31.12.2015” ibaresinin “31.12.2019” şeklinde uygulanacağı belirtilmiştir.

 

Buna göre 15.03.2012 tarihinden önce bir sözleşme imzalanmışsa, bu sözleşme, süresi bitinceye kadar geçerli olacaktır. Söz konusu sözleşmenin çeşitli sebeplerle 31.12.2019 tarihinden önce sona ermesi durumunda 31.12.2019 tarihine kadar yeni bir sözleşme imzalanabilecek, ancak eski sözleşmede unvanlar itibariyle belirlenen tutarın 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmesi durumunda bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte yani 11.04.2012 tarihinde uygulanan sözleşme uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutar tavan olarak esas alınabilecektir. Başka bir deyişle, 31.12.2019 tarihine kadarki dönemde, yenilenen sözleşme ile ilgili personele ödenen meblağ, toplu sözleşme ile belirlenen tavan tutardan yüksek ise, yüksek olan bu tutarların artırılması mümkün değildir. Diğer taraftan aynı dönemde, bir önceki sözleşmede öngörülen sosyal denge tazminatı tutarı, yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutardan düşük ise, bu defa yeni yapılacak sözleşmede öngörülebilecek en yüksek tutar, toplu sözleşmede belirlenen tavan tutar kadar olabilecektir.

 

... Belediyesi ile ... Sendikası arasında 14.12.2015 tarihinde imzalanan ve ek protokolle 19.12.2017 tarihinde 01.01.2018 – 31.12.2019 dönemini kapsayacak şekilde süresi uzatılan Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Aylık Sosyal Denge” başlıklı 18’inci maddesinde;

 

“a) Çalışana 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre verilen ücrete ilaveten işverence her ay verilecek olan net sosyal denge yardımı aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

 

b) Ayrıca Riyaset makamınca uygun görülen başarılı personele aylık olarak ikramiye verilir.

 

FİİLEN GÖREV YAPANLARA;

 

a) Başkan yardımcılarına net ... TL

 

b) Müdürlere, Evlendirme Sorumlusuna net ... TL

 

c) Şeflere, Zabıta Komiseri, Zabıta Amirlerine, Gerçekleştirme görevlilerine ve Müdürler dışında harcama yetkilisi görevi yapanlara net ... TL

 

d) Birim müdürünce arazide görevlendirilen 4 yıllık teknik bölüm mezunlarına net ...TL

 

e) Diğer tüm memurlara net ... TL verilir.”

 

“Yıllık İzin Parası” başlıklı 26’ncı maddesinde;

 

“Çalışanların en az 5 gün olmak kaydı ile yıllık izine ayrılması durumunda net ... TL yıllık izin parası ödenir.”

 

“Eğitim Yardımı” başlıklı 27’nci maddesinde;

 

“Çalışanların öğretim yılı başında eğitim gören çocuklarına yılda bir defaya mahsus olmak üzere belge karşılığı ilk ve ortaöğretim için net ... TL, Yüksekokul için net ... TL öğrenim yardımı yapılır.”

 

“Doğum Yardımı” başlıklı 28’inci maddesinde;

 

“Çalışan memura doğum yardımı olarak net ... TL”

 

“Evlenme Yardımı” başlıklı 29’uncu maddesinde;

 

“Çalışan memurun kendisinin evlenmesi halinde işveren evlenme yardımı olarak net ... TL evlenme yardımı yapar. Kuruma ait düğün salonlarından çalışan ve 1. derece yakınları ücretsiz yararlanır.”

 

“Ölüm Yardımı” başlıklı 30’uncu maddesinde;

 

“Çalışanın ölümü halinde ... TL ödeme yapılır. Çalışan memurun anne, baba, eş ve çocuklarının ölümü halinde ... TL ödeme yapılır. İşveren cenazelerin nakli için araç tahsis eder ve mezarlık tahsisinde kolaylık sağlar.

 

“Yemek Yardımı” başlıklı 35’inci maddesinde;

 

“... Belediyesinde çalışan memur personel ile seçilmiş ve atanmış yöneticilere 01.01.2016 tarihinden itibaren aylık 22 işgünü üzerinden net ...TL yemek yardımı yapar. Zabıta olarak görev yapan memurlara nöbet sayısı kadar ilave edilir.”

 

“Yürürlük ve Süre” başlıklı 36’ncı maddesinde ise;

 

“Bu sosyal denge sözleşmesi 01.01.2016 tarihinde başlar ve 31.12.2017 tarihine kadar geçerli olup, yıllık artışlar bütün maddeler için yıllık enflasyon üzerine yüzde beş(%5) refah payı ilave edilerek ödenir.”

 

hükümleri yer almaktadır.

 

Diğer taraftan, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre, 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinde Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Tazminat Tavan Tutarı 2018 yılında;

 

- 01/01/2018-30/06/2018 tarihleri arasında aylık brüt ...TL (9500 x 0,108550),

 

- 01/07/2018-31/12/2018 tarihleri arasında ise aylık brüt ...TL (9500 x 0,117940) olarak gerçekleşmektedir.

 

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; 2018 yılında ... Belediyesi personeline ödenen sosyal denge tazminatlarının 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4’üncü Dönem Toplu Sözleşme ile belirlenen sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarlarını geçtiği görülmüştür.

 

4688 sayılı Kanun’un Geçici 14 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 11.04.2012 tarihinde uygulanmakta olan ... Belediyesi ile ...Sendikası arasında 02.01.2012 tarihinde imzalanan sözleşmenin 02.01.2012-31.12.2015 tarihlerini kapsadığı görülmüştür. Söz konusu sözleşmenin,

 

“Aylık Sosyal Denge” başlıklı 18’inci maddesinde;

 

“a) Çalışana 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre verilen ücrete ilaveten işverence her ay verilecek olan net sosyal denge yardımı aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

 

b) Ayrıca Riyaset makamınca uygun görülen başarılı personele aylık olarak ikramiye verilir.

 

FİİLEN GÖREV YAPANLARA;

 

a) Başkan yardımcılarına net ... TL

 

b) Müdürlere, Evlendirme Sorumlusuna net ...TL

 

c) Şeflere, Zabıta Komiseri, Zabıta Amirlerine, Gerçekleştirme görevlilerine ve Müdürler dışında harcama yetkilisi görevi yapanlara net ...TL

 

d) Birim müdürünce arazide görevlendirilen 4 yıllık teknik bölüm mezunlarına net ...TL

 

e) Diğer tüm memurlara net ... TL

 

verilir.”

 

“Yıllık İzin Parası” başlıklı 26’ncı maddesinde;

 

“Çalışanların en az 7 gün olmak kaydı ile yıllık izine ayrılması durumunda net ... TL yıllık izin parası ödenir.”

 

“Eğitim Yardımı” başlıklı 27’nci maddesinde;

 

“Çalışanların öğretim yılı başında en fazla iki çocuğa kadar yılda bir defaya mahsus olmak üzere belge karşılığı ilk ve ortaöğretim için net ... TL Yüksekokul için net ... TL öğrenim yardımı yapılır.”

 

“Doğum Yardımı” başlıklı 28’inci maddesinde;

 

“Çalışan memura doğum yardımı olarak net ... TL”

 

“Evlenme Yardımı” başlıklı 29’uncu maddesinde;

 

“Çalışan memurun kendisinin evlenmesi halinde işveren evlenme yardımı olarak net ... TL evlenme yardımı yapar. İşverene ait düğün salonlarından çalışanı ve 1. derece yakınları için ücretsiz yararlanır.”

 

“Ölüm Yardımı” başlıklı 30’uncu maddesinde;

 

“Çalışanın ölümü halinde ... TL ödeme yapılır. Çalışan memurun anne, baba, eş ve çocuklarının ölümü halinde ... TL ödeme yapılır. İşveren cenazelerin nakli için araç tahsis eder ve mezarlık tahsisinde kolaylık sağlar.

 

Yine söz konusu Sosyal Denge Sözleşmesi’nin Ek 1’inci maddesinde;

 

“... Belediyesinde çalışan memur personel ile seçilmiş ve atanmış yöneticilere 02.01.2012 tarihinden itibaren aylık net ... TL yemek bedeli ödenmesi”

 

Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Yürürlük ve Süre” başlıklı 35’inci maddesinde ise;

 

“Bu sosyal denge sözleşmesi 02.01.2012 tarihinde başlar ve 31.12.2015 tarihine kadar geçerli olup, yıllık artışlar bütün maddeler için yüzde beş(%5) refah payı olarak artırılır.”

 

hükümleri yer almaktadır.

 

4688 sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesine göre düzenlenen yeni sözleşmede unvanlar itibariyle ilgili personele ödenen ortalama aylık ücret aynı Kanunun 32 nci maddesine göre toplu sözleşmede belirtilen tavan tutarı aşıyorsa, bu maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki personele ödenen ortalama aylık ücretin tavan olarak esas alınabileceği belirtildiğinden 2018 yılı için Toplu Sözleşme ile belirlenen tavan tutarlar yerine, bu tavan tutarların yeni sözleşmeyle aşılması halinde bu maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki tavan tutar esas alınacaktır. Geçici maddenin yürürlükte olduğu tarihte uygulanan sözleşmedeki tavan tutarlar toplu sözleşmedeki tavan tutarlardan daha yüksek olduğundan, yeni tavan tutarının 02.01.2012 -31.12.2015 dönemini kapsayan 02.01.2012 tarihli sözleşmeye göre hesaplanması gerekmektedir.

 

Neticeten, Belediye ile Tüm-Bel-Sen arasında 02.01.2012 tarihinde imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde geçerli olan sözleşmenin son dönemi olan 31.12.2015 tarihi itibariyle yıllık % 5 uygulanarak ulaşılan ortalama aylık tutarlar, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarları geçtiği için; Belediye ile Tüm-Bel-Sen arasındaki sözleşmenin son dönemi olan 31.12.2015 tarihi itibariyle ödenen tutarların tavan tutar olarak kabul edilmesi gerekecektir.

 

Ancak, kamu zararı hesabının, 2012-2015 yılları arasında uygulanan sözleşmeye göre, yıllar itibari 31.12.2015 tarihine kadar sözleşmede geçen %5’lik refah payı dikkate alınarak 2012-2015 yıllan arasında alınan yardımların senelik tutarlarının toplanıp dörde bölünmesi yoluyla yapıldığı anlaşılmıştır. Sözleşmenin uygulandığı dört senelik dönemin ortalaması alınarak bulunan tavan tutar, sözleşmenin son dönemi olan 31.12.2015 tarihi itibariyle ödenen tutardan daha düşük bir tavan tutar olarak hesaplanmıştır.

 

Belediye ile Tüm-Bel-Sen arasında 02.01.2012 tarihinde imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde geçerli olan sözleşmenin son dönemi olan 31.12.2015 tarihi itibariyle yıllık % 5 uygulanarak ulaşılan ortalama aylık tutarın tavan tutar olarak belirlenmesi gerekmektedir.

 

Bu itibarla, 116 sayılı İlamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün esas yönünden BOZULARAK, yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda yeniden hüküm tesisi için dosyanın ilgili DAİRESİNE TEVDİİNE, karar verilmesi gerekir.

 

Üye ...’ın karşı oy gerekçesi:

 

Esas yönünden verilen Kurul kararına katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden;

 

İlamda, üst yönetici olarak sosyal denge sözleşmesini imzalayan Belediye Başkanı, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri oluşan kamu zararından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır.

 

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32. maddesinde;

 

“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir...” denilmektedir.

 

Yukarıdaki mevzuat hükmüne göre, belediyelerde toplu sözleşme yapma yetkisi belediye başkanına aittir. İlama konu olayda, Belediye Başkanınca mevzuata aykırı hükmüler içeren bir sözleşme akdedilme işlemi ile bu sözleşme hükümlerine istinaden yapılan ödeme neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiğinden Belediye Başkanının sorumluluğu bulunmaktadır.

 

Harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu değerlendirildiğinde;

 

Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin yasal sorumluluk ve yükümlülükleri 5018 sayılı Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerinde düzenlenmektedir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde;

 

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

 

“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinde;

 

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümlerine yer verilmektedir.

 

Bu hükümler bağlamında, somut olayda harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu, ödeme emrine konu ödemeye dayanak olan yürürlükteki Sosyal Denge Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde harcama yapmaktır. 4688 sayılı Kanun ve 5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri mucibince akdedilecek sosyal denge sözleşmesinin içeriğinin düzenlenmesine ilişkin kendilerine sorumluluk yüklenebilecek bir yasal yetki ve görevleri bulunmamaktadır.

 

Netice itibariyle, sosyal denge sözleşmesinin akdedilme aşamasında herhangi bir yetki ve sorumluluğu bulunmayan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin, sadece ilişikli ödeme emri belgeleri üzerinde imzası bulunması hasebiyle sorumluluğuna hükmedilmesi mümkün değildir.

 

Bu itibarla, 116 sayılı İlamın 1. maddesi ile verilen tazmin hükmünün, bozularak, sorumlulukların yeniden belirlenmesini teminen daireye gönderilmesine, karar verilmesi gerekir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu sayfa 157 kez görüntülendi.