Boş olarak kiraya verilen dükkan yerleri için, KDV hesaplanması gerekir mi?

Karar

 

Kamu İdaresi Türü          Belediyeler ve Bağlı İdareler     

 

Yılı         2018    

 

Dairesi  1           

 

Dosya No           48914  

 

Tutanak No        51045  

 

Tutanak Tarihi   9.2.2022            

 

Kararın Konusu İhale Mevzuatı ile İlgili Kararlar İlgili Daire Kararı için tıklayın

 

 

Konu: Gayrimenkul kiralama işlemlerinde, kira bedelleri üzerinden % 18 oranında KDV tahakkuk ve tahsilatının yapılmaması

 

175 sayılı İlamın 1. Maddesi ile, Belediye tarafından kiraya verilen ve işletme hakkının devri niteliğinde olan bazı gayrimenkul kiralama işlemlerinde, kira bedelleri üzerinden % 18 oranında KDV tahakkuk ve tahsilatının yapılmaması neticesinde ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

Sorumlu ... (Mali Hizmetler Müdürü) vermiş olduğu temyiz dilekçesinde özetle;

 

5018 sayılı Kanunun 38. Maddesinde; kamu gelirlerinin tahakkuk ve tahsilat yetkisinin muhasebe yetkilisine verilmesinden dolayı toplam ...-TL kamu zararından tek başına sorumlu tutulduğunu, oysa Belediye gayrimenkullerinin kiraya verilme işleminin 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre yapıldığını ve yapılan ihale sonucunda alınan ihale kararındaki sözleşmelere göre gelir servisinde ihalede belirlenen tutarlar üzerinden tahakkuk yapıldığını, bu tahakkukların yapılmasında sorumluluğunun bulunmadığını,

 

Ayrıca ihale konusu gayrimenkullerin kira sözleşmeleri incelendiğinde çoğunun boş olarak kiraya verildiğini, herhangi bir tesis ve işletmenin olmadan kiraya verilen bu yerlerin önceden kurulmuş bir işletme hakkının bulunmadığının görüleceğini,

 

Bu itibarla Devletin hüküm ve tasarrufundaki iktisadi işletme mahiyetinde olmayan gayrimenkullerin kiraya verilmesi halinde KDV kanununun 17/4-d maddesi gereğince KDV hesaplanmayacağından dolayı verilen tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmiştir.

 

Başsavcılık mütalaasında;

 

“Belediyemiz tarafından kiraya verilen ve kamu zarar tablosunda yer alan toplam 19 adet gerçek ve tüzel kişilere kiraya verilen gayrimenkul kiralama işleminde kira bedeli üzerinden % 18 KDV tahakkuk ve tahsilatının yapılmadığı toplam ...-TL kamu zararı tazmin hüküm olmuştur.

 

Bu kamu zararının 5018 sayılı Kanunun 38. Maddesinde Kamu gelirlerinin tahakkuk ve tahsilat yetkisinin muhasebe yetkilisine verilmesinden dolayı toplam ...-TL kamu zararından tek başıma sorumlu tutulmuşum. Oysa Belediye gayrimenkullerinin kiraya verilme işlemi 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre yapılmış ve yapılan ihale sonucunda alınan ihale kararındaki sözleşmelere göre gelir servisinde ihalede belirlenen tutarlar üzerinden tahakkuk yapılmıştır. Benim bu tahakkukların yapılmasında herhangi bir sorumluluğum bulunmamaktadır.

 

Ayrıca ihale konusu gayrimenkullerin kira sözleşmelerinin incelendiğinde çoğunun boş olarak kiraya verildiği, herhangi bir tesis ve işletmenin olmadığı kiraya verilen bu yerlerin önceden kurulmuş bir işletme hakkı bulunmadığı görülecektir.

 

Bu itibarla Devletin hüküm ve tasarrufundaki iktisadi işletme mahiyetinde olmayan gayrimenkullerin kiraya verilmesi halinde KDV kanununun 17/4-d maddesi gereğince KDV hesaplanmayacağından dolayı adıma tanzim hüküm olan ...- TL' nin tanzim hükmünün kaldırılmasını arz ve talep ederim."

 

Demiştir.

 

Temyiz talebi yerinde değildir.

 

Çünkü Sayıştay 1. Dairesi tarafından verilen karar da savunmada ileri sürülen hususlar karşılanmıştır.

 

Bu nedenlerle temyiz talebinin reddi ile ... Belediyesi 2018 yılı hesabının 1. Dairede yargılanması sonucu çıkarılan 08.04.2021 tarih ve 175 numaralı ilamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün, tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı mütalâa edilmektedir. Arz ederim.” Denilmiştir.

 

Dosyadaki mevcut belgelerin okunup, incelenmesinden sonra,

 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

 

175 sayılı İlamın 1. Maddesi ile, Belediye tarafından kiraya verilen ve işletme hakkının devri niteliğinde olan bazı gayrimenkul kiralama işlemlerinde, kira bedelleri üzerinden % 18 oranında KDV tahakkuk ve tahsilatının yapılmaması neticesinde ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

 

Sorumluluk yönünden inceleme

 

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu genel mali yapıyı sistemleştirirken 60/e maddesi ile gelirlerin mali hizmetler birimi tarafından ilgili mevzuatı çerçevesinde tahakkuk ettirileceğini, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürüteceğini, hükme bağlamıştır. Bu hükme göre tahakkuk ve tahsil aşamalarında mali hizmetler biriminin genel olarak sorumlu olduğu anlaşılmaktadır.

 

Mezkur Kanunu’nun “Gelirlerin toplanması sorumluluğu” başlıklı 38’inci maddesinde; “Kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur” denilerek, kamu gelirleri ile ilgili olarak sorumluluk tanımlanmış olup; tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin hangi safhalarında kimlerin sorumlu oldukları kurum kanunlarına bırakılmıştır.

 

Sorumlu temyiz dilekçesinde; söz konusu kiralamalara ilişkin vergi tahakkuklarının gelir servisinde yapıldığını, tahakkukların eksik yapılmasında sorumluluğunun bulunmadığını iddia etmişse de; ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsiline ilişkin işlemleri yürütmek Mali Hizmetler Biriminin görevleri arasında yer aldığından ve aksine ilişkin kanıtlayıcı belge de gönderilmediğinden, dilekçinin Mali Hizmetler Müdürü olarak gelirlerin eksik tahakkuk ettirilmesinden sorumlu tutulması mevzuata uygundur. Bu itibarla, sorumluluk yönünden yapılan itirazın REDDİNE,

 

Esas yönünden inceleme

 

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1'inci maddesinde verginin konusunu teşkil eden işlemler sayılmış ve Türkiye'de yapılan ve maddede sayılan işlemlerin katma değer vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasının "f'’ bendinde, "Gelir Vergisi Kanununun 70'inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri” katma değer vergisine tabi tutulmuştur. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 70' inci maddesinde yer alan mal ve haklar arasında işletme hakları da sayılmıştır.

 

Dilekçi tarafından, Devletin hüküm ve tasarrufundaki iktisadi işletme mahiyetinde olmayan gayrimenkullerin kiraya verilmesi halinde KDV Kanununun 17/4-d maddesi gereğince KDV hesaplanmayacağı iddia edilmişse de;

 

3065 sayılı Kanun’un 17’nci maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendinde, sadece iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri vergiden istisna edilmiştir. Bu istisna 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 70'inci maddesinde sayılan diğer mal ve hakların kiralanması işlemlerini kapsamamaktadır. Dolayısıyla belediyeler açısından gayrimenkul kiralamaları bu istisna kapsamında iken, hakların kiralanması bu istisna kapsamında olmayıp KDV'ye tabidir.

 

Bunun yanında sorumlu dilekçesinde; ihale konusu gayrimenkullerin kira sözleşmeleri incelendiğinde çoğunun boş olarak kiraya verildiğini, herhangi bir tesis ve işletme olmadan kiraya verilen bu yerlerin önceden kurulmuş bir işletme hakkının bulunmadığının görüleceğini, bu sebeple istisna kapsamında olduğunu ifade etmişse de;

 

Söz konusu gayrimenkullerin kira sözleşmelerinin, 9’uncu maddelerinde kiraya verilen yerlerin amacı dışında kullanılamayacağı ifade edilmiştir. Dolayısıyla, söz konusu yerler boş bile olsa burada kiraya verilen bu yerlerin işletme hakkıdır, hakların kiralanması da istisna kapsamında olmayıp KDV'ye tabidir.

 

Bu itibarla, 175 sayılı İlamın 1. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, ( Temyiz Kurulu ve ... Daire Başkanı …, ... Daire Başkanı …, ... Daire Başkanı …, Üyeler …, … ile …’nin karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğu ile,

 

Karar verildiği 09.02.2022 tarih ve 51045 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

 

Karşı oy gerekçesi

 

Üye …’in karşı oy gerekçesi

 

3065 sayılı Kanun’un 17’nci maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendinde, sadece iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri vergiden istisna edilmiştir. İlamda, söz konusu gayrimenkul kiralamalarının iktisadi işletmeler tarafından kiralandığına ilişkin bir tespit yer almadığından verilen tazmin hükmünün kaldırılmasına karar verilmesi gerekir.

 

... Daire Başkanı …’ın karşı oy gerekçesi

 

Üye …’in ayrışık görüşüne katılmakla birlikte,

 

Belediyenin işletme hakkı devri nedeniyle ortaya çıkan KDV yükümlülüğünün Katma Değer Vergisi Kanunun 9’ uncu maddesiyle Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde açıklandığı şekilde verginin sorumlular (kiracılar) tarafından beyan edilerek ödenmesi suretiyle yerine getirilmesi mümkün olmadığından bu işlemler, vergi sorumluluğu ve vergi kesintisi anlamında da değerlendirilemez. Tebliğde Mükellef ve Vergi Sorumlusu başlıklı bölümde “1. Mükellef

 

KDV’nin mükellefi esas itibarıyla vergiye tabi işlemleri yapanlardır. Ancak Kanunun 8 inci maddesinde özellik arz eden bazı işlemler de dikkate alınarak verginin mükellefi ayrı ayrı sayılmıştır. Buna göre mükellef sayılanlar Kanundaki sıralamasına göre aşağıda açıklanmıştır:

 

……..

 

h) Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinde, bu mal ve hakları kiraya verenler mükelleftir.

 

….” Olarak açıklanmıştır.

 

Tebliğde ayrıca, “2.1.2.3. Kiralama İşlemleri

 

3065 sayılı Kanunun (1/3-f) maddesine göre, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemleri KDV’nin konusuna girmektedir.

 

Buna göre, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV’ye tabi olacaktır.

 

Bu kiralama işlemleri ile ilgili KDV;

 

- Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle KDV mükellefiyetinin bulunmaması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhildir),

 

- Kiracının KDV mükellefi olması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhil değildir),

 

şartlarının birlikte var olması halinde, kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

 

Ayrıca, kiracının;

 

- Gelir Vergisi Kanununa göre (Değişik ibare:RG-21/12/2021-31696) kazançları basit usulde tespit edilenler (istisnadan vazgeçerek KDV mükellefi olmasalar dahi),

 

- Banka ve sigorta şirketleri gibi faaliyetleri KDV’den istisna olan işletmeler,

 

- Sadece KDV’ye tabi işlemlerinin bulunduğu dönemlerde KDV mükellefiyeti tesis ettirerek beyanname vermeleri uygun görülenler,

 

- 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar

 

olması hallerinde de, kiralama hizmetine ait KDV söz konusu kiracılar tarafından bu bölüm kapsamında tevkifata tabi tutulacaktır.

 

Tevkifata tabi tutulan KDV’nin beyan ve ödenmesi konusunda, Tebliğin (I/C-2.1.1.1) bölümündeki açıklamalar dikkate alınır.

 

KDV’ye tabi olan kiralama işlerinde kiraya verenin başka faaliyetleri dolayısıyla KDV mükellefi olması halinde, tam tevkifat uygulaması söz konusu olmaz; kiraya veren, kiralama faaliyetlerine ait KDV’yi diğer faaliyetleri ile birlikte genel esaslara göre beyan eder. Faaliyetleri sadece 2 No.lu KDV Beyannamesi vermelerini gerektirenler, bu kapsamda mütalaa edilmez.

 

Yukarıda belirtilenler hariç kiracının KDV mükellefi olmaması halinde de (faaliyetleri sadece 2 No.lu KDV Beyannamesi vermelerini gerektirenler de bu kapsamda mütalaa edilecektir) kira bedeli üzerinden hesaplanan KDV, kiraya veren tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilir. Kiraya verenin başka nedenlerle KDV mükellefiyeti olmaması bu uygulamaya engel değildir.

 

Kiralama işleminin KDV’den müstesna olması halinde, mükellef veya sorumlu sıfatıyla KDV beyan edilmez.

 

Örneğin; Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde sayılan mal ve haklar arasında yer alan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri, bir iktisadi işletmeye dahil olmamaları şartıyla, 3065 sayılı Kanunun (17/4-d) maddesine göre KDV’den müstesnadır.

 

Dolayısıyla, bir iktisadi işletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinde KDV ve sorumluluk uygulaması söz konusu olmayacaktır.

 

5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşların Tebliğin bu bölümü kapsamındaki kiralama işlemlerinde, kiracının KDV mükellefi olup olmadığına bakılmaksızın, tevkifat uygulanmayacaktır. Bu durumda, söz konusu idare, kurum ve kuruluşlar kiraya verme işlemleri dışında KDV’ye tabi işlemleri bulunmamaları kaydıyla, 1 No.lu KDV Beyannamesini sadece kiralama işleminin gerçekleştiği dönemler için verirler. Genel bütçeli idarelerde KDV’nin beyanı konusunda, Tebliğin (I/C-2.1.1.1) bölümündeki açıklamalar dikkate alınır.” Hükümleri yer almıştır.

 

Belediyenin başka faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde KDV mükellefi olarak aynı dönemde beyanname verildiğinden işletme hakkının devri olarak değerlendirilen işlemler nedeniyle ortaya çıkan KDV nin mükellef olarak Belediye tarafından tarh ve tahakkuk ettirilmesi gerekirdi.

 

Belediyenin bu şekilde beyan etmesi gereken KDV nedeniyle yüklenildiği vergiler varsa onları da indirim hakkı bulunmaktaydı.

 

Beyanname verilmemiş olması nedeniyle vergi dairesi tarafından dönem matrahının takdiri ve beyanname verilmemesi ise usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Ayrıca vergi ziyaı tespit edilmesi halinde; gecikme faizi uygulanarak vergi ziyaı cezası da kesilmesi gerekirdi.

 

Sayıştay Daireleri tarafından genel bütçeye ait bir gelirin tahsil edilmemesi sonucu özel bütçeli belediye yetkililerine direkt kamu zararı çıkarılması, bu şekilde ortaya çıkacak vergi ihtilaflarının idari ve yargısal yollarla çözümüne ilişkin hükümleri bünyesinde bulunduran Vergi Usul Kanunu ile İdari Yargılama Usulü Kanununda düzenlenen uzlaşma, cezalarda indirme, pişmanlık, vergi davası gibi hak, yetki ve görevleri uygulanamaz hale getirecektir.

 

Ayrıca, katma değer vergisi mahiyeti itibariyle genel bütçe gelirleri arasında yer alan bir gelir unsuru olduğundan, Belediyece tahsil edilmemesi özel bütçeli bir kuruluş olan Belediye açısından 5018 sayılı Kanun’un 71’nci maddesine göre bir kamu zararı oluşturmamaktadır. Ancak, Belediyenin bu verginin tahsil edilmesi yönündeki mükellefiyetini/sorumluluğunu yerine getirmemesi nedeniyle bir vergi ziyaına uğranılması ve bununda belediye bütçesinden ödenmesi durumunda belediye açısından bir kamu zararından bahsedilebilir.

 

Dairesi tarafından bu gerekçeler göz önüne alınmaksızın tazmin hükmü kurulmasında hukuki isabet bulunmadığından Belediyenin kiralama işlemlerinin KDV karşısındaki durumunun vergi incelemesi yaptırılması ve KDV alacağının takip ve tahsilinin sağlanması için Hazine ve Maliye Bakanlığına yazılmak üzere Dairesine tevdi edilmesi gerekir.

 

Temyiz Kurulu ve ... Daire Başkanı …, ... Daire Başkanı …, Üyeler … ile …’nin karşı oy gerekçesi

 

3065 sayılı Kanun’un 17’nci maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendinde, sadece iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri vergiden istisna edilmiştir. Ancak, İlamda, mükellef bazında inceleme yapılmaksızın ve söz konusu gayrimenkul kiralamalarının iktisadi işletme mahiyetinde olup olmadığı değerlendirilmeden hüküm kurulmuştur.

 

Dilekçi, ihale konusu gayrimenkullerin kira sözleşmelerinin incelendiğinde çoğunun boş olarak kiraya verildiğini, herhangi bir tesis ve işletmenin olmadığını, kiraya verilen bu yerlerin önceden kurulmuş bir işletme hakkı bulunmadığını ifade etmiştir.

 

Bunun yanında, temyiz dilekçesi ekinde gönderilen belgelerden, Kızılcık B tipi Mesire Yeri kiralama ihalesinin de iptal edildiği görülmüştür. Ancak bu husus ilamda dikkate alınmamıştır.

 

İlama konu gayrimenkul kiralamalarının iktisadi işletme mahiyetinde olup olmadığının belirlenmesi ve söz konusu kiralamalara ilişkin ihale iptallerinin de dikkate alınmasını teminen verilen tazmin hükmünün bozularak, Dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu sayfa 399 kez görüntülendi.