İta amirinin, fiyatın düşük kaldığı gerekçesi ile ihaleyi iptal ederken somut gerekçeye dayanması gerektiği hk.

Karar

 

 

Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/1708 E.  ,  2022/2470 K.

 

 

T.C.

 

D A N I Ş T A Y

 

ONÜÇÜNCÜ DAİRE

 

Esas No:2022/1708

 

Karar No:2022/2470

 

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...

 

VEKİLİ : Av. ...

 

KARŞI TARAF (DAVALI ) : ...Belediye Başkanlığı

 

VEKİLİ : Av. ...

 

İSTEMİN KONUSU : ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

 

YARGILAMA SÜRECİ :

 

Dava konusu istem: Mülkiyeti davalı idareye ait İzmir İli, Karaburun İlçesi, ...ve ...Mahallelerinde bulunan bazı taşınmazların satışına ilişkin açık arttırma usulüyle 22/10/2021 tarihinde gerçekleştirilen ihalede, ...Mahallesi, ...ada, ...numaralı parselde kain arsanın satışı üzerinde kalan davacı tarafından, ihalenin anılan taşınmaza ilişkin kısmının, ita amiri belediye başkanınca "açık arttırmada aynı bölgedeki taşınmazlara takdir edilen piyasa rayiç değerinin altında bir değerden pey sürüldüğü" gerekçesiyle iptal edilmesine dair ...tarih ve ...sayılı işlemin iptali istenilmiştir.

 

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda;

 

2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi ile, itâ âmirlerine 15 gün içinde ihaleyi onaylama ya da onaylamayarak iptal etme konusunda tanınan yetkinin, ihale işlemlerinin sadece mevzuata uygunluğunu denetlemeye yönelik olmayıp, aynı zamanda ihale konusu işin özelliklerini, benzer işlere ilişkin diğer ihalelerin sonuçlarını ve ihalede oluşan fiyatın piyasa şartlarına uygun olup olmadığını en iyi bilebilecek durumda bulunması nedeniyle itâ âmirinin yerindelik denetimi yaparak kamu menfaatini koruması amacıyla düzenlendiği, kanun koyucunun, son kez genel bir değerlendirme yaparak idare menfaatini kollamak üzere itâ âmirine sözü edilen yetkiyi tanıdığı, bu itibarla, hem hukuka uygunluk hem de yerindelik denetimi yapan itâ âmiri tarafından bu konuda alınan idari kararın yargısal denetiminin de özellik arz edeceği, 2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi ile itâ âmirine ihale komisyonu kararlarını onaylama zorunluluğu getirilmemesi nedeniyle, anılan madde ile itâ âmirine tanınan yetkinin ihaleyi onaylamama yönünde kullanılması hâlinde, bu yetkinin kamu yararına kullanıldığının ispatı bakımından, itâ âmirince hukuken kesin delil niteliği taşıyan belgelere dayanılması gibi bir zorunluluk bulunmadığı, bu nedenle, ihaleyi onaylamama işleminin idari davaya konu edilmesi hâlinde gerek davalı idarenin mahkemeye yapacağı açıklamalar ve sunduğu belgeler ve gerekse mahkemece re'sen yapılacak araştırma sonucunda elde edilen bulgular, işlemde kamu yararına aykırılık bulunmadığını ortaya koyar nitelikte ise, ihaleyi onaylamama işleminin hukuka aykırılığından bahsedilemeyeceği,

 

İzmir ili ve çevresinde emlak fiyatlarının hızla artmakta olduğu, özel kişiler arasındaki emlak satışları baz alınarak ihale bedelinin düşük kaldığının tespit edildiği, takdir yetkisinin keyfi ve hukuka aykırı kullanıldığına ilişkin dava dosyasında herhangi bir bilgi belge bulunmadığı gibi, davacı tarafından da somut bilgi ve belge sunulamadığı, kaldı ki 94 adada satışa çıkan tüm parsellerin ihalesinin iptal edildiğinin açık olduğu,

 

Bu çerçevede, bir kamu malının satışından mümkün olduğunca en yüksek gelir elde edilmesi kamunun yararına olacağından, taşınmazın daha yüksek bir fiyatla değerlendirilebileceğine dair somut bulguların varlığı hâlinde, ita amirince ihalenin iptal edilmesi yolunda takdir yetkisinin kullanılarak ihalenin iptaline karar verilebileceği,

 

Bu itibarla, ihaleyi yapma, teklifleri değerlendirme, kârlılık ve verimlilik bakımından en uygun teklifi belirleme ve ihaleyi iptal etme konularında takdir yetkisi bulunan davalı idarece, ihalede rekabetin sağlanması ilkesi ile kamu yararı gözetilerek 2886 sayılı Kanun'un kendisine tanıdığı takdir yetkisi çerçevesinde ihalenin iptal edildiği anlaşıldığından, anılan ihalenin iptal edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

 

Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

 

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ita amirinin takdir yetkisini keyfi ve hukuka aykırı kullandığı, davalı idarenin mülkiyeti Belediyeye ait ...Mah. ...ada ...ve ...parsel numaralı arsalar ile yine ...Mah. ...adada yer alan ...ve ...parsel numaralı toplam 8 adet arsanın açık arttırma yöntemi ile satılmasına karar verdiği, bu arsaların metrekare birim fiyatını 3.000,00-TL olarak belirlediği ve toplam 8 adet arsanın ihalesini de usule uygun olarak gerçekleştirdiği, daha sonra ...adada yer alan ...parselin ihalelerini onayladığı, ancak ...adada yer alan ...parselin ihalelerini ise iptal ettiği, ihalelerin 22/10/2021 tarihinde belirlenen muhammen bedellerin çok üzerinde bir fiyat ile gerçekleştiği, ...ada ile ...ada parselleri arasında metrekare birim fiyat açısından kayda değer bir fark olmadığı, davalı idarenin metrekare satış fiyatları arasında belirgin bir fark olmamasına karşın ...adadaki parsellerin ihalelerini onaylayıp ...adadaki parsellerin ihalelerini iptal etmesinin keyfi davrandığının en büyük göstergesi olduğu, Tapu Kadasto Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Sisteminden alınan belgede de görüldüğü üzere ...ada ile ...ada arasındaki mesafenin sadece 95 metre olduğu, davalı idarenin sadece ...adada yer alan parsellerin 6.000-7.000-TL fiyat aralığına yükseldiği iddiasında olduğu, ...adada yer alan parsellerle ilgili bu şekilde bir iddiasının olmadığı, aynı tahmini bedel ile ihaleye çıkarılan aralarında sadece ...metre mesafe bulunan bu arsalardan yalnızca ...adadaki 4 arsanın fiyatının yükseldiğinin, buna karşın ...adadaki parsellerin durumunda ise herhangi bir değişiklik olmadığının kabulünün mümkün olmadığı, ...adada yer alan parsellerin emsal katsayılarının % 40, 94 adadaki ...parselin emsal katsayılarının ise % 30 olduğu, hayatın olağan akışına göre öncelikle emsal katsayısı daha fazla olan ...adada yer alan parsellerin 6.000 - 7.000-TL fiyat aralığına yükselmesi gerektiği, 2886 sayılı Kanun'un ita amirine hukuken geçerli somut bir neden olmaksızın usulüne uygun yapılan ihaleyi iptal yetkisi vermediği, ...ada ...parsel ve ...ada ...parsel ile ilgili açılan davalarda mahkemelerce yürütmeyi durdurma kararları verildiği ileri sürülmektedir.

 

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

 

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

 

TÜRK MİLLETİ ADINA

 

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler ile Dairemizin 12/05/2022 tarih ve E:2022/1708 sayılı ara kararına verilen cevaplar incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

 

İNCELEME VE GEREKÇE:

 

MADDİ OLAY :

 

Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...numaralı kararıyla, mülkiyeti davalı idareye ait İzmir ili, Karaburun ilçesi, ...ve ...Mahallelerinde bulunan bazı taşınmazların satışına karar verilmiş, bu taşınmazlar arasında yer alan dava konusu ...Mahallesi, ...ada ...numaralı parselinde kain 182 m² arsa için toplam tahmini bedel 546.000,00-TL olarak belirlenmiş, ...tarih ve ...sayılı Belediye Encümeni kararıyla tahmini bedel üzerinden 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca ihaleye çıkarılması için 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesine göre ilana çıkarılmasına karar verilmiş, 22/10/2021 tarihinde gerçekleşen ihale 1.105.000,00-TL teklif eden davacı uhdesinde kalmış, ancak bu ihale 2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi uyarınca ita amirince "açık arttırmada aynı bölgedeki taşınmazlara takdir edilen piyasa rayiç değerinin altında bir değerden pey sürüldüğü" gerekçesiyle onaylanmayarak iptal edilmiştir.

 

Söz konusu ...tarih ve ...sayılı iptal kararının davacıya bildirilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

 

İLGİLİ MEVZUAT :

 

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "İlkeler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, "Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.", "İhale yetkilisi" başlıklı 3. maddesinde, "Bu Kanunda yazılı işleri yaptırmaya ve ihaleye, idarelerin ita amirleri yetkilidir.", "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Bu Kanunun uygulanmasında: ... Tahmin edilen bedel: İhale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ve yapım işlerinde keşif bedelini; Uygun bedel: Artırmalarda, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseğini; eksiltmelerde tahmin edilen bedeli geçmemek üzere, teklif edilen bedellerin tercihe layık görülenini, bedel tahmini yapılamayan ihalelerde teklif edilen bedellerin uygun görülenini, ... ifade eder.", "Tahmin edilen bedelin tespiti" başlıklı 9. maddesinde, "Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir. Ancak, yapım işlerinde bu işler için kanunların verdiği yetkiye dayanılarak ilgili dairelerce tespit edilmiş birim fiyatları varsa, bunlar uygulanır.", "Uygun bedelin tespiti" başlıklı 28. maddesinde, "Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir. ...Tercih gerekçeleri kararlarda belirtilir. ...Uygun bedelin tercihinde kullanılacak kriterler ile eksiltmelerde kabul edilecek azami indirim miktar veya oranları; işin niteliği, nevi ve miktarı, birim fiyatları, istekli tarafından talep edilen avans miktarı ve isteklinin buna benzer teknik ve mali yeterliliği ile ilgili diğer hususlar da göz önünde bulundurulmak ve gerektiğinde diğer bakanlıkların da görüşleri alınmak suretiyle her yıl Bayındırlık ve İskan Bakanının koordinatörlüğünde Milli Savunma, Maliye ve Gümrük, Tarım Orman ve Köy İşleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlarınca tespit olunarak Resmi Gazete'de yayımlanır.", "İhale kararlarının onayı veya iptal edilmesi" başlıklı 31. maddesinde ise "İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanır veya iptal edilir. İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır." hükümleri yer almaktadır.

 

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

 

İdare, 2886 sayılı Kanun'a göre yapılan ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerine göre ihaleyi gerçekleştirmek zorundadır. Anılan Kanun'un 31. maddesi ile, itâ âmirlerine 15 gün içinde ihaleyi onaylama ya da onaylamayarak iptal etme konusunda tanınan yetki, ihale işlemlerinin sadece mevzuata uygunluğunu denetlemeye yönelik olmayıp, aynı zamanda ihale konusu işin özelliklerini, benzer işlere ilişkin diğer ihalelerin sonuçlarını ve ihalede oluşan fiyatın piyasa şartlarına uygun olup olmadığını en iyi bilebilecek durumda bulunması nedeniyle itâ âmirinin yerindelik denetimi yaparak Hazine menfaatini koruması amacıyla düzenlenmiştir. Nitekim, ihaleye katılanlar arasında yapılan anlaşmalar veya bazı katılımcıların ihaleden çekilmeye zorlanmaları veya belli paylar karşılığında piyasa şartlarına uygun olmayan teklifler vermeye ikna edilmeleri yoluyla kamu kaynaklarının haksız biçimde özel kişi veya kuruluşlara aktarılması şeklinde gelişen olaylara ülkemizde rastlandığı bilinen bir husustur. Bütün bu gerçekleri göz önünde tutan kanun koyucu, idare menfaatini kollamak üzere itâ âmirine sözü edilen yetkiyi tanımıştır. Bu kapsamda, yeterli rekabetin sağlanamaması hâlinde ihalenin ana amacının gerçekleşemeyeceği ve dolayısıyla ihaleden beklenen faydanın sağlanamayacağı açıktır. Bir kamu malının satışından mümkün olduğunca en yüksek gelir elde edilmesi kamunun yararına olacağından, taşınmazın daha yüksek bir fiyatla satılabileceğinin anlaşılması hâlinde, itâ âmirince ihalenin iptal edilmesi yolunda takdir yetkisi kullanılarak ihalenin iptaline karar verilebilecektir.

 

Dairemizin 12/05/2022 tarihli ara kararı ile, davalıdan "1) Davacının iddiaları kapsamında, dava konusu taşınmazla eş zamanlı ihale edilen ...Mahallesi, ...adadaki taşınmazların satışına ilişkin ihalelerin onaylanmasının ayrıntılı gerekçelerinin sorulmasına,

 

2) 07/12/2021 tarihinde Mahkeme kaydına giren savunma dilekçesinde yer verilen "... ...ada, ...parseldeki arsa her ne kadar metrekaresi 6.071-TL olarak ihale sonuçlanmışsa da, ...ada üzerindeki parsellerin bütünlüğünün bozulmaması adına ihale onaylanmamıştır." şeklindeki savunmada ifade edilen "parsellerin bütünlüğü"nden kastın ne olduğunun sorulmasına," karar verilmiştir.

 

Davalı idarece ara karara verilen cevapta, 1. hususa ilişkin olarak, "128 adadaki taşınmazların ihalesi, taşınmazların rayiç değerlerine ulaştığı için onaylanmasına karar verilmiştir. Ancak ...adadaki taşınmazlar rayiç değerlerinin çok altında kalmıştır.", 2. hususa ilişkin olarak "...adada ...adet parsel bulunmakta olup diğer parsellerin ihalesinin onaylanıp sadece dava konusu ...parsel sayılı taşınmazın ihalesinin iptal edilmesi hakkaniyete uygun olmayacağından ve diğer 3 adet parsel ile dava konusu 4 parselin m² değerlerinin rayiç bedellerin altında kalması nedeniyle tamamının ihalesi iptal edilmiştir." şeklinde açıklama yapılmıştır.

 

Dairemizin 12/05/2022 tarihli ara kararı uyarınca davalı idare tarafından dava dosyasına sunulan bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde; aynı karar kapsamında ayrı ayrı ihalesi yapılan İskele Mahallesi 94 adada yer alan ... ve ...sayılı parsellerde bulunan arsa nitelikli taşınmazların imar durumunun E:0,30, ...Mahallesi ...adada yer alan ...ve ...sayılı parsellerde bulunan arsa nitelikli taşınmazların imar durumunun ise E:0,40 olduğu; her iki parsel için taşınmazlar arasında herhangi bir farklılık öngörülmeksizin tahmini metrekare bedelinin 3.000-TL olarak belirlendiği; işbu dava konusu ...ada, ...sayılı parselin metrekaresi 6.071-TL'den, aynı adada bulunan ...parselin metrekaresi 4.065-TL'den, ...parselin metrekaresi 3.405-TL'den, ...sayılı parselin ise metrekaresi 4.415-TL'den; ...adada bulunan ...parselin metrekaresi 4.324-TL'den, ...parselin metrekaresi 4.149-TL'den, 6 parselin metrekaresi 4.455-TL'den, ...parselin metrekaresi 5.343-TL'den ihale edildiği; dolayısıyla bu somut bilgiler ışığında dava konusu taşınmazın aynı adada bulunan diğer taşınmazlardan daha farklı nitelikte olduğu yönünde bir iddia ya da somut veri olmadığı; bu çerçevede davalı idarenin, ...adadaki taşınmazların ihalesinin taşınmazların rayiç değerlerine ulaştığı için onaylanmasına karar verildiği, ancak ...adadaki taşınmazların rayiç değerlerinin çok altında kaldığı ve ...adada diğer parsellerin ihalesinin onaylanıp sadece dava konusu ...parsel sayılı taşınmazın ihalesinin iptal edilmesinin hukukî bir temeli bulunmadığından ve aynı adada bulunan taşınmazların ayrı ayrı ihale edildiği hususları birlikte değerlendirildiğinde, aynı tahminî bedelle ihale edilen aynı mahalledeki imar durumu daha elverişli parsellerin bir kısmının dava konusu parselden daha düşük bir bedelle ihale edilerek ihaleleri onaylanmış olmasına rağmen, dava konusu parselin diğer taşınmazlara nazaran farklı özelliklerinin bulunması sebebiyle yüksek bir bedelle satılabileceği ileri sürülmeksizin itâ âmirince ihalenin onaylanmamasına ilişkin hukukî sebebin davalı idare tarafından ortaya konulamadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

 

KARAR SONUCU :

 

Açıklanan nedenlerle;

 

1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;

 

2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,

 

3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,

 

4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı ...-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,

 

5. Posta giderleri avansından artan tutarın ve istemi hâlinde temyiz aşamasında kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,

 

6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,

 

7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 06/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Bu sayfa 301 kez görüntülendi.