Yaklaşık maliyete esas fiyatların, piyasa araştırmasına dayalı olarak yapıldığı hallerde, birden çok kaynaktan fiyat alınmadan yaklaşık maliyetin tespit edilmesi mevzuata aykırılık teşkil eder mi?

İhaleyi Yapan Daire:  

Başvuru Tarih ve Sayısı:  

Başvuruya Konu İhale:  

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:  

Başvuruya ilişkin olarak 2013/4410sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:  

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,yaklaşık maliyetin 1.779.201,84 TL olarak açıklandığı, oysa idarenin aynı iş için 17.12.2012 tarihinde yaptığı ihalede ise yaklaşık maliyetin 2.281.303,95 TL olarak açıklandığı, başvuru konusu ihale ile 2012 yılında yapılan 2012/163423 İKN'li ihalenin ilgili olduğu hizmet işlerinin kapsamında yer alan iş kalemlerinden 20′sinde miktarlarda değişiklik olmadığı, 10′unda azalma olduğu, 84 adet yeni iş kalemi eklendiği ve 10 adet iş kaleminin de çıkarıldığı, dolayısıyla temel maliyet unsurlarındaki artış da dikkate alındığında, başvuru konusu ihalede yaklaşık maliyetin hayatın olağan akışına ve ülke gerçeklerine aykırı olarak tespit edilmesinin Kanunun “Temel İlkeler” başlıklı 5′inci maddesine aykırı olduğuiddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

Başvuru sahibinin iddiasına ilişkin olarak idarenin cevabında  â€œâ€¦ yaklaşık maliyete esas fiyat tespiti … mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılmıştır. ş�öyle ki itiraz dilekçenizde belirttiğiniz ihaleler aynı nitelikte ihaleler olmakla birlikte her ihalenin yaklaşık maliyete esas fiyat tespiti yukarıdaki mevzuat hükümleri doğrultusunda farklı yöntemle belirlenebilir. Bu nedenle söz konusu ihalenin yaklaşık maliyeti Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7'nci, 8'inci ve 9'uncu maddelerine uygun olarak hesaplandığından dolayı bu husustaki itirazınız yerinde görülmemiştirâ€�  denilmiştir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkelerâ€� başlıklı 7'nci maddesinde  â€œ(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

…

(5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir.â€�

“Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespitiâ€� başlıklı 8'inci maddesinde  â€œ(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,

Esas alınır.

(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re'sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.â€�

“Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesiâ€� başlıklı 9'uncu maddesinde  â€œ(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;

a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.

b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.

…

(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. (Ek 16/7/2011-27996 R.G./1. md.) Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, Türkiye İstatistik Kurumu aylık ÜFE Genel Endeksi (2003=100 Üretici Fiyatları Endeksi G satırındaki endeks) üzerinden güncellenir.

(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenirâ€�,

“Personel çalıştırılmasına dayalı ihalelerde yaklaşık maliyetâ€� başlıklı 10'uncu maddesinde  â€œ(1) Personel çalıştırılmasına dayalı ihalelerde, personel maliyeti, tarım dışında ve 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret tutarı ile bu tutar üzerinden hesaplanan işveren payı toplamından az olmamak üzere bulunan maliyetler dikkate alınarak hesaplanır.

…â€�  hükümleri bulunmaktadır.

İdari şartnamenin “İhale konusu işe ilişkin bilgilerâ€� başlıklı 2'nci maddesi  â€œ2.1. İhale konusu hizmetin;

a) Adı: Anadolu Otoyolu Bolu Dağı Tünelindeki Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Bakımı, Onarım ve Tünel Kontrol Merkezi Günlük Gözetim Hizmeti Alımı İşi

…â€�  şeklinde düzenlenmiştir.

İhale dokümanında yer alan Birim Fiyat Tarifleri ve birim fiyat teklif cetveline göre, ihale konusu hizmet işi kapsamında 14 adet (13'ü özel, 1'i yayımlanmış birim fiyatlı) bakım, onarım ve gözetim hizmet işleri ile ilgili iş kalemleri ve 102 adet (77'si özel, 25'i yayımlanmış birim fiyatlı) bakım, onarım ve gözetim hizmet işlerinde kullanılacak malzemelere ilişkin olmak üzere toplam 116 adet iş kalemi bulunduğu anlaşılmıştır.

19.09.2013 tarihinde onaylanan yaklaşık maliyet hesaplanırken idarece;

Hizmet işleri ile ilgili (14 adet) iş kalemlerinden 1'i için Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (a) bendine uygun olarak Karayolları Genel Müdürlüğünün yayımlanmış birim fiyatlı iş kaleminin (KGM/60.006 poz numaralı “Yol bakım ve onarımlarında geçici trafik işaretlemesi için malzeme temini, işaretleme yapılması ve emniyet tedbirlerinin alınmasıâ€�) esas alındığı, ancak esas alınan birim fiyatın (185,85 TL) KGM'nin 2013 yılı kârsız tutarından (272,99 TL / 1,25 = 218,392 TL) daha düşük olduğu, tespit edilen farkın yaklaşık maliyetin kârsız tutarına 6.508,40 TL, kâr dahil toplam yaklaşık maliyete 7.810,08 TL ek getireceği,

Hizmet işleri ile ilgili (14 adet) iş kalemlerinden 13'ü için özel fiyat belirlendiği; söz konusu kalemlere ilişkin fiyatların hesaplandığı analizlerden ikisinde (“Özel-TBO Tünel denetim sistemleri ve kontrol merkezi günlük bakım ve onarım ve tünel işletme binası içi idame hizmet ücretiâ€� ve “Özel-Tİ Tünel kontrol merkezi günlük gözetim hizmetiâ€�) özel teknik şartnamede sayısı belirtilen mühendis, teknisyen ve/veya işçi için işçilik girdisi ile ekip aracı ücretlerinin öngörüldüğü, en düşük işçilik (vasıfsız işçi) ücretinin belirlenmesinde esas alınan ücretin yaklaşık maliyetin belirlendiği tarihte ve ihale tarihinde yürürlükte olan 2013 yılının ikinci yarısı için belirlenmiş asgari ücretin üzerinde olduğu; Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (b) bendine uygun olarak geri kalan 10 kaleme ilişkin analizlerde 2012/11726 İKN'li Karayolları Ankara 4.Bölge Müdürlüğünün “Anadolu Otoyolu Bolu Dağı Tünelindeki Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Bakımı ve Onarım Hizmeti Alımı İhalesiâ€�, 1 kaleme ilişkin analizde 2012/139590 İKN’li Karayolları Ankara 4.Bölge Müdürlüğünün “Otoyol, Kavşaklar, Otoyol Bakım İşletme ş�efliği Tesisleri ve Ücret Toplama İstasyonlarındaki Aydınlatma, Elektrik, Kameralı İzleme ve Bilgisayarlı Yol Bilgilendirme Sistemlerinin Bakımı ve Onarımı Hizmeti Alımı İhalesiâ€� sonucu ödemeye esas fiyatların yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihe göre ÜFE Genel Endeksi üzerinden güncellenerek yaklaşık maliyete esas fiyatların bulunduğu,

Malzemelere ilişkin (102 adet) iş kalemlerinden 25'i için Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (a) bendine uygun olarak TEDAş� (13 adet) ve Çevre ve ş�ehircilik Bakanlığının (12 adet) yayımlanmış birim fiyatlı iş kalemlerinin esas alındığı,

Ancak 13 TEDAş� ve 4 Çevre ş�ehircilik Bakanlığı iş kalemi ile ilgili olarak esas alınan birim fiyatların kârsız tutarlarının belirlenmesinde yüklenici kâr oranının %25 yerine (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9'uncu maddesinin 3'üncü fıkrasında belirtilen oran olan) %20 olarak işlem yapıldığı, dolayısıyla söz konusu kalemlerde kârsız birim fiyatların TEDAş� ve Çevre ş�ehircilik Bakanlığının 2013 yılı kârsız tutarlarından yüksek olduğu; tespit edilen farkın yaklaşık maliyetin kârsız tutarından 893,23 TL, kâr dahil toplam yaklaşık maliyetten 1.071,87 TL düşüklüğe neden olacağı,

Malzemelere ilişkin (102 adet) iş kalemlerinden 77'si için özel fiyat belirlendiği; bu özel fiyatların, hesaplanmasına ilişkin tablodabelirtildiğine göre Bölge Müdürlüğünün 18.09.2013 tarihli oluruyla oluşturulan komisyon tarafından“… bazıları için internet üzerinden araştırılarak, bazıları için ‘Anadolu Otoyolu Gümüşova-Gerede Kesimi Kesim No: 2 Bolu Tüneli By-Pass Güzergahı Elektrik, Aydınlatma, Havalandırma, Veri İletişim ve Kontrol Sistemleri, Yangın Söndürme Sistemi, Otoyol Aydınlatma ve Sis Uyarı Tesis Bakım İşi' teklif birim fiyatları alınarak, bazıları için de 2012/11726 İKN'li ‘Anadolu Otoyolu Bolu Dağı Tüneli'ndeki Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Bakımı, Onarım ve Tünel Kontrol Merkezi günlük Gözetim Hizmeti Alımı' ve 2013/İKN'li ‘Anadolu Otoyolu Ankara-Gümüşova ve Ankara Çevre Otoyolu Elektrik Elektronik Malzeme Temini İşinde' belirlenen rayiç fiyatlarâ€�ın ÜFE Genel Endeksi veya döviz kuruna göre güncellenmiş hallerinin KDV ve kâr hariç tutarları esas alınarak belirlendiği,

Buna göre;

4 adet malzemeye ilişkin [Özel-M-22 çelik-alüminyum iletken (RAVEN AWG 1/0 220,52 kg/km), Özel-M-32 kondansatör (2,5 kVAr, 415 V), Özel-M-33 micro switch (pano montajına uygun, dalgıç tekerlek tipi, eksene paralel), Özel-M-94 ana devre kesici (3 kutup 200 A 36 kA)] iş kalemi ile ilgili olarak Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (a) bendine uygun olarak TEDAş�'ın yayımlanmış birim fiyatlı iş kalemlerinin esas alındığı,

Ancak esas alınan birim fiyatların kârsız tutarlarının belirlenmesinde yüklenici kâr oranının %25 yerine (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9'uncu maddesinin 3'üncü fıkrasında belirtilen oran olan) %20 olarak işlem yapıldığı, dolayısıyla söz konusu kalemlerde kârsız birim fiyatların TEDAş�'ın 2013 yılı kârsız tutarlarından yüksek olduğu; tespit edilen farkın yaklaşık maliyetin kârsız tutarından 3,53 TL, kâr dahil toplam yaklaşık maliyetten 4,236 TL düşüklüğe neden olacağı,

34 adet malzemeye ilişkin iş kalemi ile ilgili olarak Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (b) bendine uygun olarak idarece gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki (2012/11726 İKN'li Karayolları Ankara 4.Bölge Müdürlüğünün “Anadolu Otoyolu Bolu Dağı Tünelindeki Elektrik, Elektronik ve Elektromekanik Sistemlerinin Bakımı ve Onarım Hizmeti Alımıâ€� ve 2013/71953 İKN'li Karayolları Ankara 4.Bölge Müdürlüğünün “Anadolu Otoyolu Ankara-Gümüşova ve Ankara Çevre Otoyolu Elektrik Elektronik Malzeme Teminiâ€� ihaleleri ve ‘Anadolu Otoyolu Gümüşova-Gerede Kesimi Kesim No: 2 Bolu Tüneli By-Pass Güzergahı Elektrik, Aydınlatma, Havalandırma, Veri İletişim ve Kontrol Sistemleri, Yangın Söndürme Sistemi, Otoyol Aydınlatma ve Sis Uyarı Tesis Bakım İşi') fiyatlarının esas alındığının belirtildiği,

Ancak idarece “internette bulunduğuâ€� belirtilen 39 adet malzemeye ilişkin iş kalemi ile ilgili olarak, her biri için ayrı ayrı bulunan tek bir fiyatın esas alındığı, dolayısıyla idarece gönderilen ihale işlem dosyasında yer alan belgelere göre, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (ç) bendinde belirtildiği şekilde, (birden fazla) fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle uygun nitelikte fiyat araştırmasının yapılmadığı; buna rağmen söz konusu kalemlerin yaklaşık maliyetin karsız tutarı içinde toplamının 7.631,95 TL ve toplam yaklaşık maliyet içinde oranının %0,51 olduğu, söz konusu kalemler için ihale üzerinde bırakılan isteklinin toplam 15.350,00 TL, başvuru sahibinin toplam 23.161,10 TL fiyat teklif ettiği,

1.779.201,84 TL toplam yaklaşık maliyette kâr oranının Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9'uncu maddesinin 3'üncü fıkrası uyarınca %20 olarak belirlendiği tespit edilmiştir.

Bu durumda idarece inceleme konusu hizmet alımı ihalesinin yaklaşık maliyetinin belirlenmesinde yukarıda tespit edildiği üzere, 59 kalemde mevzuata aykırılık olmadığı, ancak 1 kalemde esas alınan fiyatın ihalenin yapıldığı yıl içinde ilgili kamu kurum ve kuruluşunca yayımlanmış birim fiyatın kârsız tutarından düşük hesaplanmasının, 17 kalemde ise yüksek hesaplanmasının, ayrıca 39 kaleme ilişkin olarak yapılan piyasa araştırmasının Yönetmelikte belirtilen nitelikte gerçekleştirilmemesinin yukarıda yer verilen Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu anlaşılmakla birlikte;

Bu aykırılıkların ilgili olduğu kalemlerin parasal tutarının yaklaşık maliyete etkisinin ihale sonucunda değişiklik yaratmadığı (nitekim karsız tutarları eksik ve fazla belirlenen iş kalemleri dikkate alındığında yaklaşık maliyetin karsız tutarına +5.611,64 TL ve/veya bununla beraber piyasa araştırması Yönetmelikte belirtilen nitelikte yapılmayan iş kalemleri için başvuru sahibinin fiyat teklifleri esas alındığında bile +9.648,65 TL etki yaptığı ve ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif fiyatı itibarıyla bu durumdan etkilenmediği) anlaşıldığından tespit edilen aykırılığın esasa etkili olmadığı ve şikayetin uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65′inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54′üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.