Yaklaşık maliyetin sadece piyasadan alınan ve birbirinden önemli oranda farklılık arz eden fiyatlara dayandırılarak oluşturulması ihalenin iptaline neden olur mu?

İhaleyi Yapan Daire:  

Başvuru Tarih ve Sayısı:  

Başvuruya Konu İhale:  

2010/575743 İhale Kayıt Numaralı “İcle Üniversitesi Hastaneleri (Malzeme ve İşçilik Dahil ) 7.380.000 Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Öğlen ve Akşam Yemeği 4.200.000 Adet ,diyet Kahvaltısı 600.000 Adet ve 580.000 Adet Diyet Öğlen ve Akşam Yemeği ) Yemek Hiz. Alımı İşi” İhalesi

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:  

Dicle Üniversitesi Rektörlüğü Tıp Fakültesi Başhekimliği  tarafından  03.02.2011  tarihinde  açık ihale usulü  ile yapılan “Dicle Üniversitesi Hastaneleri (Malzeme ve İşçilik Dahil) 7.380.000 Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Öğlen ve Akşam Yemeği 4.200.000 Adet, Diyet Kahvaltısı 600.000 Adet ve 580.000 Adet Diyet Öğlen ve Akşam Yemeği) Yemek Hiz. Alımı İşiâ€� ihalesine ilişkin olarak  Ce-Ha Yemek Hiz. Tem. Sağlık Otomasyon İnş. Tic. Ltd. ş�ti.'nin  08.02.2011  tarihinde yaptığı şikayet başvurusu hakkında idare tarafından süresi içinde karar alınmaması üzerine, başvuru sahibinin    28.02.2011  tarih ve  11239  sayı ile Kurum kayıtlarına alınan  28.02.2011  tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;

4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Karar:  

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle;  ihaleye ilişkin olarak idare tarafından yapılan işlemlerin 4734 sayılı Kanuna aykırı olması nedeniyle 08.02.2011 tarihinde idareye şikayet başvurusunda bulundukları, ancak idarece süresinde karar alınmadığı, kamu ihale mevzuatının aşırı düşük tekliflerin tespitinde diğer teklifler veya yaklaşık maliyetin esas alınmasını zorunlu kıldığı, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen kriterlerin esas alınması gerektiği, yaklaşık maliyetin 28.763.000,00 TL olduğu ihalede teklif fiyatların 17.762.000,00 TL den başlayıp 28.207.000,00 TL tutara kadar gerçekleştiği, idare tarafından tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere 26.529.765,00 TL tutarında sınır değer belirlendiği, bu tutarın altında teklif veren isteklilerin tekliflerinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirileceğinin kendilerine bildirildiği, bu durumda ihaleye teklif veren 16 istekliden 11'inin teklifinin aşırı düşük teklif durumunda olduğu, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer belirlemeye Kamu İhale Kurumunun yetkili olduğu, ihaleyi yapan idarenin yetkisinin sınırlarını zorlamak ve Kanunda verilmeyen bir yetkiyi kullanmak suretiyle işlem tesis etmesinin idarelerin kanuniliği ilkesine aykırı olduğu, Kamu İhale Kurumunca personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için belirlenmiş bir sınır değer bulunmadığı, hukuk devleti ilkesinin idari işlemlerin önceden öngörülebilirliğini gerektirdiği, yaklaşık maliyet hariç tekliflerin aritmetik ortalamasının 23.244.087,50 TL, yaklaşık maliyet dahil tekliflerin aritmetik ortalamasının 23.568.729,41 TL olduğu hizmet alımı ihalesinde tekliflerin ağırlıklı ortalaması dikkate alınmaksızın yasal mesneti olmayan bir şekilde sınır değer tespit edilerek tekliflerin buna göre değerlendirilmesinin Kanunun temel ilkelerine de aykırı olduğu, idarece belirlenen metodun hukuki ve sağlıklı olmadığının sınır değer olarak tespit edilen 26.529.765,00 TL tutardan sadece 22.235,00 TL daha fazla teklif veren isteklinin sorgulanmamasından da anlaşılacağı, zira 22.235,00 TL'nin yaklaşık maliyetin % 0,1 (Binde bir) oranına denk geldiği, ayrıca idare tarafından belirlenen sınır değerin 22.235,00 TL üzerinde teklif vermek suretiyle aşırı düşük teklif sınırını aşmanın ihalede sunulan teklif bedellerinin ağırlıklı ortalaması ve sınır değer tutarı dikkate alındığında isabetli bir tespit olarak dikkat çekici olduğu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Hesap verme zorunluluğuâ€� başlıklı 8 inci maddesi uyarınca; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu ve yetkili kılınmış mercilere hesap verme zorunda olduğu, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenmiş kriterlerin esas alınacağı, başvuruya konu hizmet alımı işinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi için belirlenmiş bir sınır değer olmadığı, bu nedenle sınır değer olarak sunulan teklif fiyatların ağırlıklı ortalamasının alınmasının gerektiği, yaklaşık maliyet ile teklif fiyatların karşılaştırılması halinde yaklaşık maliyetin doğru belirlenmediği sonucuna ulaşıldığı, ancak aşırı dük tekliflerin belirlenmesi amacıyla idare tarafından bir sınır değer belirlenmesinin hukuki ve gerçekçi bir dayanağının olmadığı, dolayısıyla idare tarafından bir sınır değer tespit edilerek teklif fiyatları bu değerin altında olan isteklilerin teklifinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirileceğinin bildirilmesi işleminin teklifler açılmadan önce gerçekleştirildiği dikkate alındığında idarenin teklif fiyatları dikkate almadığını gösterdiği, idare tarafından yapılan işlemlerin hukukun genel ilkeleri ile birlikte kamu ihale hukukuna da uygunluğundan söz edilemeyeceği, bu durumun kamu zararına da sebebiyet vereceği, bu nedenle ihalede aşırı düşük teklif işlemlerinin hukuka uygun olarak yerine getirilmesi yönünde karar verilmesini talep ettikleri  iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

                   Başvuruya konu ihale; Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri için malzemeli yemek hizmeti alımı işidir.

                   İhaleye konu hizmetin başlangıç tarihi 01.04.2011, bitiş tarihi ise 31.03.2014 olup, ihale 3 yıllık yıllara sari bir ihaledir.

                   03.02.2011 tarihinde yapılan bahse konu ihalede  18  adet ihale dokümanı satın alınmış olup, 03.02.2011  tarihinde yapılan ihaleye 16  istekli katılmıştır.

                   Yaklaşık maliyeti 28.763.000,00 TL olarak belirlenen ihalede, ihale komisyonu 26.529.765,00 TL tutarında bir sınır değer belirlemiş ve bu sınır değer altında teklif fiyat veren isteklilerin tekliflerinin aşırı düşük teklif olduğuna karar verip, bu isteklilerden açıklama talep etmiştir.

                   16 istekli tarafından teklif verilen ihalede, 11 istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmiştir. Aşırı düşük açıklaması talep edilen bu 11 istekliden 3'ünün açıklama yapmadığı, 8 isteklinin de açıklaması uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin 26.552.000,00 TL teklif fiyat ile sınır değer olarak belirlenen 26.529.765,00 TL tutarın üzerinde teklif veren ilk istekli üzerinde bırakılmasına
Oybirliği ile karar verildiği anlaşılmıştır. 24.02.2011 tarihli ihale komisyon kararı 25.02.2011 tarihinde ihale yetkilisince onaylanmıştır.

                   Başvuru sahibi aşırı düşük teklif sorgulamasına açıklama vermediği için değerlendirme dışı bırakılmıştır.

                   Başvuruya konu ihale malzeme dahil yemek hazırlamaya ilişkin bir hizmet alımı olup, Kamu İhale Genel Tebliğinin 78.3 üncü maddesinde;“Malzeme  dahil yemek hazırlama hizmeti veya malzeme dahil yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti….  gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak değerlendirilmeyecektir.â€�  şeklinde belirtildiği üzere personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı niteliğinde değildir.

                   Yaklaşık maliyetin belirlenmesi amacıyla idarece, Baytekin İnş. Tem. Gıda YMK. Ürt. Nak. Güv. Bilg. Hizm. San. ve Tic. Ltd. ş�ti., M.A.K. Gıda İnş. Tem. Teks. Taah. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. ve Avşaroğulları Et Ürün. Yemek Ürt. ve Dağıtım Gıda Tem. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.'den teknik şartname gönderilmek suretiyle fiyat teklifi istenilmiştir. Bu firmalardan M.A.K. Gıda İnş. Tem. Teks. Taah. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. ve Avşaroğulları Et Ürün. Yemek Ürt. ve Dağıtım Gıda Tem. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. yaklaşık maliyet için fiyat teklifi vermiş ve idarece yaklaşık maliyet bu iki firmanın verdiği birim fiyatların ortalaması alınarak toplam 28.763.000,00 TL olarak tespit edilmiştir. Bu tutar içerisinde kar oranı veya tutarı ayrıca belirtilmemiş ve hesaplanmamıştır.

                   İhale komisyonu daha sonra (hangi tarihte yapıldığı belirtilmemiş) yemek üretiminde kullanılacak malzemeler bazında bir maliyet hesaplaması yaparak ihale konusu işe ait maliyetin/karsız yaklaşık maliyetin toplam 26.529.765,00 TL olduğunu belirtmiş ve bu tutarın altında olan isteklilerden açıklama talep etmiştir.

İdarece gönderilen ihale işlem dosyası incelendiğinde; M.A.K. Ltd. ş�ti ile Avşaroğulları Ltd. ş�ti. tarafından aşağıdaki şekilde fiyat teklifi verildiği ve yaklaşık maliyetin de bu fiyat teklifleri referans alınarak oluşturulduğu görülmüştür.

                       Ancak yukarıdaki şekilde hesaplanan yaklaşık maliyet hesap cetvelinde ş�ube Müdürü vekili Tayfun SELVİTOPU imzasının bulunduğu, bu kişinin belgeleri “aslı gibidirâ€� yaptığı için belgeyi imzaladığı, belgede belgenin ne zaman düzenlendiğine ilişkin bir tarih bulunmadığı, dolayısıyla belgenin hangi tarihte düzenlendiğinin belirli olmadığı görülmektedir. Ayrıca, yaklaşık maliyetin ihale onay belgesinde belirtilmediği tespit edilmiştir. Hizmet Alımları İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7 nci maddesine göre yaklaşık maliyetin ihale onayından önce hazırlanarak dayanaklarıyla birlikte ihale yetkilisinin onayına sunulması gerekmektedir.

                       Öte yandan ihale komisyonu üyeleri olan Mehmet YILMAZ ile Kadir ARI tarafından gıda maddeleri üzerinden ayrı bir yaklaşık maliyet hazırlandığı ve eşik değer olarak adlandırılan 26.529.765.00.TL'lik fiyata ulaşıldığı, aşırı düşük teklif isteme yazılarından bu tutarın aşırı düşük sınır değerinin tespiti amacıyla yapıldığı anlaşılmaktadır. Ancak gıda fiyatlarına bakıldığında örneğin kemiksiz dana etinin fiyatının 21,00.TL olarak alındığı, bunun diğer gıda fiyatlarının da piyasa fiyatları esas alınarak (Kâr Dahil+KDV fiyatlar) hesaplandığı görülmektedir.

                       Diğer bir ifade ile piyasa fiyatlarına göre oluşturulan yaklaşık maliyetin 26.529.765.00.TL olduğu ihale komisyonu hesabından anlaşılmaktadır.

                       3 yıllık bir ihalede idarece sadece iki firmadan teklif alınması ve her iki firma teklifi arasında uyumsuzluk bulunması, idarece daha önceki sözleşme fiyatları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının fiyatlarından yararlanılmaması ve her türlü piyasa araştırması yapılmayarak sadece iki hizmet sunucusundan teklif alınması nedeniyle yaklaşık maliyetin 4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin  â€œ Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.â€�  hükmüne aykırı şekilde hesaplandığı sonucuna varılmıştır.

                       Bu itibarla, 4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile Hizmet Alımları İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7 ve devamı maddelerine uygun olarak hazırlanmayan yaklaşık maliyet esas alınarak aşırı düşük teklif sorgulama sınır değerinin belirlenmesi ve aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması mümkün olmadığından ihalenin iptali gerekmektedir.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;

Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (a) bendi gereğince, ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.