Mahkemece harç yatırılması için kanunda öngörülenden az süre verilmesi bozma nedeni midir?

Karar

3. Hukuk Dairesi   2021/3985 E. , 2021/11805 K.

MAHKEMESİ:TÜKETİCİ MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki hakem heyeti kararına itiraz davasının mahkemece yapılan yargılaması neticesinde davanın usulden reddine dair kesin olarak verilen hükmün Adalet Bakanlığınca kanun yararına bozulması istenilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, davalı ile 17.06.2020 tarihinde mesafeli olarak kurulan tüketici kredisi sözleşmesini imzaladığını, davalının sözleşmede yer alan kendisinin rızası ile alınan sigorta prim bedelinin iadesine ilişkin ... İlçe Tüketici Hakem Heyetine başvurduğunu, başvurusunun kabulüne karar verildiğini, ancak verilen tüketici hakem heyeti kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek Talas Tüketici İlçe Hakem Heyeti Başkanlığı'nın 23.09.2020 tarih ve 040120200001709 sayılı kararının iptalini talep etmiştir.

Davalı, cevap vermemiştir.

Mahkemece; davacı tarafa 27/10/2020 tarihinde başvuru harcını ve peşin harcı yatırması için HMK 120 ve 115 maddesi gereğince bir haftalık kesin süre verildiği, bu süre zarfında harcın davacı tarafından yatırılmadığı takdirde davanın usulden reddedileceğine ilişkin ihtarlı muhtıranın davacıya usulüne uygun olarak tebliğ edildiği, ancak davacı tarafından verilen kesin süreye rağmen harcın yatırılmadığı gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.

Adalet Bakanlığının 18/03/2021 tarihli yazısında; 6100 sayılı Kanunun 120 nci maddesi gereği mahkemece davacı bankaya iki haftalık kesin süre verilmesi gerekirken bir haftalık kesin süre verilmesinin doğru bulunmadığı ileri sürülerek; kararın, 6100 sayılı HMK'nın 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca kanun yararına bozulması talep edilmiştir.

Uyuşmazlık; davacının tüketici hakem heyetine itirazı sırasında yatırmadığı başvurma ve peşin harcı yatırması için bir haftalık kesin süre verilip verilmeyeceğine ilişkindir.

01.10.2011 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun harç ve avans ödenmesi başlıklı 120 nci maddesine göre, “Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir.” Anılan Kanunun 114 üncü maddesinin “g” bendinde, gider avansının dava şartlarından olduğu belirtilmiştir. Dava şartlarının incelenmesini düzenleyen 115 inci maddesinde “Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler. Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder. Dava şartı noksanlığı, mahkemece, davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez.” denilmiştir.

Açıklanan yasal düzenlemelere göre gider avansının yatırılmadığının veya eksik olduğunun anlaşılması halinde, yatırılması veya tamamlanması için HMK'nun 120/2. maddesi gereğince verilecek iki haftalık kesin süre ile birlikte gider avansının nelerden ibaret olduğu net olarak belirlenmeli ve avansın yatırılmamasının hukuki sonuçları konusunda uyarı yapılmalıdır. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse, dava şartı yokluğu sebebiyle dava usulden reddedilecektir.

Diğer yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 30 ve 32. maddeleri gereğince, harca tabi bir davada harç tamamlatılmadan davanın esasına girilemez, ancak bu eksikliğin giderilmesi için ilgili tarafa süre verilmelidir. Mahkemece davacıya harcı tamamlatması için usulüne uygun olarak süre tanınması, harcın yatırılması halinde işin esasına girilerek olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesi, harcın belirlenecek süre içerisinde yatırılmaması halinde ise Harçlar Yasası'nın 30. maddesi gereğince, dosyanın; işlemden kaldırılıp (HMK. 150 m.), yasal süresi içinde yenilenmediği takdirde açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekir.

Somut olayda mahkemece, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler ışığında harç ve avans başlığı altında düzenlenen hükümlere göre, eksik olan yargılama harcı kalem kalem gösterilerek HMK'nın 120/2. maddesi gereğince davacıya başvurma ve peşin harcı yatırması için iki haftalık kesin süre verilmesi gerekirken bir haftalık kesin süre verilerek bu süre içinde harcın yatırılmadığı gerekçesiyle dava şartı noksanlığından davanın usulden reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.

Kaldı ki, Harçlar Kanunu'nun 30. ve 32. maddeleri uyarınca davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerektiği ve bu sebeple HMK'nun 150. maddesinde yazılı usul uygulanmak suretiyle, öncelikle dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi de doğru görülmemiştir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle Adalet Bakanlığının davacı tarafa iki haftalık süre verilmesi gerektiği yönünde ileri sürülen kanun yararına temyiz talebinin kabulü gerekir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Adalet Bakanlığının HMK'nın 363 üncü maddesinin birinci fıkrasına dayalı kanun yararına temyiz talebinin kabulü ile kararın sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA, aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca gereği yapılmak üzere bozma kararının bir örneğinin ve dava dosyasının Adalet Bakanlığına gönderilmesine, 22/11/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.