Sözleþmenin feshi halinde gecikme cezasý kesilebilir mi? (Yargýtay)

Karar

-KARAR-

Yargýtay 13.H.D.

K.No:2006/13605

E. No: 2006/8713

T: 16.10.2006

Taraflar arasýndaki alacak davasýnda uyuþmazlýk, dava konusu edilen gecikme cezasýnýn niteliði ve istenebileceði süreye iliþ ­kindir.

4735 sayýlý Kamu Ýhale Kanununun 20/1. maddesinde, yükle ­nicinin iþi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanýnda belirlenen gecikme cezasý uygulanmak üzere, idarenin en az 20 gün süreli ve nedenleri açýkça belirtilen Ýhtarýna raðmen ayný durumun devam etmesi halinde sözleþmenin idare tara ­fýndan feshedilebileceði belirtilmiþtir.

Taraflar arasýnda yapýlan sözleþmede, normal teslim süre ­sinin bitmesiyle davacý idarenin hemen fesih ihtarýnda bulu ­namayacaðý, bunun için 20 gün bekleyeceði, buna karþýlýk davalý yüklenicinin de geçen her gün için iþ bedelinin binde beþi oranýnda ceza ödeyeceði kabul edilmiþtir. 4735 sayýlý Kanuna tabi idareler kamu hizmeti ifa ederler, ihale iþlemleri de bu hizmetin gereklerinden olup ihale ve mal teslim iþlemle ­rinin gecikmesi, hizmetin aksamasýna, gecikmesine ve dolayý ­sýyla kamunun bundan zarar görmesine yol açar. Bu durumda, taraflar arasýnda kararlaþtýrýlan cezanýn 4735 sayýlý Kanunun amacýna uygun olduðunun ve Borçlar Kanununun cezai þart ve ifaya eklenen ceza hükümlerinin uygulanmasýna yer olmadý ­ðýnýn kabulü gerekir. Davacýnýn, sözleþme ve þartnamede karar ­laþtýrýlan gecikme tazminatýný isteme hakký vardýr. Bu nedenle, mahkemece, davacýnýn gecikme tazminatý ile ilgili talebinin 20 günle sýnýrlý olmak üzere kabulüne karar verilmesi gerekir.

Taraflar arasýndaki alacak davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda, ilamda yazýlý nedenlerden dolayý davanýn kýsmen kabulüne kýsmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalý avukatý tarafýndan temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü.

Davacý, idarenin açmýþ olduðu bilgisayar malzemeleri ihalesinde… ve… kasa malzemeleri ihalesinin davalý üzerinde kaldýðýný, 22.03.2004 tarihinde imzalanan sözleþme kapsamýndaki malze ­melerin zamanýnda teslim edilmemesi üzerine, malzemelerin en geç 14.05.2004 tarihine kadar teslim edilmesi, aksi halde idari þartnamenin 52. maddesine göre iþlem yapýlacaðý hususunun ihtarla bildirildiðini, ihtarýn sonuçsuz kalmasý üzerine de 4735 sayýlý Yasa’nýn 22. maddesi ve sözleþme hükümleri uyarýnca 01.06.2004 tarihinde sözleþmenin feshedilerek teminatýn irat kaydedildiðini, þartnamenin 52. maddesine göre yüklenici malý sözleþmeye uygun olarak teslim etmediðinden, gecikilen her takvim günü için sözleþme bedelinin %05 oranýnda olmak üzere, malzemelerin teslim edilmesi gereken tarih olan 11.04.2004 tarihi ile sözleþmenin feshedildiði 01.06.2004 tarihi arasýndaki 51 günlük süre üzerinden 17.464.596.000 TL gecikme cezasýnýn ödenmesi gerektiðini ileri sürerek, anýlan miktarýn 01.06.2004 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödetilmesine karar veril ­mesini istemiþtir.

Davalý, sözleþmede öngörülen cezai þartýn ifaya eklenen cezai þart niteliðinde olmasý nedeniyle, ancak asýl borçla birlikte iste ­nebileceðini, bu nedenle dava konusu olayda talep edilemeye ­ceðini, öte yandan 51 günlük cezai þartýn da istenemeyeceðini savunarak, davanýn reddini dilemiþtir.

Mahkemece; sözleþme ve Kamu ihale Yasasý hükümleri gere ­ðince davacýnýn ifaya ekli cezai þart tazminatýný isteyebileceði belirtilerek, davanýn kabulüne, 15.521,78 YTL gecikme tazmi ­natýnýn sözleþmenin fesih tarihi olan 01.06.2004 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalýdan alýnýp davacýya verilme ­sine karar verilmiþ; hüküm, davalý tarafýndan temyiz edilmiþtir.

1 – Dosyadaki yazýlara, kararýn dayandýðý delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabet ­sizlik bulunmamasýna göre, davalýnýn aþaðýdaki bendin kapsamý dýþýnda kalan sair temyiz itirazlarýnýn reddi gerekir.

1- Davacý, ihale üzerine imzalanan 22.03.2004 tarihli sözleþ ­mede öngörülen edimin yerine getirilmemesi nedeniyle, malzemelerin teslim edilmesi gereken tarih ile sözleþmenin fesih tarihi arasýndaki 51 günlük dönem için gecikme tazmina ­týnýn ödetilmesini talep etmiþtir. Davalýnýn, sözleþmede öngö ­rülen normal ve cezalý süreler içinde ihale konusu malzeme ­leri teslim etmemesi üzerine, sözleþmenin davacý tarafýndan 01.06.2004 tarihinde feshedildiði uyuþmazlýk konusu deðildir. Uyuþmazlýk, dava konusu edilen gecikme cezasýnýn niteliði ve istenebileceði süreye iliþkindir. Davacý, sözleþmenin fesih tari ­hine kadar olan 51 günlük süre için gecikme tazminatý talep ederken, davalý ise, sözleþmenin feshedilmesi nedeniyle ifaya eklenen cezai þart niteliðinde olan bu tazminatýn isteneme ­yeceðini, aksi kabul edilse dahi gecikme cezasýnýn ancak 20 günle sýnýrlý olarak talep edilebileceðini savunmaktadýr.

3-4735 sayýlý Kamu ihale Kanunu’nun 20. maddesinin 1. fýkra ­sýnda, yüklenicinin iþi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanýnda belirlenen gecikme cezasý uygulanmak üzere, idarenin en az 20 gün süreli ve nedenleri açýkça belirtilen ihta ­rýna raðmen ayný durumun devam etmesi halinde sözleþmenin idare tarafýndan feshedilebileceði belirtilmiþtir. Taraflar arasýn ­daki sözleþmenin “Gecikme Cezasý” baþlýklý 17.1. madde ­sinde “…mal teslim edilmediði takdirde geçen her takvim günü için yükleniciye yapýlacak ödemelerden sözleþme bedeli üzerinden günlük %05 oranýnda gecikme cezasý kesilecektir.” 17.3. maddesinde “Bu gecikme, ihtarýn yükleniciye tebliðinden itibaren 20 günü geçtiði takdirde, idare sözleþmeyi feshede-cektir.” “Ýdarenin Sözleþmeyi Feshetmesi” baþlýklý 42. madde ­sinin 42.1.(a) bendinde de “Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümaný ve sözleþme hükümlerine uygun olarak yerine getir ­memesi veya iþi süresinde bitirmemesi üzerine, bu sözleþ ­menin gecikme cezasýný düzenleyen maddesinde belirlenen oranda gecikme cezasý uygulanmak üzere, idarenin 20 günden az olmamak kaydýyla bu sözleþmede belirlediði süreyi içeren ve nedenleri açýkça belli ihtara raðmen ayný durumun devam etmesi halinde ayrýca protesto çekmeye gerek kalmaksýzýn… sözleþme feshedilerek hesabý genel hükümlere göre tasfiye edilir.” hükümleri, idari þžartnamenin “Gecikme Halinde Alýnacak Cezalar” baþlýklý 52. maddesinde ise “Yüklenici sözleþmeye uygun olarak malý süresinde teslim etmediði takdirde geci ­kilen her takvim günü için sözleþme bedelinin %05 oranýnda gecikme cezasýna tabi olacaktýr. Ancak bu gecikmenin 20 günü aþmasý ve idarenin ihtarýna raðmen ayný durumun devam etmesi halinde, ayrýca protesto çekmeye gerek kalmaksýzýn kesin teminat gelir kaydedilir ve sözleþme feshedilerek hesabý genel hükümlere göre tasfiye edilir.” hükmü bulunmaktadýr.

Böylece taraflar arasýnda kararlaþtýrýlmýþ olan sözleþmede, normal teslim süresinin bitmesiyle davacý idarenin hemen fesih ihtarýnda bulunamayacaðý, bunun için 20 gün bekleye ­ceði, buna karþýlýk davalý yüklenicinin de geçen her gün için iþ bedelinin binde beþi oranýnda ceza ödeyeceði kabul edilmiþtir. 4735 sayýlý Yasaya tabi idareler kamu hizmeti ifa ederler. Ýhale iþlemleri de bu hizmetin gereklerindendir. Ýhale ve mal teslimi iþlemlerinin gecikmesi; hizmetin aksamasýna, gecikmesine ve dolayýsýyla kamunun bundan zarar görmesine neden olur. Bu yüzden, bu tür sözleþmelerdeki ceza koþulu nitelendirilirken, idarelerin açýklanan özelliði gözden uzak tutulmamalýdýr.

Davacý, sözleþme ve idari þartnamenin yukarýda deðinilen hükümleri uyarýnca fesih ihbarýndan önce 20 gün beklemek zorunda kalmýþ ve böylece fesihten öncesine ait olmak üzere bu cezayý isteme hakkýný kazanmýþtýr. þžu durumda taraflar arasýnda kararlaþtýrýlan cezanýn, 4735 sayýlý Yasa’nýn amacýna uygun bir kararlaþtýrma olduðunun, olayda Borçlar Kanunu’nun seçimlik ceza ve ifaya eklenen ceza hükümlerinin uygulanma yeri olma ­dýðýnýn kabulü gerekir. O halde davacýnýn, sözleþme ve þartna ­mede kararlaþtýrýlan gecikme tazminatýný isteme hakký vardýr. Mahkemenin kabulü de bu yönde olmakla birlikte, az yukarýda deðinilen sözleþme ve þartname hükümleri gereðince dava ­cýnýn gecikme tazminatý ile ilgili isteminin 20 günle sýnýrlý olmak üzere kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazýlý þekilde 51 gün üzerinden gecikme tazminatýna hükmedilmiþ olmasý usul ve yasaya aykýrý olup bozma nedenidir (Bkz. Dairemize ait ayný yöndeki E. 2000/983, K, 2000/1442 sayýlý 22.02.2000 tarihli karar. Hukuk Genel Kurulu’nun E. 2001/13-289. K. 2001/299 sayýlý 28.03.2001 tarihli kararý ile benimsenmiþtir).

1. bentte açýklanan nedenlerle davalýnýn diðer temyiz itirazla ­rýnýn reddine, 2. bent gereðince temyiz edilen hükmün temyiz eden davalý yararýna (bozulmasýna), peþin alýnan harcýn istek halinde temyiz edene iadesine, 16.10.2006 gününde oybirli ­ðiyle karar verildi.