Yaklaşık maliyetin hangi hallerde güncellenebileceği ne ilişkin açıklayıcı karar.

Toplantı No

: 2014/056

Gündem No

: 49

Karar Tarihi

: 20.08.2014

Karar No

: 2014/UH.III-2909

Şikayetçi: 

Özyüce Turizm Seyahat Pazarlama Tic.Ltd.Şti. 

İhaleyi Yapan Daire: 

Elektrik Üretim A.Ş Genel Müdürlüğü(Eüaş) Altınkaya Hes İşl.Müd. 

Başvuru Tarih ve Sayısı: 

14.07.2014 / 22400 

Başvuruya Konu İhale: 

2014/43831 İhale Kayıt Numaralı "1 Adet 16 Kişilik Minibüs İle Personel Nakliyesi" İhalesi 

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 

Elektrik Üretim A.Ş Genel Müdürlüğü (EÜAŞ) Altınkaya HES İşletme Müdürlüğü tarafından 27.05.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “1 Adet 16 Kişilik Minibüs İle Personel Nakliyesi” ihalesine ilişkin olarak Özyüce Turizm Seyahat Pazarlama Tic.Ltd.Şti.’nin 27.06.2014 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 07.07.2014 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.07.2014 tarih ve 22400 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 10.07.2014 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

            Başvuruya ilişkin olarak 2014/2173 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar: 

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) İhalede açıklanan yaklaşık maliyet ve Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 9'uncu maddesi dikkate alındığında en fazla %20 firma karı öngörülebileceğinden karsız yaklaşık maliyet altındaki Altınok Tur, Kanarya Tur ve Oğuztaş firmalarının sorgulamaya tabi tutulması gerektiği, idarenin cevabında işçilik maliyetinin 1 yerine 3 şoför için hesaplandığı dolayısıyla karsız maliyet altında firma bulunmadığının belirtildiği, ancak idarece sınır değer belirlenirken yeni mevzuat düzenlemelerinin esas alınmasının hatalı olduğu,

2) İhaleye teklif veren isteklilerden Tamer Tur firmasının iş deneyim belgesinin benzer iş tanımını karşılamadığı, ihalede aranan personel taşıma işlerine karşın anılan belgenin öğrenci taşımacılığına konu olduğu iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

1)      Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

İncelemeye konu ihale EÜAŞ Altınkaya HES İşletme Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “1 Adet 16 Kişilik Minibüs İle Personel Nakliyesi” hizmet alımı ihalesidir. İhale dokümanından hizmet işi kapsamında, Altınkaya HES İşletme Müdürlüğü’nde çalışan personelin Altınkaya HES İşletme Müdürlüğü - Bafra İlçesi arası günlük 3 sefer sayısı ile gidiş ve dönüş toplam 60 km.lik bir güzergahta 1 adet en az 16 yolcu taşıma kapasiteli minibüs ile taşınması işinin yapılacağı, hizmet süresinin 976 gün ve 2928 tam sefer olarak belirlendiği anlaşılmaktadır.

İhale yetkilisi tarafından 11/06/2014 tarihinde onaylanan 10/06/2014 tarihli nihai ihale komisyonu kararında, ihaleye yedi isteklinin katıldığı, bir isteklinin teklif zarfının uygun olmaması nedeniyle açılmadan iade edilmesine karar verildiği, İdari Şartname’nin 30.2.3’üncü maddesi gereğince yaklaşık maliyet zarfının açıldığı ve komisyon başkanı tarafından firmalara karlı yaklaşık maliyetin 280.953,00 TL olarak okunduğu, hazır bulunanlar önünde teklif zarflarının açıldığı ve belge kontrollerinin yapıldığı, teklif fiyatlarının isteklilere okunduğu ve eksik belge ve bilgiye rastlanmadığından tekliflerin ayrıntılı incelenmesine geçilmek üzere birinci oturumun kapatıldığı belirtilmiş, devamında, komisyon tarafından tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında 3 firmanın vermiş olduğu teklif fiyatlarının birbirine çok yakın olması nedeniyle yaklaşık maliyetin önemli teklif bileşenlerinin ihale komisyonu tarafından yeniden hesaplandığı ve karsız yaklaşık maliyetin 148.741,89 TL olarak tespit edildiği, Altınok Otomotiv ve Turizm Tic. Ltd. Şti.’nin teklif fiyat olan 171.288,00 TL’nin karsız yaklaşık maliyetin üzerinde olması sebebiyle komisyonun işin bu fiyata yapılacağı kanaatine vardığı ifade edilerek ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşılmıştır.

İhale işlem dosyası üzerinde yapılan incelemede ihalenin birinci oturumunun ihale tarihi olan 27/05/2014 tarihinde gerçekleştirildiği, ihale komisyonu tarafından birinci oturumda gerçekleştirilen işlemlere dair tutanakların aynı tarihli olarak tanzim edildiği anlaşılmıştır.

İhale komisyonu tarafından düzenlenen ve 29/05/2014 tarihiyle imza altına alınan tutanakta ise,

“…ilk oturumda firmalara yaklaşık maliyet 280.953,00 TL (karlı) olarak okunmuştur. Ancak firmaların teklif fiyatları ile yaklaşık maliyetimiz kıyaslandığında yaklaşık maliyetimizin çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle ihale komisyonumuz aşırı düşük sorgulaması yapılmadan yaklaşık maliyetimizin incelenmesi ve yanlış olup olmadığının tespitine gidilmiştir.

Yaklaşık maliyet hesap cetvelinin incelenmesi esnasında, çalıştırılacak şoför için işçilik maliyetinin sehven yanlış hesaplandığı görülmüş, şoför maliyeti  43.242,88 TL olması gerekirken 132.108,33 TL olarak hesaplandığı görülmüş, bunun üzerine yaklaşık maliyet yeniden hesaplanmıştır.

İhale komisyonumuz tarafından karsız yaklaşık maliyet 148.741,89 TL olarak belirlenmiş olup, ihaleye devam edilmesine karar verilmiştir.” hususları belirtilmiştir.

Anılan tutanak ekinde, bir sayfa yaklaşık maliyet hesap cetveli , bir sayfa Samsun İli ve ilçeleri akaryakıt perakende satış fiyatlarını gösterir internet çıktısı, iki sayfa işçilik hesaplama modülü çıktısı, birer sayfa araç muayene ücretleri, akü fiyatları ile egzoz emisyon ölçüm fiyatlarını gösterir çıktı, iki sayfa lastik fiyatlarını göstertir çıktı ile birer sayfadan ibaret kasko poliçesi, zorunlu koltuk ferdi kaza sigorta poliçesi,  KTK zorunlu mali sorumluluk poliçesi ve MTV hesaplama çıktısının sunulduğu, sayılan söz konusu eklerin toplam 13 sayfadan ibaret olduğu tespit edilmiştir.

Başvuru sahibinin iddiası kar hariç yaklaşık maliyetin altındaki tekliflerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği yönündedir. Buna göre, kesinleşen ihale dokümanında yer alan düzenlemeler esas alınarak sorgulanması gerekli teklif olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.

 İdarece yaklaşık maliyet hesabına ilişkin belgeler incelendiğinde, aracın bir tam seferdeki birim maliyetinin analiz edilerek hesaplandığı ve buna ilişkin bir tablonun oluşturulduğu, bu kapsamda akaryakıt maliyeti, tek kalem işletme gideri (bakım-onarım, lastik, akü, yedek parça, yağ, sigorta, vergi, resim, harç), sürücü ücreti kalemi üzerinden hesaplanan toplam tutara %3 sözleşme gideri ve %10 firma karı dahil edilerek bir tam seferin toplam maliyetinin 85,99 TL olarak hesaplandığı,

Yaklaşık maliyete esas tutarın belirlenmesinde ise idarece tespit edilen birim maliyet (85,99 TL), belediye/odadan alınan birim fiyat (96,00 TL) ve devam eden sözleşmedeki bir tam sefer fiyatının (97,00 TL) aritmetik ortalamasının alınması suretiyle 93,00 TL birim fiyata ulaşıldığı ve bu tutarın 33 aylık (1007 günlük) toplam sefer sayısı olan 3021 ile çarpımı sonucunda 280.953,00 TL’lik toplam yaklaşık maliyetin oluşturulduğu anlaşılmıştır.

Anılan tablo ekinde yalnızca lastik, motor yağı, İstanbul İli akaryakıt fiyatları, kasko, zorunlu trafik sigortası internet çıktıları ve Bafra Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası’ndan alınan yolcu ücreti fiyatını gösterir belge yer aldığı, bunlar dışında herhangi bir belge yer almadığı, şoför ücretinin ne şekilde hesaplandığını gösterir herhangi bir belge bulunmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca idarenin analiz tablosunda yer alan Sürücü Ücreti Kalemi incelendiğinde, sefer başına düşen asgari ücret (1.071,00 TL) + %22,5 SGK işveren oranının 30’a bölünmek suretiyle 43,73 TL olarak hesaplama yapıldığı ve araç birim maliyetine bu tutarın dahil edildiği görülmüştür.

İhale sürecinde yaklaşık maliyete yönelik komisyon tarafından yapılan hesaplamanın idarece ihalenin başlangıcında yapılan yaklaşık maliyet hesaplama yönteminden oldukça farklı olması ve ihale onay belgesi eki Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvelinin ilk halinin dosya kapsamında bulunmaması, ihale komisyonu ara kararı ekinde yaklaşık maliyetin diğer kalemlerine ilişkin piyasa araştırmasına dair belgeler bulunması sebebiyle 25/07/2014 tarihli yazımızla idareden konuya ilişkin bilgi ve belge talep edilmiştir. İdarenin 31/07/2014 tarih ve 42730 sayılı cevabi yazısı ekinde yalnızca 43,73 TL’lik birim fiyatın hangi şekilde hesaplandığını gösterir bir tablonun verildiği ve ihale dosyasında mevcut birim fiyat analiz tablosunun tekrar gönderildiği görülmüştür. 

Yapılan incelemede, idarece yaklaşık maliyet hesabında 43,73 TL’lik (%3 dahil 45,04 TL) şoför birim fiyatı aracın bir tam seferlik birim maliyetine dahil edilmiş olup, aracın günde üç sefer yapacağı dikkate alındığında, şoför için bir günde üç yevmiye hesaplandığı ortaya çıkmaktadır. Buna göre 45,04 * 3021 (yaklaşık maliyet hesabında bu sayı 3021 olarak esas alınmıştır ancak ihale dokümanına göre 2.928’dir) =136.065,84 TL idarece hesaplanan maliyet olup, bu tutarın ihale komisyonu tarafından bilahare ihale tarihinde geçerli aylık ücret tutarının işin süresi 32 ay (960 gün) ile çarpılması sonucunda 43.242,88 TL olarak hesaplandığı anlaşılmıştır.

Bununla birlikte ihale komisyonu tarafından yapılan işlem incelendiğinde, sürücü ücretine matuf olarak yapıldığı gerekçelendirilen işlemin sürücü kalemine ilişkin bir düzeltme kapsamını aşıp maliyetin yeniden hesaplanması şeklinde tezahür ettiği görülmektedir.

Yaklaşık maliyet hesabında, aracın bir sefere ait hesaplanan birim maliyeti, odadan alınan birim fiyat ve devam eden sözleşmedeki birim fiyatın aritmetik ortalaması alınmak suretiyle (93,00 TL) oluşturulmuş ve bulunan bu birim fiyat toplam sefer sayısı olan 3021 ile çarpılarak isteklilere ilk oturumda açıklanan ihale konusu işe ait 280.953,00 TL’lik toplam yaklaşık maliyete ulaşılmıştır. Halbuki ihale komisyonu ara kararı ekindeki cetvel incelendiğinde, maliyet kalemleri km başına değil ayrı ayrı gösterilmiş, bu bağlamda aracın iş süresince yapacağı toplam sefer sayısı 2.928 olarak esas alınarak toplam yakıt gideri, sürücü ücreti, MTV, sigorta, muayene, egzoz emisyon, akü, yedek parça, lastik, periyodik bakım gibi kalemler ayrı ayrı hesaplanarak 148.741,89 TL karsız yaklaşık maliyete ulaşılmıştır.

İhale komisyonu ara kararı ekindeki cetvel incelendiğinde, maliyet kalemlerini oluşturan tutarların bir kısmının eke konulan ve 03/06/2014 tarihlerini taşıyan dayanak çıktılardaki tutarları ihtiva ettiği, sözgelimi yaklaşık maliyet hesabında İstanbul akaryakıt birim fiyatları esas alınırken burada Bafra birim fiyatlarına göre hesaplama yapıldığı, kasko bedeli için ekte yer alan genişletilmiş kasko zeyilnamesi üzerinde 3.963,00 TL’lik bir hesap yapılarak cetvele dahil edildiği, akü için çıktıda yer alan 259,00 TL’lik fiyatın esas alındığı görülmekte; bir kısım kalemlere ait maliyetin de hangi şekilde hesaplandığı anlaşılamamaktadır. Diğer taraftan idarece hazırlanan ve dosyada tüm dayanakları bulunmayan bu giderler için “İşletme Gideri” başlığı altında 16.000,00 TL’lik tek bir gider kalemi hesaplandığı ve bunun bir tam sefer ücretine indirgenerek (16.000/3021=5,30TL) maliyete dahil edildiği görülmektedir. İhale komisyonu tarafından hazırlanan yaklaşık maliyet cetvelinde söz konusu giderlere ilişkin maliyet kalemleri toplandığında ulaşılan tutar ise 22.988,72 TL’dir.

İdarece hesaplanan yaklaşık maliyette dikkat çeken bir diğer husus toplam sefer sayısıdır. Yaklaşık maliyet hesabında aracın toplam 3021 sefer yapacağı belirlenmiş ve hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Halbuki ihaleye ait İdari ve Teknik Şartnamelerde toplam sefer sayısı 2928 olarak tayin edilmiştir. İhale komisyonu tarafından yapılan hesaplamada da bu rakam esas alınmıştır.

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, idarelerin, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyetin belirleneceği ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği hüküm altındadır.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 7’nci maddesinde;

“(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

(2) Ön ilan yayımlanmadan önce tahmini alım miktarı esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi alım miktarı ve diğer hususlar göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanabilir.

(3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.

(4) İhale konusu işte kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.

(5)  İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir.”,

“Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde,

“(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,

Esas alınır.

(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.”,

“Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde,

“(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;

a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.

b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.

(2) Götürü bedel üzerinden teklif alınan ihalelerde, işin gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde işçilik ile varsa malzeme, ekipman ve diğer unsurlar için belirlenen fiyatlar ve bu fiyata dahil olan maliyetler gösterilir.

(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. (Ek 16/7/2011-27996 R.G./1. md.) Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, Türkiye İstatistik Kurumu aylık ÜFE Genel Endeksi (2003=100 Üretici Fiyatları Endeksi G satırındaki endeks) üzerinden güncellenir.

(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.”

Hükümleri yer almaktadır.

Yine Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” 16.3’üncü maddesinde,

“16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;

a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,

b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,

c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,

Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.

16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.” açıklamaları yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Uygulama Yönetmeliği’nde belirlenen esas ve usullere göre hesaplanan yaklaşık maliyetin dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, hesaplanan yaklaşık maliyetin ön ilan yayımlanmadan önce tahmini alım miktarı esas alınarak, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi alım miktarı ve diğer hususlar göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanabileceği, yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanmasının esas olduğu, idarelerce tespit edilen ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemleri veya grupları ve bunlara ilişkin miktarlar ile fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutarın, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirleneceği, bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı ekleneceği, bu tutarın, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyetin hesaplanacağı ve buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulacağı anlaşılmaktadır.

Aynı Yönetmelik’te yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetlerin idarelerce, Türkiye İstatistik Kurumu aylık ÜFE Genel Endeksi (2003=100 Üretici Fiyatları Endeksi G satırındaki endeks) üzerinden güncellenmesine yahut asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetlerin dikkate alınarak yaklaşık maliyetin güncellenmesine imkan tanınmaktadır.

Kamu ihale mevzuatında yaklaşık maliyet hesabının usul ve esasları ayrıntılı şekilde düzenlemiş olup, idarece hesaplanan yaklaşık maliyetin yeniden hesaplanması veya güncellenmesi Yönetmelik’te yazılı haller ile sınırlı tutulmuştur. Mevzuatta ihale komisyonunun yaklaşık maliyetin güncellenmesine ilişkin yetkisi asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumu ile sınırlı tutulmuş olup, ihale komisyonuna yaklaşık maliyeti değiştirme, yeniden hesaplama veya önemli ölçüde değişikliğe uğratacak tasarruflarda bulunma yetkisi verilmemiştir. Tebliğ’de açıklanan yetki ise yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen herhangi bir husus olup olmadığı, yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığı ve verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığı hususlarının sorgulanması suretiyle verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese etme ve bütçe ödeneklerini göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarının uygun bulunması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirleme veya verilen teklif fiyatlarının uygun bulunmaması halinde ihalenin iptaline karar verme şeklinde bir takdir yetkisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda ihale komisyonu tarafından tekliflerin alınmasından sonra yaklaşık maliyet kalemlerinin yeniden hesaplanması yoluyla değiştirilmesine matuf bir yetkisi bulunmadığından, ihale komisyonu tarafından yapılan işlemin mevzuata aykırı olduğu sonucuna varılmaktadır.

Diğer taraftan ihale komisyonunun işlemine gerekçe gösterilen “çalıştırılacak şoför için işçilik maliyetinin sehven yanlış hesaplandığı görülmüş, şoför maliyeti  43.242,88 TL olması gerekirken 132.108,33 TL olarak hesaplandığı” gerekçesine göre, idarece hesaplanan yaklaşık maliyette dikkate alınan şoför birim maliyeti 3’e bölündüğünde (43,73/3=14,58 TL) bulunan tutar ve ihale dokümanında yer alan toplam 2928 sefer sayısı dikkate alınarak karsız yaklaşık maliyetin tespitinin mümkün olduğu, idarenin hesabı esas alınarak,

·         Bir tam seferin yakıt maliyeti  : 27,07 TL

·         İşletme gideri (16.000/2.928) :   5,46 TL

·         Sürücü ücreti  (43,73/3)         : 14,58 TL

·         Ara Toplam                            : 47,11 TL

·         %10 firma karı                       :   4,71 TL

·         %3 Sözleşme gideri              :   1,41 TL

·         Bir tam sefer maliyeti              53,23 TL

Şeklinde bir tam sefer maliyetine ulaşıldığı, buna göre idarenin birim fiyatından 4,71 TL yüklenici karı ve devam eden sözleşme ile odadan alınan birim fiyatlarından  Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde öngörülen azami kar oranı (%20) düşüldüğünde ulaşılan fiyat ortalamasının (48,52+80,00+80,83)/3=69,78 TL olduğu, birim maliyetin toplam sefer sayısı ile çarpılması sonucunda 69,78*2928= 204.315,84 TL karsız yaklaşık maliyete ulaşılmaktadır.

          Yapılan inceleme sonucunda, yukarıda hesaplanan kar hariç yaklaşık maliyetin altında teklif sunan Altınok Otomotiv ve Turizm Tic. Ltd. Şti., Tamer-Tur Turizm Uluslar Arası Taşımacılık Petrol Ürünleri Tarım ve Gıda Ürünleri Orman Ürünleri Hayvancılık Tekstil Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Kanarya Tur Tekstil Turizm Otomotiv Temizlik Hizmetleri İthalat İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

            2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

İhaleye ilişkin İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihale konusu iş “1 Adet 16 Kişilik Minibüs ile Personel Nakliyesi” olarak belirtilmiş olup, aynı Şartname’nin 7.6’ncı maddesi kapsamında ihalede “Kamu Sektörü veya Özel Sektörde her türlü personel taşıma işleri” nin benzer iş olarak kabul edileceği hükme bağlanmıştır.

İhale işlem dosyası üzerinde yapılan incelemede, Tamer-Tur Ltd. Şti. tarafından Bafra İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünce 21/06/2012 tarih ve 5244 sayı ile düzenlenen İş Bitirme Belgesi’nin sunulduğu, belgeye konu işin “İlköğretim Öğrenci Taşıması İşi” olduğu görülmüştür.

Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinde, ihaleye katılacak isteklilerden, mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin iş deneyimini gösterir belgelerin isteneceği hükme bağlanmış,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde ise benzer işin, ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işleri ifade ettiği tanımı yapılmıştır.

Yapılan incelemede şikayete konu edilen belgenin ilköğretim öğrencilerinin taşınmasını konu edinen bir hizmet alımına ilişkin olarak düzenlendiği, ihale konusu işin kapsamının 1 adet minibüs ile personel taşınması işinden ibaret olduğu ve ihalede benzer iş tanımının da bu doğrultuda düzenlendiği, mevzuatta öngörüldüğü şekliyle belgeye konu işin ihale konusu iş ile nitelik bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından örtüşür nitelikte olduğu anlaşıldığından idarece uygun olarak kabul edilmesinde mevzuata aykırılık görülmemiş olup, başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmamıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, karsız yaklaşık maliyetin altındaki tekliflerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oyçokluğu ile karar verildi.