Belediyece bütçesinde özel okula giden öğrencilerin okul giderleri karşılanabilir mi?

Karar

Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Tutanak No : 42181

Tutanak Tarihi : 27.09.2016 
 

212 sayılı ilamın 39 uncu maddesiyle; Yürütülmekte olan ... Koleji projesi kapsamında olmak üzere, ... Belediyesi ile Özel ... ... Koleji arasında yapılan protokol hükümleri gereğince, desteklenen öğrencilerin özel okul harcamalarının, 5393 sayılı Belediye Kanununun Belediyelerin “Görev, Yetki ve Sorumlulukları” nı düzenleyen 14 ve 15 inci maddelerindeki sayılmış olan belediyelerin görev ve sorumluluğu kapsamına girmediği ve aynı Kanunun 60 ıncı maddesine göre de belediyelerin görevlerini yerine getirirken yapabileceği giderleri arasında sayılmadığı halde, Belediye Bütçesinden ödenmesi sonucu ... -TL.’ye tazmin hükmü verilmiştir. 

…………………………………….

Gereği Görüşüldü:

Belediyelerin görev yetki ve sorumlulukları 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 ve 15 inci maddelerinde, belediyelerin giderleri de aynı kanunun 60 ıncı maddesinde belirlenmiştir. Buna göre, belediye bütçesinden yapılan harcamanın öncelikle mahalli müşterek bir ihtiyacı karşılanmasına yönelik olması, 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinde sayılan görev ve sorumluluklar arasında bulunması ve aynı Kanun'un 60 ıncı maddesinde sayılan giderler arasında yer alması gerekmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu'nda özel okullarda öğrencilerin öğrenim görmesini sağlamak, belediyenin görevleri arasında gösterilmediği gibi, özel okullarda öğrenim gören öğrencilerin eğitim giderleri de belediyelerin yapabileceği giderler arasında yer almamaktadır.

Diğer taraftan, özel okullarda okuyan öğrencilerin özel okul harcamalarının bütçeden karşılanması, aynı zamanda ... Belediyesi Eğitim Yardımı Yönetmeliği hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir. Zira söz konusu Yönetmeliğin 1 inci maddesinde, 

“Bu Yönetmelik, ... Belediyesi Stratejik Planında “Yoksul Aile Çocuklarının Eğitim-Öğretim Sürecinde Desteklenmesi” stratejik amacına yönelik olarak hazırlanmış olan V.1.2.4 faaliyet numaralı proje uyarınca karşılıksız olarak yapılacak eğitim yardımının usul ve esaslarını belirlemek amacıyla düzenlenmiştir.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, bahsedilen amaçla yapılacak eğitim yardımlarının da bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda dağıtılması gerekmektedir.

Söz konusu Yönetmeliğin Kapsam başlıklı 2 nci maddesinde; bu Yönetmeliğin ... Belediyesi sınırlan içerisinde ikamet eden ve yine ... Belediyesi sınırları içerisindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında eğitim veya İstanbul ilinde bulunan üniversitelerde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğretimi alan yardıma muhtaç ailelerin öğrencileri ile şehit çocuğu, yetim, öksüz, ve özürlü (engelli) öğrencileri kapsadığı, 

5 inci maddesinde; öğrencilere tahsis edilecek eğitim yardımlarının bütçe imkanları ve ... İlçesi sınırları içindeki öğrenci sayısı dikkate alınarak "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu" tarafından belirleneceği ve Belediye Başkanının uygun görüşü ile kesinleşeceği,

6 ncı maddesinde; eğitim yardımı kontenjanları ve müracaat tarihlerinin, ilan, afiş. pankart, basın yayın araçları ve internet yoluyla okul, öğrenci ve ailelerine duyurulacağı,

7 inci maddesinde; her kademedeki öğrenci burslarının, ödenek imkanları doğrultusunda, "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu" tarafından belirleneceği ve Belediye Başkanının onayı ile kesinleşeceği,

9 uncu maddesinde; eğitim yardımı için müracaat eden öğrencilerden;

İlköğretim ve ortaöğretim okullarında okuyan öğrenciler için; Ailesinin ... Belediyesi sınırları içerisinde ikamet ediyor olması, ... Belediyesi sınırları içerisinde bulunan ilköğretim veya ortaöğretim okullarında okuyor olması ve İhtiyaç sahibi olması şartlarının aranacağı,

Üniversitede okuyan öğrenciler için; öğrencinin veya ailesinin ... Belediyesi sınırları içerisinde ikamet ediyor olması, İstanbul il sınırları içerisindeki üniversitelerde ön lisans, lisans, yüksek lisans veya doktora öğrenimi görmesi ve ihtiyaç sahibi olması şartlarının aranacağı,

11 inci maddesinde; eğitim yardımı başvurularında istenilecek belgelerin; form dilekçe, nüfus kayıt örneği, ikametgah belgesi, aile gelir beyanı ve öğrenim görülen okul ve öğretim kurumlarından alınacak öğrenim belgelerinden oluştuğu,

12 inci maddesinde; "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu"nun Belediye Başkanının olurlarıyla, bir Başkan Yardımcısının başkanlığında, birim amirlerinin arasından görevlendirilmiş toplam beş kişiden oluşacağı,

13 üncü maddesinde; "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu"nun görev ve yetkilerinin,

a) Eğitim yardımı müracaat şartlarını, süresini ve ödeme şeklini belirleyerek karar altına almak ve ilan etmek.

b) Eğitim Yardımı verilecek ihtiyaç sahibi öğrencilerin belirlenmesini sağlayacak "Öğrenci Bilgi Değerlendirme Formu"nu hazırlamak.

c) İlgili Makamlara sunulmak üzere, bütçe imkanları doğrultusunda asgari ve azami olmak üzere eğitim yardımından yararlandırılacak öğrenci sayılarını ve eğitim yardımı miktarlarını belirlemek.

d) Eğitim yardımı kontenjanlarını esas alarak en çok ihtiyaç sahibi öğrencilerden başlamak üzere, eğitim yardımı başvurularım bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda incelemek, eğitim yardımı alması yerinde bulunan öğrencileri belirlemek ve elverişli araçlarla duyurmak.

e) Eğitim yardımı verilmesi sisteminin gerektirdiği, birimler arası koordinasyonu sağlamak olduğu,

16 ncı maddesinde; Eğitim Yardımı almaya hak kazanan her öğrenci için bir dosya açılacağı ve eğitim yardımı numarası verileceği belirtilerek eğitim yardımının kapsamı, kontenjanı, duyuru şekli, yardım miktarı, öğrencilerden aranacak nitelikler, yardımdan yararlanmak için yapılacak başvuru şekli, istenecek belgeler, Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonunun kuruluş şekli, Komisyonun görev ve yetkileri ve eğitim yardımının kayıt altına alınması kuralları ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup, bu düzenlemeler arasında özel okullarda okuyan öğrencilerin eğitim öğretim bedelinin karşılanmasına cevaz veren bir hükme yer verilmemiştir. Anılan Yönetmeliğin zikredilen hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, Yönetmelikte belirtilen eğitim yardımının Devlete ait ilköğretim ve ortaöğretim okullarında ya da üniversitelerde okuyup Yönetmelikte belirtilen diğer şartları taşıyan öğrencilere burs veya harçlık niteliğinde yapılan ödemelerle sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. 

Eğitim yardımı için konulan ödeneğin özel bir kolej için kullanılması mümkün görünmemektedir. Mevcut durumda, belirli bir okulla protokol yapılması her türlü sübjektif değerlendirmeye açık olduğu gibi kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasını teminden de uzaktır. 

Yine anılan Yönetmeliğin 18 inci maddesinde, eğitim yardımı almaya hak kazananlara yapılacak ödemelerin, aylık periyotlar halinde ve Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonunun uygun göreceği şekillerden biriyle (Belediye Veznelerinden veya Banka Hesabından) nakit olarak ödeneceği de hüküm altına alınmış olunmasına rağmen, bahse konu ödemede sözü edilen Koleje yapılmıştır. Ayrıca Yönetmelikte öngörülen kurallara uyulmadığı için eğitim öğretim bedeli ödenen öğrencilerin hangi kriterlere göre seçildikleri de ilgili dosyalarında nesnel olarak belli değildir. 

Yukarıdaki hükümler bir arada değerlendirildiğinde, ... Belediyesi Bütçesinden her mali yılda yapılacak eğitim yardımı için, ilgili eğitim-öğretim yılında yardım yapılacak öğrenci kontenjanının, her kademedeki öğrenciye ödenecek tutarın, müracaat tarihlerinin önceden belirlenerek Belediye Başkanının onayına sunulması ve onayı müteakip her çeşit ilan aracı kullanılarak duyurulması gerekmektedir. Yapılan başvurular arasından yardımı hak eden öğrencilere yapılacak ödemelerin de belirli dönemlerde nakit olarak ödenmesi gerekmektedir.

Uygulamada, ... Belediyesi ile Özel ... ... Koleji arasında imzalanan protokol ile, ... Belediyesi, verilecek eğitim-öğretim hizmeti karşılığında 140 öğrencinin yıllık eğitim-öğretim giderlerini her yılın 9 aylık eğitim-öğretim dönemi boyunca karşılamayı taahhüt etmektedir. Buna karşın, ilişikli olarak gösterilen ödeme emri belgeleri ile eki belgelerinin incelenmesi sonucunda, bahsi geçen öğrencilerden bazılarının ... ilçesi sınırları dışında ikamet ettikleri halde bu yardımdan faydalandırıldıkları (28.02.2013 tarih ve 3633 yevmiye numaralı Ödeme Emri Belgesine ekli listeler), bazı ödeme emri belgelerine ekli faturalarda yer alan öğrenci sayısının ise listelerde yer alan burslu öğrenci sayılarından fazla gösterildiği (07.10.2013-17212 ile 15.11.2013-19381 tarih ve yevmiye numaralı Ödeme Emri Belgelerine ekli listeler) tespit edilmiştir. Diğer taraftan, ödemeler doğrudan ilgili özel eğitim kurumuna yapılmıştır. Bu şartlar altında yapılan ödemeler mevzuata açıkça aykırılık teşkil etmektedir.

Belediyeler, 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinde açık bir şekilde düzenlenmiş olan görev ve sorumluluklarını yerine getirirken aynı Kanunun Belediyenin giderleri başlıklı 60 ıncı maddesinde sayılan giderleri yapabileceklerdir. Buna göre, belediye bütçesinden yapılan harcamanın, öncelikle mahallî müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması, 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen görev ve sorumluluklar arasında bulunması ve aynı Kanunun 60 ncı maddesinde sayılan giderler arasında yer alması gerekir. Oysa, 5393 sayılı Belediye Kanununda, özel okullarda öğrenci okutmak, belediyenin görevleri arasında gösterilmediği gibi, özel okullarda okuyan öğrencilerin eğitim ve öğretim giderleri de belediyelerin yapabileceği giderler arasında yer almamaktadır.

Diğer yandan, bir hizmetin mahalli müşterek ihtiyaç olarak nitelenebilmesi için; herhangi bir yerel yönetim biriminin sınırları içinde yaşayan kişi, aile, zümre ya da sınıfın özel çıkarlarını değil, aynı yörede birlikte yaşamaktan doğan eylemli durumların yarattığı, yoğunlaştırdığı ve güncelleştirdiği, özünde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ağır bastığı ortak ihtiyaç ve beklentileri ifade etmesi gerekmekte olup, belediyeler belediye sınırları içerisindeki mahalli müşterek ihtiyaçları yasalarla sınırları belirlenmiş alanlarda özerk bir biçimde yerine getirebilmeleri gerekmektedir. Nitekim Anayasa Mahkemesinin 24.1.2007 tarihli, E.2005/95 ve K.2007/5 sayılı kararıyla; 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinin ikinci fıkrası olan "Belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapar veya yaptırır." hükmü iptal edilmiştir. Dolayısıyla, belediyelerin hangi mahalli müşterek ihtiyacın giderilmesine yönelik hizmet yürütebileceği ve bu hizmetin sınırlarının kanunla belirlenmiş olması gerekmektedir.

Her ne kadar, 5393 sayılı Belediyeler Kanununun 14 üncü maddesinde, mahalli müşterek nitelikte olmak şatıyla öğrencilere malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak belediyelerin görevleri arasında sayılmış ise de: bu destek özel okullarda okutmak şeklinde değil kırtasiye gibi ayni yardımlar şeklinde yapılabilecek desteklerdir.

Diğer taraftan, belirtildiği üzere, ilgili öğrencilerin özel okul harcamalarının bütçeden karşılanması, aynı zamanda ... Belediyesi Eğitim Yardımı Yönetmeliği hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.

Bu itibarla; 212 sayılı ilamın 39 uncu maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, oyçokluğuyla,