İhale aşamasında proje değişikliği zorunluluğu olduğunun anlaşılması halinde ihalenin gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceğine ilişkin açıklayıcı karar.

Toplantı No

: 2013/032

Gündem No

: 6

Karar Tarihi

: 24.04.2013

Karar No

: 2013/UY.II-1864

Şikayetçi: 

Evren Müh. Mim. Müş. İnş. Ve Tic. Ltd. Şti. - Erk İnş.Taahhüt Hazır Beton Turizm San. Ve Tic. A.Ş. Ortak Girişimi, ÇETİN EMEÇ BULVARI 1322. CAD. NO : 45/6 ANKARA 

İhaleyi Yapan Daire: 

Karayolları Genel Müdürlüğü Bursa 14. Bölge Müdürlüğü, 152 Evler Mah. Ankara Yolu Cad. No:286 16330 BURSA 

Başvuru Tarih ve Sayısı: 

08.04.2013 / 12403 

Başvuruya Konu İhale: 

2012/98835 İhale Kayıt Numaralı "Bursa-Keles Yolu Bursa-Doğancı Barajı Arası Km:0+000-12+280 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları Ve Üst Yapı (Bsk) İnşaatı İşi" İhalesi 

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 

Karayolları Genel Müdürlüğü Bursa 14. Bölge Müdürlüğütarafından 05.09.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Bursa-Keles Yolu Bursa-Doğancı Barajı Arası Km:0+000-12+280 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı (Bsk) İnşaatı İşi” ihalesine ilişkin olarak Evren Müh. Mim. Müş. İnş. ve Tic. Ltd. Şti. - Erk İnş. Taahhüt Hazır Beton Turizm San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından 08.04.2013 tarih ve 12403 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 08.04.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2013/1388 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar: 

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; 18.03.2013 tarihli ve 2013/UY.II-1389 sayılı Kurul kararı ile Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. ile B.Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması gerektiği yönünde "düzeltici işlem belirlenmesine" karar verildiği, ancak idarenin ihaleyi "proje değişikliğinden kaynaklanan iş kalemlerinin artması ve yeterli ödeneğin bulunmaması" gerekçesiyle iptal ettiği, oysa başvuruya konu yol inşaatının risk taşıyor olmasının idare tarafından yeni fark edilen bir husus olamayacağı, söz konusu iptal kararının 18.03.2013 tarihli ve 2013/UY.II-1389 sayılı Kurul kararı üzerine B. Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacak olmasından kaynaklandığı, zira daha önce alınan kesinleşen ihale kararlarında ihalenin anılan istekli üzerinde bırakıldığı ve herhangi bir proje değişikliğinden bahsedilmediği, kaldı ki proje değişikliği için Karayolları Genel Müdürlüğü Etüt ve Proje Daire Başkanlığının da onayının alınması gerektiği, ihale konusu işe iş artışı ya da iş eksilişi yapılarak devam edilmesi mümkün iken ihalenin iptali kararı verilmesinin yerinde olmadığı iddia edilmektedir.

          İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin 2.1.(a) maddesinde ihale konusu işin adının “Bursa-Keles Yolu Bursa-Doğancı Barajı Arası Km:0+000-12+280 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı (BSK) İnşaatı İşi” şeklinde belirtildiği,

            Anılan Şartname’nin“Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı görülmüştür.

            İdarece gönderilen ihale işlem dosyası incelendiğinde söz konusu ihaleye 14 teklif verildiği, Demyol İnş. ve Taah. Mad. Nak. Pet. Enj. Turz. San. Tic. Ltd. Şti.-Gürşah Hafr. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın teklifinin “teklif dosyası kapsamında sunulan başvuru mektubu, iş ortaklığı beyannamesi, anahtar teknik personel standart formlarının kaşelenmesine karşın imzalanmadığı” gerekçesiyle, Cengizler Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş.nin teklifinin “birim fiyat teklif cetvelinin 48 inci sırasında bulunan KGM/6208-A-T pozuna ait miktarın yanlış yazıldığı” gerekçesiyle, Üstünel İnş. Pet. Ür. ve Tur. San. Tic. A.Ş.- Zihniüstünoğulları İş Ortaklığı’nın teklifinin “birim fiyat teklif cetvelinin kaşeli ve imzalı olmadığı” gerekçesiyle, Dörtyol İnş. Taah. Turz. Tic. ve San. A.Ş.nin teklifinin “anahtar teknik personel olarak gösterilen kişinin ilan tarihinden geriye doğru 1 yıllık dönem içinde birden fazla yerde çalıştığının tespit edildiği” gerekçesiyle, Öztimur Müt. İnş. Mad. Pet. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin “iş deneyim belgesinin benzer iş koşulunu karşılamadığı” gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılarak 29.408.336,94 TL tutarında bir sınır değer hesaplandığı, sınır değerin altında teklif verdiği belirlenen Danış Yapı Madencilik Nakliye Petrol Gıda Oto Tamiri ve Yedek Parça San. ve Tic. Ltd. Şti.n den aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, ancak anılan istekli tarafından idarece verilen süre içerisinde açıklama sunulmadığı, 01.10.2012 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin B.Ergünler Yol Yapı İnş. Taaah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin üzerinde bırakıldığı,

          Söz konusu ihale komisyonu kararına yönelik olarak Danış Yapı Madencilik Nakliye Petrol Gıda Oto Tamiri  ve Yedek Parça San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 30.10.2012 tarihinde Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu, bahse konu başvuruya ilişkin olarak yapılan inceleme sonucunda 12.12.2012 tarihli ve 2012/UY.II-4706 sayılı Kurul kararında “Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İsteklinin organizasyon yapısına ve personel durumuna ilişkin belgeler” başlıklı 37’nci maddesinde yer alan “ticari faaliyette bulunulan yer olarak, ticari işletmelerde ticaret sicilinde kayıtlı merkez veya şube adresinin, esnaf ve sanatkârlar için ise sicilde kayıtlı adresin kabul edileceği”ne yönelik düzenlemenin karşılanmadığı anlaşıldığından, Deha Altyapı A.Ş.nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Deha Altyapı A.Ş.nin teklifinin  değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.” şeklinde değerlendirme yapılarak, Deha Altyapı A.Ş.nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlendiği,

Daha sonra idarece isteklilerden teklif geçerlik sürelerinin uzatılmasının istenildiği, Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. dışındaki 7 isteklinin teklif geçerlik süresinin uzatılmasını kabul ettiği,  Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.nin ise teklif geçerlik süresini uzatmadığı, bunun üzerine idarece Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, geçerli olduğu belirlenen 7 teklif üzerinden 28.319.338,73 TL tutarında bir sınır değer hesaplandığı, sınır değerin altında teklif verdiği belirlenen Danış Yapı Mad. San. Tic. Ltd. Şti.nden 15.01.2013 tarihli ve 1596 sayılı yazı ile ikinci kez aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, söz konusu istekli tarafından idarece belirlenen süre içerisinde aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı, 29.01.2013 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin B.Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin üzerinde bırakıldığı,

            Başvuru sahibi Evren Müh. Mim. İnş. ve Tic. Ltd. Şti.- Erk İnş. Taah. Hazır Beton Tur. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın 25.02.2013 tarihli itirazen şikâyet başvurusuna ilişkin alınan 18.03.2013 tarihli ve 2013/UY.II-1389 sayılı Kurul kararı ile “…Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.17’nci maddesine paralel olarak 8 istekli tarafından teklif edilen fiyatlar esas alınmak suretiyle sınır değer hesaplanması gerektiğinden, Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifi de dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda sınır değerin 30.064.550,13 TL’ye tekabül ettiği anlaşılmıştır.

            Dolayısıyla söz konusu sınır değerin altında teklif veren Danış Yapı Madencilik Nakliye Petrol Gıda Oto Tamiri ve Yedek Parça San. ve Tic. Ltd. Şti.nden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi mevzuata uygun olmakla birlikte, teklifleri sınır değerin altında kalan Simge Mat Tic. ve San. A.Ş. ve B.Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nden de aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.” şeklinde değerlendirme yapılarak, “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verildiği tespit edilmiştir.

            Anılan Kurul kararı üzerine 28.03.2013 tarihli ihale komisyonu kararında “Bursa- Keles-Orhaneli Yolu, Bursa ili içmesuyu ihtiyacının %95’inin karşılandığı Doğancı Barajı kretinden geçmektedir. Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün  ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün yazılarında bu yolu gerek asit ve deterjan gibi kimyasal maddeler, gerekse petrol ve türevlerini taşıyan ağır yük araçlarının kullanılması nedeniyle bu bölge oluşabilecek bir kazanın baraj suyunun kirlenmesine ve suyun içmesuyu özelliğini kaybetmesine neden olacağından baraj suyunun kirlenmesi yönüyle sürekli tehdit altında kalacağı vurgulanmıştır. Oluşabilecek herhangi bir kirlenmede Bursa’nın uzun süre susuz kalacağı, yaşamın devamı ve halk sağlığı açısından büyük riskler oluşabileceği göz önünde tutularak, ihalesi yapılan işte proje değişikliğinin yapılmasını istemiştir.

            Bu nedenle Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün (BUSKİ) yazıları, konu hakkındaki UKOME kararı ve Bursa Valiliğinde yapılan toplantı sonucunda Bursa- Keles- Orhaneli yolu güzergahında proje değişikliği yapılmış ve iş kalemlerinde artışlar meydana gelmiştir. Metrajlardaki artıştan kaynaklanan ilave maliyet için yeterli ödenek olmadığından ve hukuki problemlerin doğmaması için 1Bursa-Keles Yolu Bursa-Doğancı Barajı Arası Km:0+000-12+280 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı (Bsk) İnşaatı işi” ihalesinin iptal edilmesi ve yeni projeye göre ödenek bulunarak, tekrar ihaleye çıkılmasının daha uygun olacağı” şeklinde değerlendirme yapılarak, başvuru konusu ihale iptal edilmiştir.

            İhalenin iptali kararı 28.03.2013 tarihinde ihale yetkilisince onaylanmış, 29.03.2013 tarihinde isteklilere tebliğ edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

Anılan Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40 ıncı maddesinde ise; “…İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.”hükmü bulunmaktadır.

İhalenin iptali konusunda idarelerin takdir yetkisi bulunmakta ise de; bu yetki mutlak ve sınırsız olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır.

Bu çerçevede ihalenin iptal gerekçeleri incelendiğinde, aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

            İncelemeye konu ihaleye kesin proje üzerinden, birim fiyat teklif almak suretiyle çıkıldığı, teklif türünün belirlenmesine ilişkin formda kesin proje ile ihaleye çıkılmasının gerekçesinin “1. Arazi ve zemin etütlerinin ihaleden önce yapılmasına karşın arazinin homojen bir yapıya sahip olmamasından dolayı bazı kesimlerde yarma ve ariyet ocaklarında dolguda kullanılmayacak niteliklere sahip malzemenin çıkması ve bu malzemenin yol yapısında kullanılmaması ve kullanılan nitelikteki malzemelerin de CBR (taşıma gücü) değerlerinin farklı olmasından dolayı yapılan nihai taban etüdüne göre üstyapı kalınlıklarının değişkenlik arz etmesi.

            2. Yol güzergâhı boyunca kamu kurum ve kuruluşlarının yer altı tesislerinin (kurum ve kuruluşların yer altı kabloları) çıkması ve bunların deplase edilmesinden dolayı ortaya çıkan imalatlar.”şeklinde belirtildiği,

            İdarenin Karayolları Genel Müdürlüğü Yapım Dairesi Başkanlığından ihale yapma ve harcama yetkisi talebine ilişkin 16.05.2012 tarihli ve 20856 sayılı yazısında “Yatırım Programında İl Yolları Onarımı, Devam Eden İşler kapsamında DPT 1986E040380 Proje No ile yer alan Bursa-Keles Yolunun Bursa-Doğancı Barajı Arası Kesimi Km:0+000-2+300 arası önceki yıllarda bölünmüş yol ve BSAK kaplamalı olarak tamamlanmış, 2+300-12+280 arasında ise bölünmüş yol projesi hazırlanmıştır. Bursa-Doğancı Barajı Arası kesiminin ağır trafik yükü altında olması, trafik emniyeti, can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından BSK kaplamalı bölünmüş yol acilen yapılması büyük önem arz etmektedir.” ifadelerine yer verildiği,

            İhalenin yaklaşık maliyetinin 45.587.910,03 TL olarak hesaplandığı, kullanılabilir ödenek tutarının ise“2012 yılı %10: 7.100.772,87 TL ; 2013 yılı %90: 63.906.955,79 TL” olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

            28.03.2013 tarihli ihalenin iptali kararında, Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün yazılarında, Bursa-Keles-Orhaneli Yolunu asit, deterjan, petrol taşıyan ağır yük araçlarının kullanması nedeniyle olası bir kazada baraj suyunun kirlenmesi ihtimali bulunduğunun belirtildiği ifade edilmiştir.

            Söz konusu ihale komisyonu kararında atıf yapılan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğünün 20.03.2013 tarihli ve 157868 sayılı yazısında “Bölge Müdürlüğümüz sorumluluk sınırları içerisinde bulunan ve Bursa ili ile çevre ilçelerinin içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılayan Doğancı Barajında yapılan teknik incelemelerde; Devlet karayolu ulaşım ağı içinde her türlü taşıtın baraj gövdesi üzerinden kontrolsüz olarak geçtiği tespit edilmiştir.

            Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine göre zehirli, yanıcı ve patlayıcı vb. madde taşıyan araçların içme suyu barajları gövde üzerinden geçişi uygun olmamaktadır.

            Bu nedenle Doğancı Barajı gövde üzerinin kullanılmayacak şekilde alternatif yol güzergâhları araştırılarak yeni yol güzergâhı olarak belirlenmesi hususunda gereğini arz ederim.” ifadeleri,

Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün 27.03.2013 tarihli ve 3705 sayılı yazısında “Nilüfer Barajının mansabında bulunan, Bursa şehrinin içme suyu ihtiyacının %95’ini karşılayan Doğancı Barajı kretinden Bursa Orhaneli Karayolu geçmektedir. Bu yolu gerek asit ve deterjan gibi kimyasal maddeler ve gerekse petrol ve türevlerini taşıyan ağır yük araçları kullanmaktadır. Bu bölgede oluşabilecek kaza baraj suyunun kirlenmesine ve suyun içme suyu özelliğini kaybetmesine neden olacağından baraj kirlenme yönüyle sürekli tehdit altındadır. Oluşabilecek herhangi bir kirlenmede şehrimiz uzun süre susuz kalacağından, halk hayatiyetinin devamı ve sağlığı açısından büyük risk altındadır.

            Yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı barajın kretinden geçen yolun barajın mansap tarafında uygun bir yere taşınması önem ve aciliyet arz etmektedir.” ifadeleri,

            Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı’nın 23.11.2011 tarihli ve 440278 sayılı yazısında “Dairemizce 16-18.11.2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahat programı dahilinde Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü yetkililerinin de katılımıyla Doğancı Barajında yapılan teknik incelemelerde; il karayolu ulaşım ağı içinde her türlü taşıtın gövde üzerinden kontrolsüz olarak geçtiği tespit edilmiştir. Konunun Bursa Valiliği’ne iletilerek İl Trafik Komisyonu kararı ile baraj gövdesi üzerinden tehlikeli madde (patlayıcı, zehirli, yanıcı) taşıyan taşıtların geçişinin yasaklanması ve yol kenarına bariyer yapılması hususunda gereğini arz ederim.” ifadeleri,

            Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğünün 27.01.2012 tarihli ve 3724 sayılı yazısında “Bandırmada kurulu bulunan Eti Sülfürik Asit Fabrikasından Bandırma-Karacabey-Bursa-Orhaneli- Harmancık- Tavşanlı güzergâhını kullanarak Emet-Kütahya’da bulunan bor fabrikasına sülfürik asit taşıyan kamyonların Bursa’nın içme suyu ihtiyacını karşılayan Doğancı Barajı su havzasından geçmektedir.

            Kimyasal madde taşıyan araçların içme suyu havzasından geçen yolları kullanmaları durumunda yapacakları trafik kazaları sonucu içme suyunun kirlenmesini önlemek amacıyla il trafik komisyonunun 20.12.2011 tarih ve 2011/08 nolu kararının 2’nci maddesinde “Bursa il sınırları dahilinde konu ile ilgili kuruluşlarca gerekli trafik tanzim işaretlerinin (yasaklamayı belirten) konulmasına” karar verilmiştir.

            Bahsedilen güzergâh Devlet ve İl Yolu statüsünde karayolları ağında bulunmaktadır.

            Kimyasal madde taşıyan araçların Devlet ve İl Yollarını kullanmaması için Karayollarının standart trafik işaretlemelerinden TT 16 B (Tehlikeli madde taşıyan araçlar giremez.) levhasının bulunduğu, bu işaretlemenin montajının belirtilen güzergâhın Bursa il sınırlarının başladığı Karacabey’den itibaren konulamayacağı ve hangi noktadan itibaren konulacağı ve bunun haricinde bilgi levhası şeklinde işaretlemelerin yapılıp yapılmadığı, içeriklerinin ne olacağı ve bu tür levhaların da montajının nerelere yapılacağı konusunda ilgili kurumlarca oluşturulacak alt komisyon kurularak belirlenmesi hususunda gereğini bilgilerinize arz ederim.”ifadeleri yer almaktadır.

            Diğer yandan idarece gönderilen ihale işlem dosyasının incelenmesi neticesinde, idarenin iptal gerekçesine dayanak teşkil eden revize projeye ve yeniden düzenlenmiş metrajlara ihale işlem dosyası kapsamında yer verildiği görülmüştür.

            İdarenin proje değişikliğinden sonra 31 iş kaleminin metrajında artış, 4 iş kaleminin metrajında eksiliş yapılmış, ayrıca 5 yeni iş kalemi öngörülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde   “Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

            a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20 'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.  

            Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Bakanlar Kurulu bu oranı sözleşme bazında % 40 'a kadar artırmaya yetkilidir.

            İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.

            Sözleşme bedelinin % 80'inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80'i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5'i geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.”hükmü,

   Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Projelerin uygulanması” başlıklı 12’nci maddesinde“(1) Sözleşme konusu işler, idare tarafından yükleniciye verilen veya yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılır.

(2) Birim fiyatlı işlerin, onaylı uygulama projesi hazırlanmamış kısımlarına idarenin izni olmadan başlanamaz. Aksine bir davranışın sorumluluğu yükleniciye aittir.

(3) Projelerin zemine uygulanması sırasında meydana gelen hataların sorumluluğu ve hataların neden olduğu zararlar ve giderler yükleniciye ait olup, bunun sonucu olarak meydana gelen hatalı işin bedeli de yükleniciye ödenmez.

(4) İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir. Yüklenici, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorundadır. Proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini veya başka yerde kullanılmasını gerektirirse, bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderleri idare yükleniciye öder. Proje değişiklikleri işin süresini etkileyecek nitelikte ise yüklenicinin bu husustaki süre talebi de idare tarafından dikkate alınır.

(5) İdarenin veya yapı denetim görevlisinin yazılı bir tebliği olmaksızın yüklenici, projelerde herhangi bir değişiklik yaptığı takdirde sorumluluk kendisine ait olup bu gibi değişiklikler nedeniyle bir hak iddiasında bulunamaz.

(6) İşlerin devamı sırasında yüklenici, proje uygulaması konusunda kendisine yapılan tebliğin sözleşme hükümlerine aykırı olduğu veya bildirim konusunun fen ve sanat kurallarına uygun olmadığı görüşüne varırsa, bu husustaki karşı görüşlerini 14 üncü madde hükümlerine göre idareye bildirmek zorundadır. Aksi halde aynı maddenin diğer hükümlerine göre işlem yapılır.”düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde ise “(1) 12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.

(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:

a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.

b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.

c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle kıyaslanarak bulunacak analizler.

ç) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.

(3) İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:

a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.

b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.

c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.

ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.

(4) Yeni fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli olur. Yeni fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Bayındırlık Kuruluna intikal ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü zorunludur. Yüklenici, fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık Kurulunun kararını beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.

(5) Yeni fiyatın hesabında, ikinci fıkranın (a) bendine göre, teklif analiz ile kıyaslanarak bulunan analizin kullanılması halinde, bu analizin temsil ettiği iş kalemi miktarı ile yeni tespit edilecek iş kalemi miktarının rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır.

6) İdare istediği taktirde; bir işte, sözleşmeye esas proje içinde kalan ancak öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde, ayrıca bir yükleniciye yaptırılması mümkün olan bir işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici herhangi bir hak talebinde bulunamaz.” düzenlemesi yer almaktadır.

            Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, idarece öngörülemeyen durumlar nedeniyle proje değişikliğine gidilmesi halinde, yüklenicinin gerekli görülecek değişikliklere göre işe devam etmek zorunda olduğu, proje değişikliği halinde ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin bedellerinin Yapım İşleri Genel Şartname’sinin 22’nci maddesinde belirtilen usuller çerçevesinde ödeneceği, ayrıca birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri sözleşmelerinde sözleşmeye esas proje içinde kalması ve idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması halinde sözleşme bedelinin %20’sine kadar iş artışı yapılabileceği anlaşılmaktadır.

            İncelemeye konu ihalede idare tarafından Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğünün yazılarına atıf yapılarak, Doğancı Barajı gövdesi üzerinden zehirli, yanıcı, patlayıcı vb. madde taşıyan araçların geçişinin uygun olmadığı, bu bölgede oluşacak bir kaza baraj suyunun kirlenmesine neden olacağından barajın kretinden geçen yolun barajın mansap tarafından uygun bir yere taşınması gerektiği, söz konusu proje değişikliği nedeniyle oluşacak iş artışlarını karşılayacak yeterli ödenek olmadığı değerlendirmesinde bulunulmuştur.

            Buna karşın, idarece ödenek yetersizliğine ilişkin olarak yapılan tespitin herhangi bir somut dayanağının olmadığı, zira sınır değerin üzerinde kalan başvuru sahibinin teklif bedelinin yaklaşık maliyetin altında olduğu, idarenin kullanılabilir ödenek tutarının toplam olarak yaklaşık maliyetin yaklaşık %55 oranında üzerinde olduğu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen işlerde iş artışının %20 oranına kadar yapılabileceği göz önüne alındığında, başvuru sahibi ile imzalanacak olan sözleşmenin bedeli üzerinden %20 oranında iş artışı yapılması halinde dahi iş artışı ile birlikte ortaya çıkacak olan toplam tutarın idarenin kullanılabilir ödenek tutarının altında kalacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla idarenin ihalenin iptaline ilişkin söz konusu gerekçesi mevzuata uygun bulunmamıştır.

            Bununla birlikte idarenin yaklaşık maliyet hesabı ile revize proje üzerine hazırlanan metrajlar kıyaslandığında, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemlerinin tamamına yakınında metrajların artırıldığı ve artış oranın %1 ila %235 oranında değiştiği görülmektedir.

            Bu durumda idarenin belirtmiş olduğu miktar artışları ve azalışları ile daha önceden birim fiyat teklif cetvelinde bulunmayan 5 yeni iş kalemi öngörülmesi isteklilerin teklif bedellerini tümüyle değiştirecektir. Bir başka ifadeyle idarenin sonradan hazırlamış olduğu metrajları esas alarak bir ihaleye çıkması ve isteklilerin başvuru konusu ihalede teklif ettikleri birim fiyatları kullanmaları halinde teklif sıralamasında önemli değişiklikler olacağı açıktır.

            Diğer yandan idarenin ihalenin iptali kararında esas alınan Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğünün yazılarından Bursa-Keles-Orhaneli güzergâhında proje değişikliği yapılmamasının halkın can ve mal güvenliği açısından tehlike arz ettiği anlaşılmış olup, idarenin takdir yetkisini ihalenin iptali yönünde kullanmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

            Esasta 
   Oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.

EK GEREKÇE

Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde “18.03.2013 tarihli ve 2013/UY.II-1389 sayılı Kurul kararı ile Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. ile B.Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması gerektiği yönünde "düzeltici işlem belirlenmesine" karar verildiği, ancak idarenin ihaleyi "proje değişikliğinden kaynaklanan iş kalemlerinin artması ve yeterli ödeneğin bulunmaması" gerekçesiyle iptal ettiği, oysa başvuruya konu yol inşaatının risk taşıyor olmasının idare tarafından yeni fark edilen bir husus olamayacağı, söz konusu iptal kararının 18.03.2013 tarihli ve 2013/UY.II-1389 sayılı Kurul kararı üzerine B. Ergünler Yol Yapı İnş. Taah. Mad. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacak olmasından kaynaklandığı, zira daha önce alınan kesinleşen ihale kararlarında ihalenin anılan istekli üzerinde bırakıldığı ve herhangi bir proje değişikliğinden bahsedilmediği, kaldı ki proje değişikliği için Karayolları Genel Müdürlüğü Etüt ve Proje Daire Başkanlığının da onayının alınması gerektiği, ihale konusu işe iş artışı ya da iş eksilişi yapılarak devam edilmesi mümkün iken ihalenin iptali kararı verilmesinin yerinde olmadığı” şeklinde dile getirdiği iddiası hakkında Kurulca “itirazen şikâyet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.

            28.03.2013 tarihli ihale komisyonu kararında sözü edilen 20.12.2011 tarihli ve 2011/08 nolu İl Trafik Komisyonu kararının ve Doğancı barajı su havzasından geçen yolda tehlikeli madde taşıyan araçların girişini yasaklanmasına yönelik işaretleme yapılması gerektiğini belirten Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğünün 27.01.201 tarihli ve 3724 sayılı kararının idareye ihale ilan tarihi olan 01.08.2012 tarihinden önce bildirildiği, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün 20.03.2013 tarihli ve 157868 sayılı yazısında yer verilen barajların gövdeleri üzerinden zehirli, yanıcı ve patlayıcı madde taşıyan araçların geçişinin uygun olmadığına ilişkin görüşün dayanağını teşkil eden Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin de ihale ilan tarihinden önce yayımlanarak yürürlüğe girdiği (31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete) göz önünde bulundurulduğunda, idarece proje hazırlanması aşamasında bu hususların dikkate alınmayarak ihaleye çıkıldığı anlaşılmıştır.

Bu çerçevede yaklaşık 9 aylık ihale süreci sonrasında ihalenin idare tarafından “projenin uygun olmadığı, projede değişikliğe gidilmesi gerektiği”gerekçesiyle sonuçlandırılamayarak iptal edilmesi hakkında gerekli inceleme yapılmak üzere Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na bildirimde bulunulması gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle; yukarıda belirtilen bildirim hususunun da karar gerekçeler arasında bulunması gerektiği yönündeki düşüncemle Kurulun “itirazen şikâyet başvurusunun reddine” Kurulun “ihalenin iptaline” niteliğindeki kararına katılıyorum.