Gerçekleştirme görevlilerin kimler olduğu ve sorumlulukları hakkında açıklayıcı karar. (Sayıştay)

Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Tutanak No : 3967

Tutanak Tarihi : 24.11.2014

1393 sayılı İlamın 10. maddesiyle, ... Şti. yüklenimindeki 103.000,00.-Türk Lirası ihale bedelli ... Yapılması işinin, 4734 sayılı Kanunun 21’inci maddesinin (f) bendine göre pazarlık usulü ile ihale edilmesi ve iş için yüklenici ile Hizmet Alımlarına Ait Tip Sözleşmenin imzalanması sonucu iş kalemlerinde meydana gelen artışlara revize birim fiyatın uygulanmadığı gerekçesiyle 18.949,23 TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

………

Sorumluluk Yönünden İnceleme:

İlamda sorumluluğu bulunan ... ve ... adlarına sırasıyla 38384 ve 38383 sayılı dosyalarla temyiz talebinde bulunan Avukat ..,  dilekçesinde bu kişiler açısından sorumluluk yönünden itirazlarda bulunmuş, bu itirazlarda kısmen de olsa (bu iş ile ilgili olarak içeriğine girmeden) bu maddeden de (10. maddeden) bahsetmiştir. 

Öncelikli olarak, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun 32’nci maddesinde; “Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

33’üncü maddesinde; “Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. 

Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler. …

Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar. …”

hükümleri yer almaktadır. 

Sayıştayca yapılan incelemeler sonucunda kamu zararı tespit edildiğinde ve kamu kaynağının verimli, etkin ve ekonomik kullanılmadığı saptandığında, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde sorumlu tutulacak görevli ve yetkililerin belirlenmesi hususundaki tereddütleri gidermeye yönelik 14.06.2007 tarih ve 5189/1 karar No’lu Sayıştay Genel Kurul Kararı’nda da; harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının ve buna konu olan harcamaların bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygunluğundan sorumlu olduklarına; aslî bir gerçekleştirme belgesi olan ödeme emri belgesini düzenleyen sıfatıyla imzalayan gerçekleştirme görevlisinin, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiğine karar verilmiştir. 

Diğer taraftan, söz konusu Kararda ayrıca; 

“…

c) Kurul, Komisyon veya Benzeri Bir Organca Düzenlenen Gerçekleştirme Belgelerinde Sorumluluk

5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumluluğu, bu işlemleri yetkili ve görevli olarak yapmalarına ve yapılan giderin bu kişilerce düzenlenen belgeye dayanılarak yapılması hususlarına göre belirlenmektedir.

Bu nedenle mevzuatına göre oluşturulan kurul, komisyon veya benzeri bir organ tarafından düzenlenen keşif, rapor, tutanak, karar veya ödemeye esas benzeri belgelerden doğacak sorumluluğa, işlemi gerçekleştiren ve bu belgeyi düzenleyip imzalayan kurul üyelerinin de dahil edilmeleri ve bu işlem nedeniyle harcama yetkilisiyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine çoğunlukla,” denilerek kurul, komisyon veya benzeri bir organca düzenlenen gerçekleştirme belgelerindeki sorumluluk durumu açıklığa kavuşturulmuştur.

Bu hükümlere göre; gerçekleştirme görevi iki kısımda toplanmaktadır. Birinci kısım çok dağınık ve işlemin niteliğine göre sayısı değişen şekilde bir mali işlemin dayanağı olan belgeleri hazırlayıp imzalayan görevliler, ikincisi ise tek kişide toplanan hazırlanan ödemeye esas belgelere göre ödeme evrakını düzenleyen ve harcama yetkilisine en yakın ve onun tarafından münhasıran görevlendirilenlerdir. Burada tazmine konu edilen işlemler bir yapım (uygulama) işidir. Yapım (uygulama) işine ilişkin ihtiyaç belgesinden başlayarak, yaklaşık maliyeti hazırlayanlar, onay belgesini düzenleyenler, şartnameleri hazırlayanlar, ihale komisyonu üyeleri, sözleşmeyi hazırlayanlar ve tüm bunlar sonucunda işin yapım aşamasında her ne şekilde olursa olsun hakediş belgelerini düzenleyen ve onaylayanlar ile kabul işlemlerini gerçekleştirenlerin tamamı gerçekleştirme görevlisidir. Diğer bir ifade ile ihale, uygulama ve ödeme aşamasında harcama yetkilisi ve muhasebe yetkilisi dışında süreçte yer alan herkes gerçekleştirme görevlisidir. Son aşamada ödeme emri belgesini düzenleyen kişi de gerçekleştirme görevlisi olup, gerçekleştirme görevlisinin yalnızca bu görevliye münhasır kılınması Kanunun yukarıya alınan hükmü karşısında geçerliliği yoktur. 

….