Yüklenicinin süre uzatımı talebi değerlendirilirken dikkat edilmesi gereken husulara ilişkin açıklayıcı karar. (Yargıtay)

Karar

-KARAR-

Yargıtay 15. HD.

E: 2004/2559

K: 2004/6536

T: 16.12.2004

Davacı yüklenici, davalı ile akdedilen 13.11.1995 tarihli sözleşme ile Çarşamba-Tirebolu arasında İnterkonnekte  hattı 192 km mesafede 384 elektrik direğinin dikilmesi ve elektrik tellerinin çekilmesi işini üstlendiğini, sözleşme geç imzalanmakla birlikte işe zamanında başladığını, ancak, kamulaştırma, malzemenin geç teslimi, grev, iş mahallindeki engellemeler yüzünden işi kararlaştırılan tarihte bitiremediğini, idarenin verdiği süre uzatımlarının yetersiz olduğunu, hal böyle iken ihale bedelinin %10′u nispetinde ceza uyguladığını, bunun haksız olduğunu ileri sürerek, verilecek kararın kesinleşmesinden itibaren 15 aylık çalışılabilir ek süre verilmesini, süreye göre bedelin eşkale edilmesini, haksız olarak kesilen 1.083.617 ABD dolarının ve 22.136.814.807 liranın iadesini, talep ve dava etmiştir.

Davalı cevabında, davacının yeterli çalışma yapmadığını, verilen sürelerin yeterli olup davacıya başkaca süre verilmesi gerekmediğini, savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, alınan bilirkişi raporlarından da yararlanılarak davacıya 150 günlük süre uzatımı verilmesi gerektiğinin tespitine haksız kesilen (18.782.448.900) lira cezanın davalıdan tahsiline davacının fazla isteminin reddine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.

Yanlar arasındaki sözleşme 13.11.1995 tarihinde imzalanmıştır. İşin bedelinin bir kısmı ABD Dolan, bir bölümü ise Türk Lirası cinsindendir. Sözleşmeye göre işin tamamlanması gereken tarih 31.12.1996 olup, dosyadaki belgelerden işin davadan soma da devam edip 17.12.1999′da tamamlandığı 3.2.2000 tarihinde geçici kabulünün yapıldığı ve böylece işin bitmesi gereken tarih ile bittiği zaman arasında 1082 günün geçtiği anlaşılmaktadır. Sözleşmede; teslimde gecikme olması halinde ilk 60 gün için %0.07, daha soma devam edecek gecikme için %0.09 oranında ceza kesileceği, ancak kesilecek tüm cezanın sözleşme bedelinin %10′unu geçemeyeceği kararlaştırılmıştır. Uyuşmazlık konusu olayda davalı idare ihale bedelinin %10′u tutarında ceza uygulamıştır.

Mahkemece hükme esas alınan üç bilirkişi raporunun incelenmesi sonucunda, idarenin süre uzatımı vermesi gerektiğinden hareketle bir kısım cezanın iadesine karar verilmiştir. Oysa son bilirkişi raporunda, “enerji nakli ile ilgili kamulaştırma planı, direk montajı ve tel çekme konusunda 130 gün, fabrika grevi nedeniyle 20 gün ve kış aylarındaki sürenin ilavesiyle toplam 9 ay 20 günlük” süre uzatımının daha verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Sözleşme eki (TEKLİF FORMU)nun 7.nci maddesinde, davacı işlerin yapılacağı alanı incelediğini ve işlerin çerçevesi ve miktarları arsa koşullan, şantiyeye ulaşma yollan, iklim koşulları ve iş gücü konusundaki bilgisinin bu teklifi hazırlamak için yeterli olduğunu, koşullan dikkatlice incelediğini beyan etmiştir. Kısaca işe teklif veren yüklenici, işin zorluk derecesine, ulaşım imkanlarına, yörenin iklim şartlanna, malzemelerin nerelerden getirileceğine vakıf olmuş ve sözleşmeyi imzalamıştır. Bu durumda sözleşmede belirtilen koşullarda çok büyük bir değişiklik olması halinde süre uzatımı isteyebilecektir. Sözleşmeye göre, kamulaştırma yapılacağı bilinmektedir. Kamulaştırma haritalarını yapma görevi esasen yükleniciye aittir. Fabrikadan alınacak malzemelerin büyük bir bölümünün, bedeli grev tarihlerinden çok önce davacıya ödenmiştir. Kamulaştırma yapılabilmesi için kadastro çalışmalarının bitmesi de gerekmemektedir. Bu yüzden davacının kadastro çalışmalarını beklemesi ve hattın geçeceği yerle ilgili kamulaştırılacak alanın haritasını hazırlamaması kendi kusurundan kaynaklanmaktadır. Bununla beraber bu çalışmalar sırasında engellemeler varsa elbette bunun süre uzatımında dikkate alınacağı tabiidir. Ancak sözleşmede kış döneminde çalışılamayacağına dair bir ibare yoktur. Bu durumda;

Davanın cezanın geri ödetilmesi ile ilgili bölümünde; davacının talep ettiği bedel ihale tutarının %10′u olup, 285 günlük gecikme süresine tekabül etmektedir. İdarenin sözleşme uyarınca daha fazla ceza kesme imkanı bulunmamaktadır. Bu süre %10 limitiyle sınırlandırılmıştır. Oysa 285 günlük süre uzatımının haklı olduğu kabul edilse bile işin genelindeki toplam gecikme 1082 gün olduğundan ceza kesilen süre bu toplam gecikme süresinin içerisinde kalmaktadır. İdarenin gerçekleşen daha fazla sürede ceza kesememiş olması, ceza kesintisinin haksız yapıldığını göstermemektedir.

Bu açıklamaların ışığında mahkemece yapılacak iş; ceza kesintisi ile ilgili davada, idarenin ceza kesmediği dönem, incelemeyi gerektirmeyecek kadar çok daha fazla olup kalan sürenin de %10 ceza kesmeyi haklı kıldığı gözetilerek cezanın iadesi talebinin reddinden ibarettir. Davalının bu yönlere ilişkin temyiz itirazları yerindedir.