Hizmet alým ihalesi kapsamýnda çalýþan iþçilere sözleþmede öngörülenden daha düþük ücret ödenmesi kamu zararýna yol açar mý? (Sayýþtay)

Karar

 - K A R A R -

Sayýþtay temyiz Kurulu Kararý

Tut No: 35894

T:11.12.2012

1287 sayýlý ilamýn 5.maddesiyle ………. yüklenimindeki Ýçmesuyu ve Kanalizasyon þžebekeleri Ýþletilmesi ve Bunlara Ýliþkin Bakým Onarým Hizmetleri Ýþinde idari þartnamede öngörülen ve yüklenici tarafýndan teklif birim fiyat cetvelinde vasýf gruplarýna göre teklif edilen iþçilik bedelleri yerine daha düþük bedellerin iþçi bordrolarýna yansýtýldýðý gerekçesiyle …………TL.ye tazmin hükmü verilmiþtir.

Dilekçiler dilekçelerinde özetle;

4857 sayýlý Ýþ Kanununun 36.maddesini de gerekçe göstererek “yapým ve onarým” iþleri ile “hizmet alýmý” ihalelerinde görev alan þirket personellerinin aylýk ücret ödemelerinin aksamasý ya da ihale þartnamelerinde ön görülen oranlarda ücret ödemelerinin yapýlmamasý durumunda, ilgili iþçilerin yazýlý müracaatlarýnýn beklenildiðini, bunun için her ay ilgili þirketlerden alýnan Sosyal Sigortalar Kurumu aylýk elektronik bildirge formlarýnýn ilgili iþçilerin görebileceði ilan panolarýnda duyurulduðu, ancak idareye personel ücretlerinin ödenmediði ya da eksik ödendiði hususunda yazýlý müracaatta bulunulmadýðý, ilgili þirketin kendi personellerine ödemiþ olduðu aylýk ücretlerde ihale teknik ve idari þartnamelerde ön görülen yükümlülüklerini yerine getirmemiþ olmasý halinde, bu eksik iþlemin yasal ve hukuki sorumluluðunun ilgili þirkete ait olduðunu belirterek tazmin hükmünün kaldýrýlmasýný istemiþlerdir.

Savcýlýk Daire kararýnýn onanmasý yönünde görüþ bildirmiþtir.

Ýþe ait idari þartnamenin Teklif Fiyata Dahil Olan Masraflar baþlýklý 26.maddesine göre sözleþme kapsamýnda çalýþtýrýlacak 2.Grup vasýflý iþçilikler için asgari ücretin en az % 200 fazlasý, 3.Grup üstün vasýflý iþçilikler için asgari ücretin en az % 300 fazlasý, 4.Grup mühendisler için asgari ücretin en az % 400 fazlasý tutarýnda ücret ödenmesi gerekmektedir.

Sözleþme eki Hizmet Ýþleri Genel þžartnamesinin 38.maddesinde;

Kontrol teþkilatý iþyerinde çalýþanlar arasýnda yüklenici veya alt yüklenicilerce ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadýðýný, vasýflý personel çalýþtýrýlmasý ihale dokümanýnda öngörülen iþlerde bu personele asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapýlmasý istenmiþse, belirlenen asgari ödeme tutarýnýn ilgili personele ödenip ödenmediðini kontrol ederek veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarlarý deðerlendirerek, yükleniciden ve alt yüklenicilerden istenecek bordrolara göre bu ücretlerin yüklenicinin hakediþinden ödenmesini saðlar.

Personel alacaklarýnýn kontrol edilebilmesi için yüklenici, teknik ve yönetici personeli ile iþçilerine yaptýðý ödemelerin bordrolarýndan birer kopyasýný, bordrolarýn düzenlenmesi tarihinden baþlayarak en çok bir ay içinde, kontrol teþkilatýna verecek ve bu bordrolarda teknik ve yönetici personel ile iþçilerin sanatlarý ve çalýþtýklarý yerler, ad ve soyadlarý ile doðum yerleri ve tarihleri belirtilecektir. Bordrolarda yüklenicinin veya vekilinin imzasý bulunacaktýr.

Hükmüne yer verilmiþtir.

Tip idari þartnamelerde idarelere, ihale kapsamýnda çalýþtýrýlmasý öngörülen personel için asgari ücretin üzerinde ödeme yapabilmesine yönelik düzenleme yapma yetkisi verilmiþ, böylelikle yüklenicilerin idarece istenilen vasýfta personel istihdam etmesi mümkün kýlýnmýþtýr.

Hizmet Ýþleri Genel þžartnamesinde de, yüklenicilere personel alacaklarýnýn kontrol edilebilmesi için bordrolarýn birer kopyasýný kontrol teþkilatýna verme; kontrol teþkilatýna ise personel ücretlerinin ödenmesi, ayrýca vasýflý personel için asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapýlmasý istenmiþse, belirlenen asgari ödeme tutarýnýn ilgili personele ödenip ödenmediðini kontrol etme veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarlarý deðerlendirerek bu ücretlerin yüklenicinin hakediþinden ödenmesini saðlama görevi verilmiþtir.

Görüldüðü üzere ihale kapsamýnda çalýþtýrýlan personelin ücretinin ödenip ödenmediði ile ihale dokümanýnda asgari ücretin üzerinde ödeme yapýlmasý istenen vasýflý personel için söz konusu ödemenin yapýlýp yapýlmadýðýnýn kontrolü, dilekçilerin iddia ettiðinin aksine, Hizmet Ýþleri Genel þžartnamesinde sadece personelin baþvurusu üzerine yapýlmasý gereken bir iþlem olarak öngörülmemiþtir.

Tip idari þartnamelerdeki vasýflý personel için asgari ücretin üzerinde ödeme yapýlabilmesine imkan tanýnmýþ olmasý ile Hizmet Ýþleri Genel þžartnamesindeki kontrol teþkilatýnýn personel için ihale dokümanýnda öngörülen ücretin ödenip ödenmediðini kontrol etme ve ödenmediði takdirde bunu yüklenicinin hakediþinden ödenmesini saðlama görevine iliþkin düzenleme birlikte deðerlendirildiðinde, idarelere, ihale konusu iþin istenilen nitelikte ifa edilebilmesi için gerekli yetki ve görevlerin saðlanmýþ olduðu görülmektedir.

Ayrýca ihale dokümanýnda öngörülen personel ücretinin ödenmesinde idarelerin sadece personelin baþvurusu üzerine iþlem yapacaðýný kabul etmek, böyle bir baþvuru olmadýðý takdirde yüklenicinin sözleþmeye aykýrý davranýþý karþýsýnda idarenin hiçbir iþlem yapamayacaðý anlamýna gelmektedir.

Konunun bir baþka yönü ise, ihale kapsamýnda çalýþtýrýlacak personelin ücretinin ihale dokümanýnda belirlenmesi ve yüklenicinin personele bu ücretin altýnda ödeme yapacak þekilde teklif verememesidir. Personel ücretinin idarece belirlendiði, ihale aþamasýnda tekliflerin buna göre alýndýðý ve yükleniciye teklif ettiði bedel üzerinden ödeme yapýldýðý bir sistemde, sözleþmenin uygulanmasý aþamasýnda yüklenicinin sözleþme hükümlerini ihlal ederek personele idarece belirlenenden daha düþük ödeme yapmasý halinde, bu durumun idareden baðýmsýz olarak sadece yüklenici ile personel arasýndaki bir iliþki olarak kabul edilmesi mümkün deðildir.

Diðer taraftan dilekçiler 4857 sayýlý Ýþ Kanunun 36.maddesini gerekçe göstermiþlerse de, söz konusu madde hükmünde Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teþebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiþ yetkiye dayanýlarak kurulan banka ve kuruluþlar; asýl iþverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inþasý gibi yapým ve onarým iþlerinde çalýþan iþçilerden müteahhit veya taþeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadýðýnýn kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen iþçinin baþvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taþeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunlarýn hakediþlerinden öderler.denilmek suretiyle, söz konusu idarelere iþçilerin baþvurusundan baðýmsýz olarak ücretlerin ödenip ödenmediðinin kontrolü görevi verilmiþtir.

Bu itibarla dilekçi iddialarýnýn reddiyle 1287 sayýlý ilamýn 5.maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDÝKÝNE,