Hizmet alım işlerinde, kontrol teşkilatı işçilere yapılan ödemeleri işçilerin başvurusundan bağımsız olarak, kontrol etmek zorunda mıdır? (Sayıştay)

Karar

-KARAR-

Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Tut No: 35894

T: 11.12.2012  

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü:

1287 sayılı ilamın 5.maddesiyle İZELMAN A.ş�. yüklenimindeki İçmesuyu ve Kanalizasyon ş�ebekeleri İşletilmesi ve Bunlara İlişkin Bakım Onarım Hizmetleri İşinde idari şartnamede öngörülen ve yüklenici tarafından teklif birim fiyat cetvelinde vasıf gruplarına göre teklif edilen işçilik bedelleri yerine daha düşük bedellerin işçi bordrolarına yansıtıldığı gerekçesiyle 2.006.254,34 TL.ye tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçiler dilekçelerinde özetle;

4857 sayılı İş Kanununun 36.maddesini de gerekçe göstererek “yapım ve onarım” işleri ile “hizmet alımı” ihalelerinde görev alan şirket personellerinin aylık ücret ödemelerinin aksaması ya da ihale şartnamelerinde ön görülen oranlarda ücret ödemelerinin yapılmaması durumunda, ilgili işçilerin yazılı müracaatlarının beklenildiğini, bunun için her ay ilgili şirketlerden alınan Sosyal Sigortalar Kurumu aylık elektronik bildirge formlarının ilgili işçilerin görebileceği ilan panolarında duyurulduğu, ancak idareye personel ücretlerinin ödenmediği ya da eksik ödendiği hususunda yazılı müracaatta bulunulmadığı, ilgili şirketin kendi personellerine ödemiş olduğu aylık ücretlerde ihale teknik ve idari şartnamelerde ön görülen yükümlülüklerini yerine getirmemiş olması halinde, bu eksik işlemin yasal ve hukuki sorumluluğunun ilgili şirkete ait olduğunu belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını istemişlerdir.

Savcılık Daire kararının onanması yönünde görüş bildirmiştir.

İşe ait idari şartnamenin “Teklif Fiyata Dahil Olan Masraflarâ€� başlıklı 26.maddesine göre sözleşme kapsamında çalıştırılacak 2.Grup vasıflı işçilikler için asgari ücretin en az % 200 fazlası, 3.Grup üstün vasıflı işçilikler için asgari ücretin en az % 300 fazlası, 4.Grup mühendisler için asgari ücretin en az % 400 fazlası tutarında ücret ödenmesi gerekmektedir.

Sözleşme eki Hizmet İşleri Genel ş�artnamesinin 38.maddesinde;

“…

Kontrol teşkilatı işyerinde çalışanlar arasında yüklenici veya alt yüklenicilerce ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığını, vasıflı personel çalıştırılması ihale dokümanında öngörülen işlerde bu personele asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapılması istenmişse, belirlenen asgari ödeme tutarının ilgili personele ödenip ödenmediğini kontrol ederek veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarları değerlendirerek, yükleniciden ve alt yüklenicilerden istenecek bordrolara göre bu ücretlerin yüklenicinin hakedişinden ödenmesini sağlar.

…

Personel alacaklarının kontrol edilebilmesi için yüklenici, teknik ve yönetici personeli ile işçilerine yaptığı ödemelerin bordrolarından birer kopyasını, bordroların düzenlenmesi tarihinden başlayarak en çok bir ay içinde, kontrol teşkilatına verecek ve bu bordrolarda teknik ve yönetici personel ile işçilerin sanatları ve çalıştıkları yerler, ad ve soyadları ile doğum yerleri ve tarihleri belirtilecektir.

Bordrolarda yüklenicinin veya vekilinin imzası bulunacaktır.â€�

Hükmüne yer verilmiştir.

Tip idari şartnamelerde idarelere, ihale kapsamında çalıştırılması öngörülen personel için asgari ücretin üzerinde ödeme yapabilmesine yönelik düzenleme yapma yetkisi verilmiş, böylelikle yüklenicilerin idarece istenilen vasıfta personel istihdam etmesi mümkün kılınmıştır.

Hizmet İşleri Genel ş�artnamesinde de, yüklenicilere personel alacaklarının kontrol edilebilmesi için bordroların birer kopyasını kontrol teşkilatına verme; kontrol teşkilatına ise personel ücretlerinin ödenmesi, ayrıca vasıflı personel için asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapılması istenmişse, belirlenen asgari ödeme tutarının ilgili personele ödenip ödenmediğini kontrol etme veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarları değerlendirerek bu ücretlerin yüklenicinin hakedişinden ödenmesini sağlama görevi verilmiştir.

Görüldüğü üzere ihale kapsamında çalıştırılan personelin ücretinin ödenip ödenmediği ile ihale dokümanında asgari ücretin üzerinde ödeme yapılması istenen vasıflı personel için söz konusu ödemenin yapılıp yapılmadığının kontrolü, dilekçilerin iddia ettiğinin aksine, Hizmet İşleri Genel ş�artnamesinde sadece personelin başvurusu üzerine yapılması gereken bir işlem olarak öngörülmemiştir.  

Tip idari şartnamelerdeki vasıflı personel için asgari ücretin üzerinde ödeme yapılabilmesine imkan tanınmış olması ile Hizmet İşleri Genel ş�artnamesindeki kontrol teşkilatının personel için ihale dokümanında öngörülen ücretin ödenip ödenmediğini kontrol etme ve ödenmediği takdirde bunu yüklenicinin hakedişinden ödenmesini sağlama görevine ilişkin düzenleme birlikte değerlendirildiğinde, idarelere, ihale konusu işin istenilen nitelikte ifa edilebilmesi için gerekli yetki ve görevlerin sağlanmış olduğu görülmektedir.

Ayrıca ihale dokümanında öngörülen personel ücretinin ödenmesinde idarelerin sadece personelin başvurusu üzerine işlem yapacağını kabul etmek, böyle bir başvuru olmadığı takdirde yüklenicinin sözleşmeye aykırı davranışı karşısında idarenin hiçbir işlem yapamayacağı anlamına gelmektedir.

Konunun bir başka yönü ise, ihale kapsamında çalıştırılacak personelin ücretinin ihale dokümanında belirlenmesi ve yüklenicinin personele bu ücretin altında ödeme yapacak şekilde teklif verememesidir. Personel ücretinin idarece belirlendiği, ihale aşamasında tekliflerin buna göre alındığı ve yükleniciye teklif ettiği bedel üzerinden ödeme yapıldığı bir sistemde, sözleşmenin uygulanması aşamasında yüklenicinin sözleşme hükümlerini ihlal ederek personele idarece belirlenenden daha düşük ödeme yapması halinde, bu durumun idareden bağımsız olarak sadece yüklenici ile personel arasındaki bir ilişki olarak kabul edilmesi mümkün değildir.

Diğer taraftan dilekçiler 4857 sayılı İş Kanunun 36.maddesini gerekçe göstermişlerse de, söz konusu madde hükmünde “Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hakedişlerinden öderler.â€� denilmek suretiyle, söz konusu idarelere işçilerin başvurusundan bağımsız olarak ücretlerin ödenip ödenmediğinin kontrolü görevi verilmiştir.

Bu itibarla dilekçi iddialarının reddiyle 1287 sayılı ilamın 5.maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,

Karar verildiği 11.12.2012 tarih ve 35894 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.