İdarenin kar belirlemeden hesapladığı yaklaşık maliyetin altında kalan teklifleri aşırı düşük sorgulamasına tabi tutması mevzuata aykırılık teşkil eder mi?

İhaleyi Yapan Daire:

Başvuru Tarih ve Sayısı:

Başvuruya Konu İhale:

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

                      SGK İstanbul İl Müdürlüğü tarafından 25.09.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan "Personel Taşıma"� ihalesine ilişkin olarak Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin 16.11.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 21.11.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 30.11.2012 tarih ve 39281 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 30.11.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

                      Başvuruya ilişkin olarak 2012/4431 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Aşırı düşük teklif açıklamalarının idare tarafından reddedildiği ancak söz konusu teklif açıklamasının kamu ihale mevzuatına uygun olduğu ve kabul edilmesi gerektiği,

2) İhale üzerinde bırakılan Ece Tur. Oto. İnş. Tek. Tic. Ltd. ş�ti.nin öz malı araçlarının yetersiz olduğu, sunulan belgelerin ilgili kurum ve kuruluşlardan teyidinin yapılması gerektiği yönündeki iddialarına yönelik olarak idarece net bir cevap verilmediği, bunun dışında, adı geçen firmanın iş deneyimini tevsik için sunduğu sözleşmenin damga vergisine tabi olduğu, bundan dolayı bahsi geçen sözleşme için damga vergisi yatırılıp yatırılmadığının kontrol edilmesi gerektiği, buna karşın idarece şikâyete verilen cevapta bu konu hakkında net bir açıklama yapılmadığı, iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

1 ) Başvuru sahibinin 1'inci iddiasına ilişkin olarak:

İdari ş�artname'nin "İhale konusu işe ilişkin bilgiler"� başlıklı 2'nci maddesinde,

"2.1. İhale konusu hizmetin;

a) Adı: Personel Taşıma

b) Miktarı ve türü: Hizmetin miktarı ve türü ekte yer almaktadır.

c) Yapılacağı yer: Teknik şartname ekinde belirtilen güzergahlar…"�düzenlemesi,

Söz konusu ş�artname'nin "İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri"� başlıklı 7'nci maddesinde,

"7.5.2. İşin yapılabilmesi için gerekli görülen araç, makine, teçhizat ve diğer ekipman niteliğinde yüklenici toplam 275 adet aracı temin edecek olup, araç makine ve ekipmanların tamamı işin süresi boyunca çalıştırılacaktır. Ayrıca, yüklenici 12 veya daha fazla kapasitede en az 55 (Ellibeş) araca sahip olacaktır. Bu araçlardan en az 30 adedinin sözleşme kapsamındaki güzergahlarda çalıştırılması zorunludur. İsteklinin kendi malı olan makine, teçhizat ve diğer ekipman (öz malı olan araçlar); araçlara ait ruhsatların aslı veya noter tasdikli suretleri veya kendi malı olduğunu gösterir fatura, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı yada yeminli mali müşavir raporu veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edilir.

7.5.2.1. Yüklenici sahip olduğu en az 55 araçtan 30 adedini ekte belirtilen güzergahlarda kullanılacak olup; yüklenicinin bu güzergahlarda kullanıma uygun araçları, sözleşme süresince mesafesinin uzun ve trafik yoğunluğunun çok olduğu idarece belirlenen hatlarda personellerin işe geliş-gidişlerinin sorunsuz yürütülmesi amacıyla çalıştırmaları gerekmektedir.

Buna göre yüklenici en az 12, 14 ve 17'lik araçlar için ihtiyaç duyulan sayıda ve aynı kapasitede (veya bunların toplamı kadar 17'lik ); 23 ve 27'lik araçlar için ihtiyaç duyulan sayıda ve aynı kapasitede (veya bunların toplamı kadar 27'lik) araçlara sahip olacaktır."�düzenlemesi,

Aynı ş�artname'nin "Teklif fiyata dahil olan giderler"� başlıklı 25'inci maddesinde,

"25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, mevzuat gereğince ulaşım, sigorta vergi, resim ve harç giderleri ve bu işle ilgili olarak yüklenici tarafından belediye ve il trafik komisyonu ve diğer merciler nezdinde yapılacak teşebbüs ve işlemler sırasında ödenecek her türlü hukuki ve cezai giderler, isteklilerce teklif edilecek fiyata dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Bu madde boş bırakılmıştır."�düzenlemesi bulunmaktadır.

Sözleşme Tasarısı'nın "İşin süresi"� başlıklı 9'uncu maddesinde, "9.1. İşe başlama tarihi 02.01.2013; işi bitirme tarihi 31.12.2013"�düzenlemesi yer almaktadır.

İdari ş�artname'ninekinde yer alan tablonun ve ihale dokümanı kapsamında isteklilere verilen birim fiyat teklif cetveli örneğinin 275 kalem güzergâhtan oluştuğu ve her bir kalem için 250 iş günü üzerinden teklif verilmesi gerektiği görülmektedir.

Teknik ş�artname'de, araçlarda ve sürücülerde aranacak şartlar düzenlenmiştir. Mezkûr ş�artname ekinde yer alan güzergâh listesinde ise her bir güzergâhta taşınacak personel sayısına, araç kapasitesine ve yapılacak mesafeye yer verilmiştir.

                      İhale işlem dosyasında bulunan ihale komisyonu kararından ve aşırı düşük teklif sorgulaması yazısından, başvuru konusu ihaleye teklif veren 7 istekliden 3'ünün tekliflerinin çeşitli nedenlerle değerlendirme dışı bırakıldığı ve geriye kalan 4 istekli arasında yer alan Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin 03.10.2012 tarihli yazı ile idarece aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ve teklif bileşenlerinin yazı ekindeki tablo ve ek tutanaklar dikkate alınarak belgelendirilmesinin istenildiği görülmüştür.

                      Bahsi geçen aşırı düşük teklif sorgulaması yazısının "Ek"� kısmında "Maliyet cetveli"� ibaresi bulunmasına karşın, idarece Kuruma gönderilen belgeler arasında sözü edilen ek belge mevcut olmadığından, mezkûr belge 20.12.2012 tarihli yazı ile Kurum tarafından ihaleyi yapan idareden talep edilmiştir.

                      Söz konusu belge talebi üzerinde idarece gönderilen ve 02.01.2013 tarihinde Kurum kayıtlarına giren yazı ekinde, aşırı düşük teklif sorgulaması yazısı ile birlikte ilgili istekliye tebliğ edilen maliyet cetveli bulunmaktadır.

                      Sözü edilen maliyet cetvelinde yer alan tabloda, 14 adet gider kaleminin ilgili istekli tarafından açıklanması talep edilmiştir.

Bu noktada, yukarıda da ifade edildiği gibi, başvuru konusu ihaleye iştirak eden istekliler arasında en düşük teklifi veren Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması işlemi irdelendiğinde, idare tarafından belirlenen ve ihale tarihinde isteklilere açıklanan yaklaşık maliyetin 7.598.231,61 TL olduğu, ihale işlem dosyasında bulunan yaklaşık maliyet cetvelinde yüklenici kârı öngörülen bir oran veya miktar bulunmadığı, 30.10.2012 tarihli ihale komisyonu kararının 2'nci sayfasında yer alan ifadeye göre adı geçen firmanın teklifinin aşırı düşük olduğunun görüldüğü ifade edilmekle birlikte söz konusu teklifin neden aşırı düşük olduğu hususunda herhangi bir gerekçe belirtilmediği görülmüştür.

Konuyla ilgili olarak Kamu İhale Kanunu'nun "Aşırı düşük teklifler"�başlıklı 38'nci maddesinde yer alan "İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder."�hükmü açısından bir değerlendirme yapıldığında,başvuru sahibinin teklif ettiği tutarın (6.499.500,00 TL) yaklaşık maliyetin takribî %85,5'i seviyesinde olduğu, kendisinden sonra gelen ilk üç istekli ile arasında makul olmayan farklar bulunmadığı görülmektedir. Dolayısıyla başvuru sahibinin teklifinin aşırı düşük konumda olmadığı sonucuna varılmaktadır.

Bunun dışında, başvuru konusu ihale yukarıda da aktarılan İdari ş�artname düzenlemesinde görüldüğü üzere bir personel taşıma ihalesidir ve Kamu İhale Genel Tebliği'nin 78.3 numaralı maddesine göre personel taşıma ihaleleri personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olarak değerlendirilmemektedir.

                      Aynı Tebliğ'in 79.4 numaralı maddesinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki tekliflerin aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyeceği ve dolayısıyla da kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının altında kalan tekliflerin aşırı düşük teklif olarak kabul edileceği açıklanmakla birlikte, mezkûr Tebliğ'de, personel taşıma ihalesi gibi personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir ihalede aşırı düşük tekliflerin nasıl tespit edileceği hususunda net bir metot belirlenmemiştir.

                      Ancak istikrar kazanmış Kamu İhale Kurulu kararlarına göre personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ihalelerde de kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının altında kalan teklifler, aşırı düşük teklif olarak kabul edilmekte ve yaklaşık maliyet hesabında idarece kâr oranı belirlenmemiş olması hâlinde bu oran, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi"� başlıklı 9'uncu maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen azami yüklenici kârı oranı olan %20 olarak kabul edilmektedir.

                      Bu doğrultuda, yukarıda da belirtildiği üzere, ihale işlem dosyasında bulunan yaklaşık maliyet tespit cetvelinde yüklenici kârına ilişkin olarak idarece herhangi bir oran belirtilmediği görüldüğünden, idare tarafından tespit edilen yaklaşık maliyetten %20 oranındaki yüklenici kârı hariç bırakıldığında elde edilen tutar 6.331.859,68 TL olmaktadır.

Başvuru sahibinin teklif ettiği tutar olan 6.499.500,00 TL'nin, yaklaşık maliyetten %20 oranındaki yüklenici kârı hariç bırakıldığında elde edilen tutar olan 6.331.859,68 TL'nin üzerinde kalması sebebiyle de adı geçen firmanın teklifinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulmasının kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu ve başvuru sahibinin teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.

2 ) Başvuru sahibinin 2'nci iddiasına ilişkin olarak:

                      Başvuru sahibi Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti., ihalede en düşük teklifi veren firmadır.

                      Birinci iddia ile ilgili olarak yapılan değerlendirme sonucunda söz konusu firmanın teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu durumda başvuru sahibi firma, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi konumunda olmaktadır.

                      İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik'in "Başvuru ehliyeti"� başlıklı 5'inci maddesinde,

                      "(1) İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;

                 ..

                  c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler,

                  hakkında başvuruda bulunabilir."�hükmü yer almaktadır.

                  Yukarıda belirtilen duruma göre ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi konumundaki Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti.ninkendisinden daha yüksek teklif verenEce Tur. Oto. İnş. Tek. Tic. Ltd. ş�ti.nin sunduğu iddia konusu belgelere ilişkin olarak hak kaybına uğramasının söz konusu olmadığı sonucuna varılarak mezkûr Yönetmelik hükmü doğrultusunda başvuru sahibinin bahsi geçen iddiasının ehliyet yönünden reddinin gerektiği neticesine ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Asgün Tur. Teks. İnş. ve Otomotiv San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun’un 65′inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54′üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.