İsteklinin, aşırı düşük sorgulamasında, idarenin hazırladığı analiz formatına aykırı olarak, işçilik, malzeme makine vb. giderlere toplu olarak fiyat vermesi mümkün müdür?

İhaleyi Yapan Daire:  

Başvuru Tarih ve Sayısı:  

Başvuruya Konu İhale:  

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:  

Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Su İnşaat Dairesi Başkanlığı tarafından 05.09.2013tarihinde açık ihale usulüile yapılan "Altındağ, Bala, Elmadağ, Etimesgut, Kızılcahamam ve Mamak İlçe Merkezleri, Gelişme Alanları ile Hizmet Alanımıza Dahil Olan Yerlerde İçmesuyu, ş�ebeke, İletim Hatları ve Diğer İmalatlar Yapım İşi" � ihalesine ilişkin olarak Doğa Taahhüt İnşaat Turizm Tic. A.ş�.nin 07.10.2013tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 10.10.2013tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 21.10.2013tarih ve 32247sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.10.2013tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

                      Başvuruya ilişkin olarak 2013/3722sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:  

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1 ) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında, açıklama yapılması istenen iş kalemlerinin analiz girdi miktar ve tutarlarının tekrar gözden geçirilmesi ve yaklaşık maliyet ve kamu kurum/kuruluşları pozlarına uygunluğunun kontrol edilmesi gerektiği, sunulan proforma fatura, fiyat teklifi ve maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarında yer verilen tutarların mevzuatına uygun hazırlanıp hazırlanmadığının ve söz konusu belgeler arasında uyumsuzluk bulunup bulunmadığının (tutanakların ilgili meslek mensubundan istenmesi suretiyle) tespit edilmesi gerektiği, TBF. 03 poz numaralı iş kalemine ait fiyatların yaklaşık maliyetle karşılaştırılarak kazı cinslerinin ve kazı metrajlarının yüzdelik dağılımlarının neye göre esas alındığının tespit edilmesi gerektiği, TBF.05 poz numaralı iş kaleminde, kazı malzemesinin hangi resmi döküm merkezine döküleceği, nakliye mesafelerinin ve taşıma bedeli tespitinin uygunluğunun tekrar irdelenmesi gerektiği, TBF.06 ve TBF.07 poz numaralı iş kalemlerinde yer alan malzeme bedellerinin, nakliye mesafelerinin ve analiz girdilerindeki miktarların doğruluğunun tespit edilmesi gerektiği, ayrıca yukarıda bahsettikleri pozların ve genel olarak tüm pozların fiyatlarının mevzuatta belirtilen hususlara göre yeniden değerlendirilmesi gerektiği,

2 ) Açıklama yapılması istenen iş kalemlerinin analizlerinde yer alan işçilik girdileri miktar ve tutarlarının teklif birim fiyatı etkilemesi nedeniyle söz konusu girdilerin açıklanmasında yetersiz kalınacağı, TBF. 03 poz numaralı iş kaleminde kullanılan kazı fiyatlarının tespitinin hatalı olabileceği, TBF.11 poz numaralı iş kalemine ait asgari işçilik miktar ve tutarının uygun olmadığı kanaatinde oldukları iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1 ) Başvuru sahibinin 1'inci iddiasına ilişkin olarak:

                      İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik'in "Başvuruların şekil unsurları" � başlıklı 8'inci maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendinde, başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillerin başvuru dilekçelerinde belirtilmesi gerektiği ve anılan Yönetmelik'in 16'ncı maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde, başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillerin belirtilip belirtilmediğinin ön inceleme aşamasında inceleneceği hüküm altına alınmıştır.

                       İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ'in "İtirazen şikâyet başvurularında aranılacak şekil unsurları" � başlıklı 11'inci maddesinin sekizinci fıkrasında   "Yönetmeliğin 8 inci maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendinde başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillerin başvuru dilekçelerinde belirtilmesi gerektiği düzenlendiğinden, başvuruda bulunulan hususların dilekçelerde somut bir biçimde, mevzuata aykırı bulunma sebepleri ile birlikte gösterilmesi gerekmektedir. İşlemin hangi unsurlarının hangi gerekçelerle hukuka aykırı olduğu belirtilmeksizin sadece mevzuata aykırı olduğu gibi soyut ve mesnetsiz iddialara yer verilmesi halinde, Yönetmeliğin 8 inci maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle başvurunun reddine ilişkin sorumluluk başvurana ait olacağından bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir." �  açıklaması yer almaktadır.

                      Başvuru sahibi tarafından birinci iddia kapsamında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmemesini gerektirecek hususların varlığına ilişkin somut gerekçelere dayanan herhangi bir hukuka aykırılık iddiasında bulunulmaksızın, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının yeniden incelenmesi talebine yer verildiği anlaşıldığından, 4734 sayılı Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince birinci iddiaya yönelik başvurunun şekil yönünden reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2 ) Başvuru sahibinin 2'nci iddiasına ilişkin olarak:

                      Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Aşırı düşük teklif değerlendirmesi" � başlıklı 45'inci maddesinde   ""....45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

                      "....

                      b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

                      45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

                      a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği "malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)" � sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

                      "....

                       (Ek-Y.2)'de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

                      İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

                      "....

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re'sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. (Değişik: 20/8/2011-28031 R.G./ 16 md.) İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

"....

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada; sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklinin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,

b. Fiyat teklifleri,

"....

                      45.1.13.2.  İsteklilerce yapılan açıklamalarda; teklifin bir bölümünü oluşturan iş kalemlerine/gruplarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde, fiyat teklifinde belirtilen veya fiyat teklifine göre hesaplanan birim fiyat;

                      a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan   toplam birim maliyet tutarının,

                      b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan   ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %  80'inin,

                      Altında olamaz.

                      Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; "Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim." � ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

                      Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; "Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %  80'inin altında olmadığını beyan ederim." � ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

                      Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

                      İstekli tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin olarak yapılacak açıklamalarda sadece bu işlere ilişkin fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir." �  açıklamaları yer almaktadır.

                      Yapılan inceleme sonucunda, başvuruya konu ihalede idarece tespit edilen aşırı düşük teklif sınır değerinin (12.768.044,42 TL) altında teklif vermiş olan Kare Yapı Doğalgaz İnş. Elektrik San. ve Tic. Ltd. ş�ti. " “ Sertka Müh. Müş. İnş. Nak. Taah. ve Tic. Ltd. ş�ti. İş Ortaklığı'ndan 11.09.2013 tarihli yazı ile sıralı iş kalemlerinin kümülatif tutarının % 80'ini oluşturan 11 adet iş kalemine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, anılan yazı ekinde, açıklama yapılması istenen analiz girdileri ile açıklama yapılması istenmeyen analiz girdilerinin adı geçen istekliye bildirildiği ve 30.09.2013 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin açıklamaları uygun görülen söz konusu istekli üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.

                      İhale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, açıklama yapılması istenen 11 adet iş kaleminin tamamına ait analizlerin istekli tarafından açıklama kapsamında sunulduğu, ancak söz konusu analizlerde idarenin ihale dokümanı kapsamında hazırladığı analiz formatına uygun şekilde malzeme, işçilik, makine vb. girdilerin ayrı ayrı gösterilmediği, aynı şekilde, analizlerde yer verilen birim fiyatların tevsiki için piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinde   ""....iş kalemi için talep etmiş olduğunuz ve şartnamede bu kalem için yer alan bilgilere göre hazırlamış olduğumuz ekipman + işçilik + nakliye + akaryakıt giderleri dahil"...." �   vb. ifadeler kullanılarak iş kaleminin tamamına götürü olarak teklif alındığı anlaşılmaktadır. İstekli tarafından sunulan analizlerin idarece hazırlanan analiz formatına uygun olmaması hususu, Kamu İhale Genel Tebliği'nin yukarıda yer verilen 45.1.3 ve devamı maddelerine aykırılık taşımakta olup bu durum ayrıca, açıklama yapılması istenen iş kalemlerine ait analiz girdi ve miktarlarının tespit edilmesini ve itirazen şikâyet başvurusunun, başvuru sahibinin iddiaları açısından incelenmesini de olanaksız kılmaktadır. Açıklanan nedenlerle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmeyerek teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği neticesine varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Kare Yapı Doğalgaz İnş. Elektrik San. ve Tic. Ltd. ş�ti. " “ Sertka Müh. Müş. İnş. Nak. Taah. ve Tic. Ltd. ş�ti. İş Ortaklığı'nın teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun’un 65′inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54′üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.