Aşırı düşük sorgulamasında, idarece açıklama istenmeyecek analiz girdilerinin belirlenmemesi mevzuata aykırılık teşkil eder mi?

İhaleyi Yapan Daire:    

Başvuru Tarih ve Sayısı:    

Başvuruya Konu İhale:    

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:    

Yalova Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğütarafından 07.06.2013 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan "Yalova Belediyesi Gösteri Havuzu Yapım İşi" � ihalesine ilişkin olarak Gelişim Yapı San. ve Tic. A.ş�.nin 26.07.2013 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun  idarenin  02.08.2013 tarihli yazısı ile reddi üzerine başvuru sahibince 05.08.2013 tarih ve 25469 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 05.08.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

                      Başvuruya ilişkin olarak 2013/2804 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:    

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, taraflarına tebliğ edilen 03.07.2013 tarihli kesinleşen ihale kararında ihalenin BLT Mühendislik Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.'de kaldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin ise Öz Asansör İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. olduğunun belirtildiği, 05.07.2013 tarihinde idareye yaptıkları şikâyet başvurusunda sınır değerin yanlış hesaplandığı, Öz Asansör İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.ne de aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması gerektiği, aşırı düşük teklif açıklaması idarece kabul edilen BLT Mühendislik Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin açıklamasında sunmuş olduğu analiz, bilgi ve belgeler ve bunlara ait tutanakların Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.13 üncü maddesine göre idarece bir kez daha incelenmesi gerektiği, idarece taraflarına faks yolu ile gönderilen 05.07.2013 tarihli yazıda Öz Asansör İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.ne aşırı düşük sorgulamasının sehven yapılmadığı ve yeni bir ihale kararı alınacağından bahisle taraflarına gönderilen kesinleşen ihale kararının geçersiz olduğu belirtilerek düzeltici işlem kararı alındığı, 16.07.2013 tarihinde taraflarına gönderilen yazıda ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin yine BLT Mühendislik Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ise Gelişim Yapı San. ve Tic. A.ş�. olduğu belirtildiği, alınan bu karara artık itiraz edemeyeceklerini düşündüklerinden 25.07.2013 tarihinde Kamu İhale Kurumuna başvuruda bulunduklarını, Kamu İhale Kurumundan gelen yazı doğrultusunda yeniden Yalova Belediyesi'ne yapılan itiraz üzerine taraflarına faks ile gönderilen şikâyete cevapta ihale üzerinde bırakılan isteklinin açıklamalarının yeniden incelenmesini gerektirecek aykırılık içermediğinin belirtildiği,

Kendi tekliflerinin sınır değerin üzerindeki ilk teklif olduğu, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif etmiş olduğu bedelle ihale konusu işin yapılamayacağı, söz konusu istekli tarafından yapılan açıklamaların kamu ihale mevzuatına uygun olarak belgelendirilmediği, sunulan analizlerde aritmetik hatanın olduğu, söz konusu analizlerin birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına ve teknik şartnameye uygun olmadığı, istekli tarafından sunulan analizlerin birim fiyatlarının yürürlükte olan asgari ücretin altında olduğu, bazı iş kalemlerine ilişkin analizlere ilişkin olarak isteklinin Tebliğin 45.1.3. üncü maddesinde sayılan belgeleri sunmadığı, sunulan proforma faturaların üzerine Tebliğ'in 45.1.13.1. ve 45.1.13.2. inci maddelerinde belirtilen zorunlu beyanlara yer verilmediği, meslek mensubu imza ve kaşesinin bulunmadığı, teklif icmali ve analizlerde öngörülen kâr ve genel gider miktarı ile sözleşme aşamasındaki zorunlu giderlerin karşılanmasının mümkün olmadığı, söz konusu istekli tarafından ihale konusu işe ait hesap cetvelindeki miktarların kabul edilebilir değerin çok altına çekildiği, dolayısıyla yaklaşık maliyetteki miktarlarla uyumsuz olduğu, analizlerin tamamının sunulmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

Başvuruya konu ihaleye ait idari şartnamenin 2.1.(a) maddesinde ihale konusu işin adının;   "Yalova Belediyesi Gösteri Havuzu Yapım İşi" �  olarak belirtildiği,

Anılan şartnamenin "Teklif ve sözleşme türü" � başlıklı 19.1 inci maddesinde; "İstekliler tekliflerini, anahtar teslimi götürü bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle anahtar teslimi götürü bedel sözleşme imzalanacaktır." �düzenlemesinin yer aldığı görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere İdarece yapılacak işlemler" � başlıklı 38'inci maddesinde   "38.1.  İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği "sıralı iş kalemleri/grupları listesi" � ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren "sıralı analiz girdileri tablosu" � hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir." �  açıklaması yer almaktadır.

İncelemeye konu ihalede yaklaşık maliyet hesap cetvelinin inşaat işleri, mekanik tesisat işleri ve elektrik tesisat işleri olmak üzere toplam üç iş grubundan oluştuğu,

İdare tarafından Kamu İhale Genel Tebliği'nin 38'inci maddesinde yer alan açıklama çerçevesinde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kaleminin yaklaşık maliyete oranının tespit edildiği, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği "sıralı iş kalemleri listesi'nin oluşturulduğu ve yaklaşık maliyeti oluşturan toplam iş kalemlerinden 63'ünün sorgulamaya tabi tutulacak iş kalemi olarak belirlendiği ve bu iş kalemleri listesi gönderilmek suretiyle isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği tespit edilmiştir.

                      İdarece gönderilen ihale işlem dosyasının incelenmesi sonucunda, ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonucunda BLT Müh. Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti., GRD Otom. Yapı Enerji Müh. Sağlık Eğitim Müş. Hiz. ve Dış Tic. Ltd. ş�ti. ve Yunusoğulları Müh. Tel. İnş. Tah. Nak. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin tekliflerinin yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu değerlendirmesinde bulunarak söz konusu isteklilere gönderilen 10.06.2013 tarihli yazılar ile   "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38 inci maddesi uyarınca bu konudaki açıklamanızı ve toplam teklif bedelini oluşturan aşağıda yer alan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve /veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin iş bu belge ekinde verilen analiz formatına uygun analizlerin" �in 24.06.2013 tarihine kadar idareye yazılı olarak bildirilmesinin istenildiği ancak yazı ekinde hiçbir belgeye yer verilmediği, söz konusu isteklilere gönderilen 19.06.2013 tarihli yazılar ile taraflarına gönderilen aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin yazı ekinde sehven sıralı iş kalemleri listesinin gönderilmediği belirtilerek aynı yazı ekinde açıklama istenilen iş kalemleri listesi ve hesap cetveli başlığı altında iş kalemlerinin adı ve kısa açıklaması ile ölçü biriminin belirtildiği listenin gönderildiği ve yazıda açıklamalarının 27.06.2013 tarihine kadar idareye yazılı olarak bildirilmesi istendiği 02.07.2013 tarihli ihale komisyon kararı ile GRD Otom. Yapı Enerji Müh. Sağlık Eğitim Müş. Hiz. ve Dış Tic. Ltd. ş�ti. ve Yunusoğulları Müh. Tel. İnş. Tah. Nak. San. ve Tic. Ltd. ş�ti.nin açıklama sunmadığı, BLT Müh. Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. tarafından sunulan açıklamanın ise idarece yeterli görülerek ihalenin anılan istekli üzerinde bırakıldığıve 03.07.2013 tarihinde kesinleşen ihale kararının isteklilere bildirildiği, idarece ÖZ Asansör İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti.ne gönderilen 05.07.2013 tarihli yazı ile anılan isteklinin teklifinin yaklaşık maliyete göre düşük olduğu tespit edildiği ve sehven açıklama istenilmediği belirtilerek anılan yazıda "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38 inci maddesi uyarınca bu konudaki açıklamanızı ve toplam teklif bedelini oluşturan aşağıda yer alan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve /veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale iş bu belge ekinde verilen analiz formatına uygun analizlerin" �in 12.07.2013 tarihine kadar idareye yazılı olarak bildirilmesinin istenildiği, yazı ekinde açıklama istenilen iş kalemleri listesi ve hesap cetveli başlığı altında iş kalemlerinin adı ve kısa açıklaması ile ölçü biriminin belirtildiği liste ile örnek analiz formatına yer verildiği,söz konusu isteklinin idarece belirlenen süre içinde açıklama sunmadığı, 16.07.2013 tarihli komisyon kararı ile ihalenin BLT Müh. Mak. İnş. San. ve Tic. Ltd. ş�ti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 38'inci ve Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 60'ıncı maddelerinde, ihale komisyonunun diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre aşırı düşük teklifleri tespit edeceği ve aşırı düşük olduğunu belirlediği teklifleri hemen reddetmek yerine bu teklif sahiplerinden tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili yazılı açıklama istemesi ve bu açıklamalar çerçevesinde nihai değerlendirmesini yapması gerektiği hükme bağlanmıştır. Bu hususa ilişkin olarak, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 38'inci ve 45'inci maddelerinde yer verilen açıklamalarda, yapım işi ihalelerinde bir teklifin aşırı düşük olup olmadığını ortaya koyan sınır değerin nasıl tespit edileceği ve teklifleri söz konusu değerin altında kalan isteklilerce yapılan belgelere dayalı açıklamalarda hangi kriterlerin esas alınacağına ilişkin belirlemelere yer verilmiştir.

Bu çerçevede, Tebliğin 38'inci ve 45'inci maddelerinde yer verilen açıklamalardan, idarelerin aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere yaklaşık maliyet hesabı sırasında "sıralı iş kalemleri/grupları listesi" � ve "sıralı analiz girdileri tablosu" � (listesi) oluşturması, ihale komisyonunca, "sıralı iş kalemleri/grupları listesi" � kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80'lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemlerinin sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri olarak belirlenmesi ve bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmaması, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece "sıralı analiz girdileri listesi" � kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3'üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi ve bu analiz girdileri için açıklama yapılmasının istenilmemesi, teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden istenecek açıklama yazısında açıklama istenilecek iş kalemleri/grupları ile açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerinin belirtilmesi ve isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Tebliğ açıklamaları uyarınca idareler tarafından yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere her bir iş kalemine ilişkin sıralı analiz girdileri tablosunun (listesinin) düzenlenmesi ve bu tablolar dikkate alınarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3'üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi,bu şekilde tespit edilen açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerinin aşırı düşük teklif sorgulama yazısında belirtilmesi gerekmektedir.

İnceleme konusu ihalede idare tarafından ayrıntılı analiz hazırlanan iş kalemleri için açıklanma istenilmeyecek analiz girdilerinin isteklilere gönderilmediği görülmüştür.

Bu itibarla, yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasının mevzuatta yer verilen usul çerçevesinde gerçekleştirilmediği, usulüne uygun olarak gerçekleştirilmeyen bir aşırı düşük teklif sorgulamasına dayanılarak değerlendirme yapılmasının mümkün olmayacağı anlaşıldığından aşırı düşük tekliflerin sorgulanması ve değerlendirilmesi süreçlerinin usulüne uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden açıklama istenilen iş kalemleri listesi yanında açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri listesi de gönderilmek suretiyle yeniden açıklama istenilmesi,  isteklilerce yapılacak açıklamaların buna göre değerlendirilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun’un 65′inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54′üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.