400 yataklı hastane yapımı işi belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılabilir mi?

İhaleyi Yapan Daire:  

Başvuru Tarih ve Sayısı:  

Başvuruya Konu İhale:  

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:  

10.01.2008 tarih ve 06.09.92.0132/2008-66E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

                      Kahramanmaraş İl Özel İdaresi’nce 27.07.2007 tarihinde Belli İstekliler Arasında İhale Usulü ile yapılan “400 Yataklı Kahramanmaraş Devlet Hastanesi   Ek Bina İnşaatıâ€� ihalesine ilişkin olarak 27.11.2007 tarih ve 609.1 sayılı Başkanlık İstemine konu yazılı başvuruda ihale mevzuatına aykırılık iddialarına yer verildiği,

İdare tarafından gönderilen ihale işlem dosyasının incelenmesinden;

1) Tespit edilen mevzuata aykırılıkların değerlendirilerek gereği yapılmak üzere ihaleyi yapan idareye bildirilmesine,

2) Başkanlık İstemine konu başvuru dilekçesinde yer alan yaklaşık maliyetin tespitine yönelik iddialara ilişkin, mahallinde tespit gerektiren konular ile imalat miktarlarına ait ayrıntılı metrajların proje ile uyumlu olup olmadığı hususlarının ve başvuru dilekçesinde yer alan ihale işlem dosyası üzerinden tespiti mümkün olmayan iddiaların ise incelenmek ve gerekiyorsa soruşturulmak üzere ihaleye yapan idarenin bağlı bulunduğu İçişleri Bakanlığına gönderilmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Karar:  

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

Başkanlık İstemine konu 23.11.2007 tarih ve 34372 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan dilekçede özetle;

15 Kasım 2007 tarihli Kahramanmaraş’ta Bugün Gazetesinde manşet haber olarak verilen büyük skandal başlıklı haberde ve 3 ncü sayfadaki dostça isimli Sn. Süleyman Canbolat’ın  â€œAklım Almıyorâ€�  başlıklı köşe yazısında 2007 Yılı Yatırım Programında Kahramanmaraş’ta Karacasu Kasabası Kapıçam mevkiinde yapılması planlanan 400 Yataklı Devlet Hastanesi İnşaatı ihalesinde katlı yolsuzluk olduğu yolunda iddialara yer verildiği, iddia edildiği gibi Türkiye’nin bazı illerinde aynı TİP proje ile yapılan 400 yataklı hastanelerin keşif bedelleri ve ihale bedelleri ile Kahramanmaraş’ta yapılacak olan aynı Tip projeli 400 yataklı Hastane keşfi ve ihale bedeli arasında katlı fark olduğu, aynı Tip projelerin farklı yerlerde uygulanmasından dolayı, artış ve eksiliş, artı, eksi %10′u geçemeyeceği, kötü bir zeminden dolayı zemin güçlendirmesi gerekirse farkın en fazla %15′i bulabileceği, söz konusu demeçte ve köşe yazısında aynı tip projeli hastanelerin ihale bedelleri 36 trilyon civarında iken, Kahramanmaraş’ta yapılacak aynı tip projeli hastanenin nasıl olup da 70 trilyon ihale bedeli ile satıldığının sorgulanmaya çalışıldığı, 36 trilyonluk işin keşif bedelinin (Yaklaşık Maliyet) 40 trilyon civarında olduğu varsayılırsa %15′lik bir artışla işin keşif bedelinin 46 trilyon civarında olacağı, bu işin ihale bedeli 70 trilyon olduğuna göre, müteahhitlerin çoğunun elenmesi, elenmeyenlerin de bir şekilde ihaledeki iddialarından vazgeçmelerinin işin tezgahlanarak satıldığını gösterdiği, bu işin keşif bedelinin (Yaklaşık Maliyetinin) 70 trilyonun üzerinde olduğu, bu işte en az 29 trilyonluk şişirme olduğu, (75 trilyon – 46 trilyon = 29 trilyon), bu işte zemin güçlendirmesi yoksa, fazlalığın 75-40 = 35 trilyon civarında olduğu, ihale bedeli bazında değerlendirdiğinde 70-36=34 trilyon fazlalık olduğu, 29 veya 34 trilyon paranın çok büyük para olduğu, inşaatın yapımı sırasındaki çarpmalar da katılırsa fazlalığın 40 trilyondan aşağı olmayacağı,

                      Bu kadar fazlalık olabileceği, çünkü, 1 yıla yakın zamandır bu ihalenin yapılmasını dört gözle bekleyen, bu ihaleyi hayatlarının ihalesi olarak gören, bu ihaleye pusu kuran, bu ihalenin kendilerinin görev ve yetki makamında olduğu dönemde yapılmış olmasını büyük bir fırsat ve şans olarak değerlendiren, başta bazı Bayındırlık idarecileri olmak üzere, ilgili kurumlardan bürokrat, memur ve bazı siyasetçilerin varlığını bu camiada çok insanın bildiği, ihale komisyonlarının oluşumu sırasında Bayındırlık idarecileri ve memurları arasında siyasilere kadar giden “O ihale komisyon üyesi olmasın, ben olayım” mücadelelerinin olduğunun bilindiği, bu sebeple Bayındırlık İl Müdürü ile ihaleye komisyon üyesi olarak katılan Yapım ş�ube Müdürü Selahattin KANAT arasında bir süre gerginlik ve kırgınlık olduğunun bilindiği, Komisyon üyelerinin tespiti sırasında, ÖZGE İnş. (Abdurrahim ÖZGE) ile AL-REş� İnş. (Abdullah YENER) arasında yarışa girildiğinin bilindiği, böyle beklenti içinde olanların işin keşfini şişirmelerinin gayet doğal olduğu,

                      70 trilyon ihale bedeli ile ÖZGE İnş.’ta kalan işin ihale onayının Sayın Genel Sekreterin ve Sayın İl Valisinin olmadığı dönemde, Genel Sekreter Yardımcısı Sn. Servet VURAL imzası ile olduğu, Sn. VURAL’ ın onay vermesindeki kriterlerin de (Bu kriterler meselesinin üzerinde önemle durulması gereken bir husus olduğu) zaten bilindiği, Sn. Servet VURAL’ın ihaleyi onaylamadan Sayın Valinin ve Sayın Genel Sekreterin gelmesini beklemesi ve onlara ‘bu ihale ile ilgili daha önce Kahramanmaraş’ta BUGÜN gazetesinde olumsuz haberler çıkmıştı, bu konuda görüşlerini almasının doğru olacağı, işin bu bölümünde de bir hesap olduğunun göz ardı edilmemesi gerektiği,

                      Bu işte doğru netice alınmak isteniyorsa, işin keşfinin hazırlanmasından başlamak üzere, ihale komisyonu üyeleri ve arkasındaki amirlerin beklentileri, müteahhitlerin kendi aralarındaki alışverişleri ve ihaleden çekiliş biçimleri, bir müteahhidin teklif mektubundan evrak çekildiği iddiası, bazı siyasilerin bu gidişata katkıları ve beklentilerinin bir bütün olarak kamu adına değerlendirilmesi gereken önemde olduğu, bu işin iki şekilde de irdelenmesi gerektiği,

                      1-Keşfin katlı yüksek olduğu iddiasından dolayı, inşaatın projeleri ve bütün keşif altyapısı hesapların incelemeye alınması gerektiği,

                      2-İhale sürecinin sorgulanması gerektiği, çünkü bu ihalenin Ön Yeterlikli bir ihale olduğu, Kahramanmaraş’ta bu güne kadar Ön Yeterlikli ihalenin herhalde yapılmadığı, Ön Yeterlilik sonucu katılımcı müteahhitlerin 5′ te 4 ‘ ünün elendiği, geriye kalan müteahhitlerin de bahsedilen şekli ile iddialarından vazgeçtiği, ihaleli işlerde, iddiadan vazgeçilmesinin ne demek olduğunu bilmeyen olmadığı, -bul yolunu çekil-, kimin parasının kime verildiği, verilen paranın ÖZGE İnşaatın ana sermayesinden değil, bahsedilen 34 trilyon fazla paranın içinden olduğu, burada devlet parasına tuzak kurulduğu,

İddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarına ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

1 )   Başkanlık istemine konu iddialar çerçevesinde ihaleyi yapan idareden 17.12.2007 tarih ve 2672-17087 sayılı yazı ile yaklaşık maliyetin tespitine yönelik her türlü bilgi ve belgelerin istenildiği,

                      17.12.2007 tarih ve 2671-17088 sayılı yazı ile Sağlık Bakanlığı İnşaat ve Onarım Daire Başkanlığından söz konusu ihaleye konu yapım işinin tip proje ile yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise aynı tip projelerin uygulandığı ihalelerin yaklaşık maliyetlerinin ve sözleşme bedellerine ilişkin bilgi ve belge istenildiği,

                      Sağlık Bakanlığının 02.01.2008 tarih ve 0006 sayı ile kurum kayıtlarına alınan 25.12.2007 tarih ve 4833 sayılı yazısında; söz konusu yapım işine ait projenin tip proje ile yapılmadığı, çizdirilen projede kapalı alanın 78.815 m2 olduğu ve 22 bloktan oluştuğu,

Kahramanmaraş İl Özel İdaresi tarafından gönderilen bilgi ve belgelerde; başvuru konusu işin yaklaşık maliyetinin ve projesinin 2006 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından ihale edilerek Aymaz Mimarlık Müh. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. ş�ti.’ ne yaptırıldığı, Kahramanmaraş İl Sağlık Müdürlüğünün 23.05.2007 tarih ve 0720/4772 sayılı yazısına istinaden yaklaşık maliyetin Kahramanmaraş Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne gönderilerek 2007 yılı birim fiyatları ile güncellendiği hususlarının belirtildiği,

İncelenen ihalede yaklaşık maliyetin 2007 yılı birim fiyatları ile hesaplandığı, İhale Onay Belgesi eki İnşaat İşine Ait Yaklaşık Maliyet Özeti İcmalinde, yaklaşık maliyetin işin kısımları olan inşaat, mekanik, elektrik, altyapı, peyzaj ve TEİAş� iletim hattı kalemlerinin toplanması suretiyle belirlendiği, devamında inşaat, mekanik, elektrik, altyapı, peyzaj ve TEİAş� iletim hattı kalemlerinin de ayrıntılı olarak gösterildiği,

Anlaşılmıştır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Yaklaşık Maliyet Hesabına Esas Miktarların Tespitiâ€� başlıklı 8 inci maddesinde;

“Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir.

a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur.

b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer yapım işlerinin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ise, ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.

c) Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, yapım işinin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.

d) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu yapım işine ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.

e) Uygulama projesi yapılamayan onarım işleri; uygulama projesi yapılması mümkün olmayan onarım işlerinde, hazırlanan rölevelere dayalı olarak düzenlenen mahal listeleri ve metrajlara göre yaklaşık maliyet hesaplanır.

f) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması; ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.

Anahtar teslimi götürü bedel işlerde ise, uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.â€�  hükmü,

Yine aynı Yönetmeliğin,“Yaklaşık Maliyet Hesabına Esas Fiyat ve Rayiçlerin Tespitiâ€�  başlıklı 9 uncu maddesinde;

“İdarelerce, ihale konusu yapım işine ait yaklaşık maliyet;

a) Kamu idarelerince belirlenmiş, işin niteliğine uygun yapı yaklaşık maliyetlerinden, rayiçlerinden ve birim fiyatlarından,

b) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenen fiyatlardan,

c) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak yapı maliyet fiyat ve değerlerinden,

d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinden,

e)İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerin daha önce gerçekleştirdiği benzer yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlardan,

Biri veya birkaçı birlikte kullanılmak ve gerekli diğer fiyat araştırmaları yapılmak suretiyle belirlenir.

Kamu idarelerine ait yapı yaklaşık maliyetlerinin, birim fiyatların, rayiçlerin ve fiyat analizlerinin yapılacak iş veya iş kaleminin niteliğine uymadığı, işin yapım tekniği ile ilgili teknolojik aşamayı ve/veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı durumlarda, söz konusu fiyat ve analizler esas alınmaz, idarece yapılacak gerçekçi maliyet analiz ve tespitleri kullanılır.

İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.

Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirim ve proforma faturaları dikkate alınmaz.â€�  hükmü yer almaktadır.

İdare tarafından gönderilen belgelerin incelenmesi neticesinde;

İhale konusu işin, uygulama projeleri, mahal ve metraj listeleri ile yaklaşık maliyetin idare tarafından Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin   12 inci maddesinde yer alan  â€œİdarenin kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam ettiği personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde, ihale yetkilisinin onayı alınmak kaydıyla, yaklaşık maliyet tespiti hizmeti, danışmanlık hizmet sunucularına ihale edilmek suretiyle de karşılanabilir.â€�  hükmü uyarınca hizmet alınmak suretiyle özel bir danışmanlık şirketine yaptırıldığı, yaklaşık maliyetin hesaplanmasında büyük oranda 2006 yılı birim fiyatlarının kullanıldığı birim fiyatı bulunmayan işler ile özel imalatlara ilişkin olarak proforma fatura ve teklif fiyatı alınmak suretiyle piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinin yapıldığı, hesaplanan yaklaşık maliyetinin ihalenin yapıldığı tarih itibariyle   Kahramanmaraş Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü tarafından 2007 yılı birim fiyatları kullanılarak güncellendiği tespit edilmiş olup idarece yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin bu işlemlerde Yönetmeliğin yukarıda aktarılan 8 ve 9 uncu maddelerine aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.

2 ) 4734 sayılı Kanunun 20 inci maddesinde;  â€œBelli istekliler arasında ihale usulü, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür. İşin özelliğinin  uzmanlık ve/veya  yüksek teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi bu usule göre yaptırılabilir.

10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır. Belirtilen asgari yeterlik koşullarını sağlayamayanlar yeterli kabul edilmez.

Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterli bulunmayan adaylara da yeterli bulunmama gerekçeleri yazılı olarak bildirilir. İşin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek şekilde 40 ıncı maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda belirtilen değerlendirme kriterlerine göre tekliflerin değerlendirmesi yapılarak ihale sonuçlandırılır. İhaleye davet edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya teklif veren istekli sayısının üçten az olması halinde ihale iptal edilir.

Teklif veren istekli sayısının üçten az olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi durumunda, ihale dokümanı gözden geçirilerek varsa hatalar ve eksiklikler giderilmek suretiyle, ön yeterliği tespit edilen bütün istekliler tekrar davet edilerek ihale sonuçlandırılabilir.â€�  hükmü yer almaktadır.

                      Başkanlık istemine konu ihalenin belli istekliler arasında ihale usulü   ile yapıldığı, ihalenin ön yeterlik değerlendirmesinin 27.07.2007 tarihinde yapıldığı, 29 adet ön yeterlilik başvurusu yapıldığı, 7 adayın yeterli kabul edildiği, 24.08.2007 tarihinde yapılan ihaleye 6 isteklinin katıldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan kanun hükmü gereğince, bir işin belli istekliler arasında ihale edilmesinin ön koşulu, işin özelliğinin  uzmanlık ve/veya  yüksek teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamaması durumun hasıl olması gerektiğidir.

Başkanlık istemine konu ihale kapsamındaki yapılacak işin özelliğinin  uzmanlık ve/veya  yüksek teknoloji gerektirmediği anlaşıldığından, işin ihalesinin açık ihale usulü yapılmaksızın belli istekliler arasında ihale usulünün uygulanmasının 4734 sayılı Kanunun anılan hükmüne aykırı olduğu anlaşılmıştır.

Yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemler nedeniyle ihale işlemleri ve ihale kararının iptaline karar verilmesi gerekmekte ise de, iddiaların incelenmesi kapsamında yapılan inceleme sonucunda iptal kararı verilmesi mümkün bulunmadığından tespit edilen mevzuata aykırılıkların değerlendirilerek gereği yapılmak üzere ihaleyi yapan idareye bildirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle;

Tespit edilen mevzuata aykırılığın değerlendirilerek gereği yapılmak üzere ihaleyi yapan idareye bildirilmesine,

Oyçokluğu ile karar verildi.