İstekliler, ihaleye verdikleri teklifleri veya yaptıkları aşırı düşük açıklamalarını geri çekebilirler mi?

İhaleyi Yapan Daire:  

Başvuru Tarih ve Sayısı:  

Başvuruya Konu İhale:  

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:  

İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanlığıtarafından 15.11.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan "2013 Yılı Malzeme Dahil Yemek Pişirme ve Dağıtım Hizmeti Alımı"� ihalesine ilişkin olarak Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti.tarafından 14.12.2012 tarih ve 41497 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.12.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2012/4783 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:  

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, kaynakların verimli kullanılması ilkelerine dayanılarak ve ihalede yeterli rekabetin sağlanmadığı gerekçe gösterilerek ihale yetkilisince ihalenin iptaline karar verildiği, söz konusu ihaleye 8 istekli tarafından teklif sunulduğu ve tekliflerinin yaklaşık maliyetin altında olduğu dikkate alındığında ihalenin iptaline ilişkin alınan kararın kamu yararı ve hizmet gerekleriyle bağdaşmadığı, bu itibarla ihalenin iptaline yönelik idarenin işleminde mevzuata uyarlık bulunmadığı iddialarına yer verilmiştir.

                  İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

İdari ş�artname'nin "İhale konusu işe ilişkin bilgiler"� başlıklı 2'nci maddesinde işin  "2013 yılı malzeme dahil yemek pişirme ve dağıtım hizmeti alımı"�  işi olduğu ifade edilmiş, "Kısmi teklif verilmesi"� başlıklı 20'nci maddesinde ihalede kısmi teklif verilebileceği düzenlenmiş, aynı maddede ihalenin 1'nci kısmının İstanbul Tıp Fakültesi ve Onkoloji Enstitüsünde, 2'nci kısmının Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde, 3'üncü kısmının ise Kardiyoloji Enstitüsünde verilecek yemek hizmetine ilişkin olduğu belirtilmiştir. Başvuru sahibi Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti. tarafından ihalenin üç kısmına teklif verildiği ve her üç kısmın itirazen şikâyete konu edildiği anlaşılmıştır.

İhalenin 1'inci ve 2'nci kısmına 8 istekli, 3'üncü kısmına 5 istekli tarafından teklif sunulduğu,   06.12.2012 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin 3'üncü kısmına en yüksek teklifi veren Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. Tic. Ltd. ş�ti. dışında ihaleye teklif sunan isteklilere ait tekliflerin tamamının aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, Eren Kurumsal Hizm. San. Tic. Ltd. ş�ti., Metropoli Gıda Teks. Tem. Hay. İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti., Harput İaşe İnş. Turz. Gıda San. Tic. Ltd. ş�ti., Canlar Taah. Paz. İth. İhr. İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti. ve Atlas Serv. Otom. Tem. Gıda Sağ. Hizm. Dağ. İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti. olmak üzere 5 isteklinin aşırı düşük teklif açıklama talebine cevap vermedikleri, Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. Tic. Ltd. ş�ti.nin aşırı düşük teklif açıklamasını süresi içerinde idareye teslim etmediği gerekçeleriyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı görülmüştür.

Aşırı düşük teklif açıklama talebine süresi içerisinde cevap veren Özata Gıda Soğ. Hav. Tes. Sos. Hizm. San. Tic. Ltd. ş�ti.nin 26.1.2012 tarihinde idareye sunmuş olduğu şikâyet dilekçesinde personel giderinin yanlış hesaplandığı, belgelere dayalı açıklama yapılmış olmakla beraber temini gereken bazı malzemelerde değişiklik olduğu şeklindeki gerekçelerle açıklamalarının dikkate alınmaması, tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasının talep edildiği, bu talep doğrultusunda ihale komisyonunca adı geçen isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır. Başvuru sahibi Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının ise uygun bulunarak ihalenin ilk iki kısmı itibari ile tek geçerli teklif olarak belirlendiği, iki isteklinin teklifinin geçerli olduğu üçüncü kısım itibari ile de en düşük teklif olarak belirlendiği görülmüştür.

Tekliflerin değerlendirmesine yönelik olarak ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonrasında komisyon kararında"Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti.nin "¦ teklifi ile ihaleye teklif verdiği halde aşırı düşük sorgulamasına cevap vermeyen Eren Kurumsal Hizm. San. Tic. Ltd. ş�ti.nin teklifi arasında; 1'inci kısımda 1.280.136,72 TL, 2'nci kısımda 1.235.313,72 TL, 3'üncü kısımda ise 93.375,48 TL olmak üzere toplamda 2.608.825,92 TL fark olduğu, bu gerekçeler doğrultusunda; ihaleye katılan sekiz istekliye aşırı düşük teklif sorgulaması yapılıp, bunlardan beşinin hiç cevap vermemesi, birinin açıklamasının başka bir adrese vermesi,   birinin de açıklamasını hata yaptığı gerekçesi ile geri çekmesi ve açıklama veren tek isteklinin olması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesinin emredici hükmü olan rekabet şartının gerçekleşmediği kanaatinin komisyonumuzda oluştuğu, ayrıca ihalenin tek geçerli teklif sahibi Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti.ye bırakılmasının, aradaki fiyat farkı gözetildiğinde, yine 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesinin emredici hükmü olan "kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkesi"� ile bağdaşmadığı görüldüğünden, yaklaşık maliyetin yeniden hesaplanarak ihalenin Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesi ilkelerine uygun olarak yeniden ihale yapılmak üzere iptaline ve ihale yetkilisinin onayına sunulmasına karar verilmiştir."�  ifadelerine yer verilerek ihalenin iptaline karar verildiği, iptal kararının 07.12.2012 tarihinde ihale yetkilisince onaylandığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Temel ilkeler"� başlıklı 5'inci maddesinde  "İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur"¦"�  hükmü,

Aynı Kanun'un "Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali"� başlıklı 39'uncu maddesinde  "İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir."�  hükmü yer almaktadır.

İdarenin ihalenin iptaline ilişkin yazısında, ihalenin iptali sonrasında yeni bir yaklaşık maliyet ile yeniden ihaleye çıkılacağından bahsedildiği, dolayısıyla iptal gerekçesinde yaklaşık maliyetin kaynakların verimli kullanılması amacına hizmet etmediği zımni kabulünün bulunduğu, başvuru sahibinin iddiasının teklifinin yaklaşık maliyetin altında olması nedeniyle kabulünün gerektiğine yönelik olduğu ve yaklaşık maliyetin ihalenin iptal ile sonuçlanmasına neden olan işlemlere dayanak teşkil ettiği dikkate alındığında, ihalenin iptali gerekçesinin mevzuata uygun olup olmadığının tespitinde öncelikle yaklaşık maliyetin incelenmesi gerekmektedir.

Yaklaşık maliyet hesap cetveli incelendiğinde piyasa fiyat araştırması ve diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar dikkate alınarak yaklaşık maliyetin belirlendiği, yaklaşık maliyet içerisinde % 3 oranında kar bulunduğu kabulüyle karsız yaklaşık maliyetin tespit edildiği ve aşırı düşük tekliflerin karsız yaklaşık maliyete göre belirlendiği anlaşılmıştır. Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 9'uncu maddesi uyarınca karsız yaklaşık maliyetin tespiti sonrasında % 20 oranını geçmemek üzere idarelerce bir kar oranı belirlenerek, bu orana göre hesaplanan tutarın yaklaşık maliyete dahil edilmesi ve yaklaşık maliyetin bu suretle tespit edilmesi gerektiği, söz konusu hükmün kar oranının belirli olmadığı bir ihalede idarenin somut bir veriye dayanmaksızın kar oranını isteği şekilde belirlemesi anlamına gelmediği, bu çerçevede incelemeye konu ihalede yaklaşık maliyet için alınan fiyat bildirimlerinde kar oranı belirli olmadığından somut bir veriye dayanmaksızın fiyatların % 3 oranında kar içerdiğinin kabulden öte bir anlam taşımadığı, bu nedenle karsız yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin idarenin işleminin mevzuata uygun olmadığı anlaşılmıştır. Nitekim istikrar kazanmış kurul kararları uyarınca kar oranının belirli olmadığı ihalelerde anılan Yönetmelik maddesinde yer verilen % 20 azami kar oranı üzerinden kar hariç yaklaşık maliyetin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflerin buna göre belirlenmesi gerekmektedir.

Ayrıca ihaleye teklif sunan isteklilerden Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. Tic. Ltd. ş�ti. ve Canlar Taah. Paz. İth. İhr. İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti. tarafından yaklaşık maliyetin hesaplanması aşamasında ayrıca fiyat bildirimi sundukları, aynı yemek cinslerine ilişkin olarak sunmuş oldukları fiyat bildirimleri ile teklif fiyatları karşılaştırıldığında aralarında önemli farklılıkların bulunduğu, yaklaşık maliyetin tespiti için sunmuş oldukları birim fiyatların, teklif edilen birim fiyatlardan çok daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Örneğin Canlar Taah. Paz. İth. İhr. İnş. San. Tic. Ltd. ş�ti. tarafından kahvaltı, R1 ve R3 yemeklerine ilişkin olarak fiyat bildirimi için sırasıyla 3,50 TL, 3,00 TL ve 5,50 TL fiyat verilmişken birim fiyat teklif cetvelinde sırasıyla 1,67 TL, 1,67 TL ve 3,85 TL fiyat verildiği, Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. Tic. Ltd. ş�ti. tarafından R2, gavaj ve bebek menüsüne ilişkin olarak fiyat bildirimi için sırasıyla 3,00 TL, 5,00 TL ve 6,00 TL fiyat verilmişken birim fiyat teklif cetvelinde sırasıyla 1,48 TL, 3,01 TL ve 3,49 TL fiyat verildiği tespit edilmiştir. Yapılan tespitler çerçevesinde yaklaşık maliyetin olması gerekenden daha yüksek hesaplandığı, fiyat bildirimi veren adı geçen isteklilerin de böyle bir sonucun ortaya çıkmasına katkı sağladıkları anlaşılmıştır. Nitekim ihalenin iptaline ilişkin kararda, yeniden belirlenecek bir yaklaşık maliyet ile ihalenin yapılacağının belirtildiği, dolayısıyla incelemeye konu ihale bakımından yaklaşık maliyetin olması gerekenden yüksek hesaplandığının idarece zımnen kabul edildiği anlaşılmaktadır.

                      Öte yandan Özata Gıda Soğ. Hav. Tes. Sos. Hizm. San. Tic. Ltd. ş�ti.nin sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasını uygun olmadığı gerekçesiyle idareye sunmuş olduğu bir dilekçe ile açıklamasını geri çektiği ve idarece açıklamanın uygunluğuna ilişkin bir değerlendirme yapılmaksızın geri çekmenin kabul edilerek adı geçen isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır. İsteklilerin sunmuş oldukları teklifleri geri çekme imkânlarının bulunmadığı gibi yapmış oldukları açıklamanın mevzuata uygunluğuna ilişkin değerlendirmenin idarenin yetki ve sorumluluğunda bir husus olduğu, yapılan açıklamanın kabulü sonrasında isteklinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenmesi durumunda isteklinin idare ile sözleşme imzalamak zorunda olduğu dikkate alındığında, ihalenin her üç kısmında başvuru sahibi Türkmen Yem. Gıda Mad. Tem. Konf. Tic. San. Ltd. ş�ti.nin en düşük geçerli teklif sahibi olmasına imkan veren söz konusu eylem ile ile idarenin işleminin mevzuata uygun olmadığı tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, idarece hatalı bir şekilde belirlenen karsız yaklaşık maliyet sonrasında, Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. Tic. Ltd. ş�ti.nin 3'üncü kısma vermiş olduğu teklif dışında ihalenin her üç kısmı için 8 isteklinin teklifinin aşırı düşük bulunması, 5 isteklinin açıklama sunmaması, 1 isteklinin süresi içerinde açıklama sunmaması, açıklama sunan diğer bir isteklinin açıklamasını geri çekmesi, idarenin bunu kabul etmesi ve bütün bu işlemler neticesinde ihalenin 1'nci ve 2'nci kısımları için en yüksek teklifin tek geçerli teklif olması, 3'üncü kısım itibari ile de en yüksek ikinci teklifi veren aynı isteklinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenmesi ihtimalinin ortaya çıkması hususları bir arada değerlendirildiğinde incelemeye konu ihalede rekabet ortamının zedelendiği, ayrıca yaklaşık maliyetin piyasa fiyatlarını yansıtmadığı ve başvuru sahibinin teklifi ile diğer teklifler arasındaki ciddi orandaki tutar farklılıklarının da bulunduğu dikkate alındığında "kaynaklarının verimli kullanılması"� ve "ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması"� ilkeleri çerçevesinde ihalenin iptal edilmesine yönelik idarenin işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.