İşçi işten çıkarıldığı halde istifa kodu ile SGK ya bildirimde bulunmasının ihtiyari arabuluculuk tutanağına etkisi hk.

Karar

 

9. Hukuk Dairesi         2023/6896 E.  ,  2023/9712 K.

 

"İçtihat Metni"

 

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi

SAYISI : 2022/1980 E., 2022/1609 K.

 

KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi

İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 13. ... Mahkemesi

SAYISI : 2021/392 E., 2022/189 K.

 

Taraflar arasındaki arabuluculuk tutanağının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

 

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

 

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

 

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 20.04.2017 tarihinde Seferihisar adresinde bulunan ... Tatil Sitesinde çalışmaya başladığını, işveren tarafından ... sözleşmesinin feshedileceği, arabulucuk sürecini başlattıklarını ve arabulucu ile görüştüklerini beyanla kendinin arabulucuya yönlendirildiğini, tutanağı imzalaması hâlinde işsizlik ücreti alacağı, aksi hâlde, işveren tarafından feshe ilişkin işlem yapılacağını ve Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) buna göre bildirim yapılacağını, bu durumun ileride ... bulmasına engel olacağı yönünde telkinlerle ortada haklı bir sebep yokkken işten ayrılmaya zorlandığını, davacının bakmakla yükümlü olduğu ailesini düşünerek ve olaya ilişkin yeterli bilgiye sahip olmaması nedeniyle işverenin hukuk dışı bu talimatlarına uymaktan başka çaresi kalmadığını, bilahare SGK'dan gelen mesaj üzerine ... sözleşmesinin istifa gerekçe gösterilerek feshedildiğini öğrendiğini, işverenin davacının bilgisizliğinden yararlanmaya çalışılarak 28.....2021 tarihinde ihtiyari arabuluculuk sürecinin başlatıldığını ve tazminatsız bir şekilde işten çıkarılmaya çalışıldığını, 29.....2021 tarihinde taraflarca anlaşma belgesi imzalandığını, arabuluculuk tutanağında her ne kadar başvurucu taraf davacı gibi görünse de esasen davacının ihtiyari arabuluculuk sürecine ilişkin bilgisi olmadığı gibi bu yönde bir başvurusunun da bulunmadığını, zira işten ayrılmak gibi bir niyeti olmayan davacının arabulucuya başvurmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu savunarak arabuluculuk tutanağının iptalinin tespitine karar verilmesini istemiştir.

 

II. CEVAP

Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının işten çıkarılmadığını, Site Yönetimindeki ... sitede güvenlik ve temizlik personeli olarak işine devam ederken etik duygularla bağdaşmayacak davranışlarda bulunduğunu, davacının ahlak duygularıyla bağdaştırılamayacak tutum davranışları için kendinden savunma istendiğini, davacının bu suçlamaları kısmen kabul ettiğini, olayların daha fazla büyümemesi adına istifa ettiğini, Site Yönetimi ise davacının ... bulana kadar işsizlik ödeneğinden faydalanması için mağdur olmaması adına kendisine sembolik bir kıdem tazminatı vermeyi uygun gördüğünü, ihtiyari arabuluculuk görüşmesinin ise kanunî prosedüre uygun olarak sürdürüldüğünü, davacı tarafın süreç hakkında bilgilendirildiğini, görüşmelerin şeffaf bir şekilde yürütüldüğünü ve davacının tamamen bilinçli olarak hareket ettiğini, SGK'ya yaptığı işsizlik ödeneği başvurusu henüz neticelenmeden ve başvurudan kısa bir süre sonra sigortalı işe girdiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

 

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı Sitede site görevlisi olarak çalıştığı, davacının bazı hâl ve hareketleri nedeniyle diğer çalışan B.K. tarafından yönetime şikayet edilmesi üzerine hem B.K.'nin hem de davacının ... sözleşmesinin işveren tarafından sona erdirilme gayesinin güdüldüğü, işten ayrılma sebeplerinin Kuruma kod 3 (işçinin istifası) olarak bildirildiği, halbuki davacının ... sözleşmesinin, işveren tarafından feshedildiği hususunun dosyaya sunulan 17.11.2021 tarihli fesih bildirimi tebligatı ile ... olduğu, buna göre davacının ... sözleşmesinin kendisine verilecek bir kadro bulunmadığından bahisle sona erdirildiği ve davalı tarafın bu fesih sebebi ile bağlı olduğu, fesih bildiriminin 17.11.2021 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, ancak davacının davalı ... tarafından bulunan arabulucu ofisine 29.....2021 tarihinde gittiği ve taraflar arasındaki ihtiyari arabuluculuk anlaşma belgesinin 29.....2021 tarihinde düzenlendiği, dosyada davacının ... sözleşmesinin işverence sona erdirildiğine ilişkin yazılı fesih bildirimi olmasına rağmen ... sözleşmesinin sona erme nedeninin SGK'ya istifaya ilişkin kodun bildirildiği, ayrıca davacı için arabuluculuk anlaşma belgesinde toplam adet alacak kalemi yönünden toplam 1.000,00 TL ödenmesinin kararlaştırıldığı, tüm bu hususlar nazara alındığında 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 28 ... maddesinde düzenlenen aşırı yararlanma hükümleri doğrultusunda edimler arasında orantısızlık bulunduğu ... olan ihtiyari arabuluculuk anlaşma belgesinin geçerli olduğundan bahsedilemeyeceği, ayrıca 6098 sayılı Kanun'un 420 nci maddesinin emredici nitelikte olduğu, bu düzenleme nedeni ile işveren ve işçi arasında, işçilik alacakları konusundaki uyuşmazlığa ilişkin arabuluculuk tutanağının düzenlendiği tarih ve ibra beyanının içeriği dikkate alındığında, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri bir zamanda uyuşmazlık konusu olmadan ve işçinin başvurusu bulunmadan ibra niteliğinde arabuluculuk tutanağı düzenlendiği, bu şekilde aşırı yararlanma hükümleri içeren ve ibra niteliğinde bulunan ihtiyari arabuluculuk anlaşma belgesinin araubuluculuğun amacına uygun olmadığı ve iptalinin gerektiği kanaatine varıldığından davanın kabulüne ve taraflar arasında imzalanan 29.....2021 tarihli 2021/131109 numaralı ihtiyari arabuluculuk anlaşma belgesinin iptaline karar verilmiştir.

 

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

 

B. İstinaf Sebepleri

Davalı vekili, davacının tarafın uygunsuz davranışları nedeniyle işten çıkartıldığını, davacının çıkışının istifa olarak gösterildiğini, müvekkilinin bununla da yetinmeyerek davacının işsizlik ücretinden faydalanabilmesi amacıyla davaya konu arabuluculuk faaliyetlerini gerçekleştirdiğini; işçiye ihbar öneli tanınarak feshe bağlı alacakları ödendiği için arabuluculuk tutanağında ödenecek tutarın 1.000,00 TL olarak gösterildiğini, ihbar süresi verilmesine ilişkin kuralın sürecin başında taraflarca bilinmemesi nedeniyle arabuluculuk tutanağının düzenlenmesinden sonra feshe ilişkin işlem yapıldığını, davacının fazla çalışma ücreti, yıllık izin ücreti, ... ... ve genel tatil ücreti gibi başkaca alacaklarının bulunmadığını, davacı tarafından arabulucu hakkında Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığına şikayette bulunulduğu, ancak yapılan tahkikat sonrası işlem yapılmasına yer olmadığına karar verildiğini, davacı tarafa arabuluculuk süreci ile gerekli bilgilendirilmelerin yapıldığını, davacının da bu bilgilendirmeleri anlayarak tutanakları imzaladığını, ortada herhangi bir irade fesadının bulunmadığını, davaya konu sürecin ... amacının davacının işsizlik ücretinden faydalanabilmesi olduğunu, bu durumda aşırı yararlanma hükümlerinin dava konusu uyuşmazlığa uygulanamayacağını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

 

 

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıkları ve Arabuluculuk Kanunu'nun (6325 sayılı Kanun) 18 ... maddesinin beşinci fıkrasında “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.” düzenlemesinin yer aldığı, bu hükmün Kanunun gerekçesine göre, “dava açma yasağı” olarak nitelendirildiği, Kanunda dava açma yasağının hukuki niteliği, bu yasağa rağmen dava açılması durumunda bunun sonucunun ne olacağı ve dava açma yasağının istisnalarının olup olmadığının düzenlenmediği, anlaşma belgesinin ilâm niteliğinde belge sayılacağı hükmünden hareketle anlaşmaya varılan hususlarda tarafların dava açma ihtiyacının ortadan kalktığı söylenebilir. Bu sebeple dava açma yasağı, dava şartlarından olan hukuki yarar bulunması şartının ... bir görünümü olduğu, daha açık bir ifadeyle ... bir dava şartı olduğu, dava açma yasağının istisnaları da bulunduğu; arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen anlaşma belgesinin Borçlar hukuku sözleşmesi niteliği de dikkate alındığında, aynı uyuşmazlık hakkında, özellikle bu belgenin sahteliği, anlaşmanın irade fesadı hâlleriyle sakatlandığı, anlaşmanın geçersizliği gibi durumlarda dava açılabileceği kabul edilmesi gerektiği, 6098 sayılı Kanun'un "aşırı yararlanma" başlıklı 28 ... maddesine göre, bir sözleşmede karşılıklı edimler arasında açık bir oransızlık varsa, bu oransızlık, zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden yararlanılmak suretiyle gerçekleştirildiği takdirde, zarar gören, durumun özelliğine göre ya sözleşme ile bağlı olmadığını diğer tarafa bildirerek ediminin geri verilmesini ya da sözleşmeye bağlı kalarak edimler arasındaki oransızlığın giderilmesini isteyebileceği, konuya ilişkin mevzuat hükümleri ve dosya kapsamı birlikte ele alındığında; davalı tarafın sunmuş olduğu itirazların İlk Derece Mahkemesince verilen gerekçeli kararda isabetli delil ve değerlendirmelerle tartışılmış olması, özellikle dosya kapsamındaki delil durumu ve arabuluculuk belgesinin içeriği ile borçlar hukuku sözleşmesi niteliği dikkate alındığında 6098 sayılı Kanun'un 28 nci maddesinde yer ... aşırı yararlanma durumunun ortaya konulduğu birlikte değerlendirildiğinde, İlk Derece Mahkemesince verilen kararda isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılarak davalı tarafın yerinde bulunmayan istinaf itirazlarının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) ... alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.

 

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.

 

B. Temyiz Sebepleri

Davalı vekili temyiz başvurusunda; istinaf başvurusundaki sebepleri tekrar etmiş ve resen gözetilecek diğer nedenlerle kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.

 

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, arabuluculuk sürecinin kanuna uygun şekilde yürütülüp yürütülmediğine ve buna göre dava konusu ihtiyari arabuluculuk tutanağının iptalinin gerekip gerekmediğine ilişkindir.

 

2. İlgili Hukuk

1. 6100 sayılı Kanun'un 107 nci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.

 

2. 6325 sayılı Kanun'un "Amaç ve kapsam" kenar başlıklı 1 ... maddesinin ikinci fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:

"Bu Kanun, yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri ... veya işlemlerden ... ... hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanır ..."

 

3. 6325 sayılı Kanun'un "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:

"...

(b) Arabuluculuk: Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların ... üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde ... önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık ... yöntemini,

...ifade eder"

4. 6325 sayılı Kanun'un "İradi olma ve eşitlik" kenar başlıklı 3 üncü maddesi şöyledir:

"(1) Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler. (Ek cümle:6/12/2018-7155/22 md.) Şu kadar ki dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin 18/A maddesi hükmü saklıdır.

(2) Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler."

 

5. 6325 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre arabulucu görevini özenle, tarafsız bir biçimde ve şahsen yerine getirir.

 

6. 6325 sayılı Kanun'un 11 ... maddesinin birinci fıkrasında arabulucunun, arabuluculuk faaliyetinin başında, tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve sonuçları hakkında gerektiği gibi aydınlatmakla yükümlü olduğu düzenlenmiştir.

 

7. 6325 sayılı Kanun'un "Arabulucuya başvuru" kenar başlıklı 13 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

" Taraflar dava açılmadan önce veya davanın görülmesi sırasında arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilirler. Mahkeme de tarafları arabulucuya başvurmak konusunda aydınlatıp, teşvik edebilir."

 

3. Değerlendirme

1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

 

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

 

VI. KARAR

Açıklanan sebeple;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

 

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

 

21.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Bu sayfa 223 kez görüntülendi.