Limanda yapılacak 2 farklı proje için (dip tarama – yat limanı) birlikte değerlendirilerek ÇED raporu alınması gerektiği hk.

Karar

 

Danıştay 4. Daire Başkanlığı         2023/12865 E.  ,  2023/5775 K.

 

 

T.C.

 

D A N I Ş T A Y

 

DÖRDÜNCÜ DAİRE

 

Esas No : 2023/12865

 

Karar No : 2023/5775

 

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği (E-Tebligat)

 

VEKİLİ : Av. …

 

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … 2- … Derneği 3- … ,…., 27- …

 

VEKİLİ : Av. …

 

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

 

YARGILAMA SÜRECİ :

 

Dava konusu istem: Muğla İli, Milas İlçesi, ... Mahallesi, ... Mevkiinde, ... Turizm ve Tarım Sanayi Anonim Şirketi tarafından yapılması planlanan "Dip Tarama" projesi ile ilgili olarak, Muğla Valiliği tarafından verilen … tarihli, … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararının iptali istenilmiştir.

 

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince verilen kararda; dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu "Dip Tarama" projesi ile “Yakamoz Yat Limanı ve Çekek Yeri" projesinin birbirinden bağımsız ayrı projeler olarak değerlendirilmesinin Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinden beklenen sonuçları değiştirdiği, projeler için ayrı olarak süreç işletilmiş olsa da herhangi bir bölgede gerçekleştirilecek faaliyetlerin kümülatif olarak değerlendirilerek çevresel etkilerin ve bu etkilere yönelik önlemlerin ÇED yönetmeliği kapsamında dikkate alınması gerektiği, projenin inşaat ve işletme sürecindeki etkilerinin ve alınacak önlemlerin belirlenmesi yönünden proje tanıtım dosyasının yetersiz olduğu, proje tanıtım dosyasında projenin önemli olası etkilerinin ayrıntılı olarak irdelenmediğinin anlaşıldığı, projenin gerçekleştirilmesinin olumsuz çevresel etkilerinin olabileceği ve çevre bütünlüğüne zarar verebileceği, bu durumda, dava konusu proje alanına yönelik çevresel etkilerin kümülatif olarak çevresel etki değerlendirmesine tabi tutulmasının uygun olacağı, belirtilen nedenlerle dava konusu ÇED gerekli değildir kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

 

Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

 

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu dip tarama projesi ile çekek yeri projesinin farklı projeler oldukları, dolayısıyla ayrı ayrı ÇED sürecine tabi tutulmalarında Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği açısından sakınca bulunmadığı, devam eden davalara ilişkin bilgilerin proje tanıtım dosyasında yer almasına dair Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde herhangi bir hükmün bulunmadığı, proje tanıtım dosyasında Ekolog, Hidrobiyolog ve Hidrojeolog tarafından hazırlanmış Ekosistem Değerlendirme Raporunun yer aldığı, Ekosistem Değerlendirme Raporunda, projenin, Güllük Sazlığı ekosistem dinamiklerine etki etmeyecek bir noktada bulunduğu, deltanın onaylanmamış taslak tampon bölgesinde kalan proje faaliyetleri ile denizel ve karasal ekosistemlere oldukça sınırlı müdahalelerde bulunulacak olmasından dolayı ekolojik yönden hassas olan Güllük Deltasına yönelik önemli ve kalıcı bir tehdit oluşturmayacağı sonucuna varılmış olduğu, dip tarama faaliyetine ilişkin bilgilere ve taahhütlere proje tanıtım dosyasında yer verilmiş olduğu, faaliyet kapsamında oluşacak gürültü düzeyinin 04/06/2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün DeğerIendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirlenen sınır değerleri aşmadığı, proje tanıtım dosyasında bulunan meteorolojik verilerin Muğla Meteoroloji İstasyonundan alındığı, tutarsız ve hatalı oldukları iddiasının gerçeği yansıtmadığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

 

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Cevap verilmemiştir.

 

TETKİK HÂKİMİ : …

 

DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlığın çözümü amacıyla mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve bunun sonucunda düzenlenecek raporun incelenmesi suretiyle uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

 

TÜRK MİLLETİ ADINA

 

Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

 

İNCELEME VE GEREKÇE :

 

MADDİ OLAY :

 

Muğla İli, Milas İlçesi, ... Mahallesi, ... Mevkiinde, ... Turizm ve Tarım Sanayi Anonim Şirketi tarafından yapılması planlanan "Dip Tarama" projesi ile ilgili olarak, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, … tarihli, … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararı verilmiştir.

 

Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

 

İLGİLİ MEVZUAT:

 

 

2872 sayılı Çevre Kanununun 2. maddesinde; "Çevresel Etki Değerlendirmesi: Gerçekleştirilmesi plânlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları; Proje Tanıtım Dosyası: Gerçekleşmesi plânlanan projenin yerini, özelliklerini, olası olumsuz etkilerini ve öngörülen önlemleri içeren, projeyi genel boyutları ile tanıtan bilgi ve belgeleri içeren dosyayı ifade eder.'' hükmüne, 10. maddesinde; "Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez. Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi plân ve programlar ve konuya ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir" hükmüne yer verilmiştir.

 

25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 4. maddesinde; "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı: Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projeler hakkında yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı olarak tanımlanmıştır.

 

Aynı Yönetmelik'in 6. maddesinde, "(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki bir projeyi gerçekleştirmeyi planlayan gerçek veya tüzel kişiler; Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi projeleri için ÇED Başvuru Dosyasını, ÇED Raporunu, Seçme Eleme Kriterleri uygulanacak projeler için ise Proje Tanıtım Dosyasını, Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum ve kuruluşlara hazırlatmak, ilgili makama sunulmasını sağlamak ve proje kapsamında verdiklere taahhütlere uymakla yükümlüdürler... (3) Bu Yönetmeliğe tabi projeler için "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararı veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı alınmadıkça bu projelere hiçbir teşvik, onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez, proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez...' kuralına yer verilmiş olup; 7. maddesinde, Çevresel Etki Değerlendirmesine tabi projeler sayılmış, buna göre anılan Yönetmeliğin EK-1 listesinde yer alan projeler ile Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projeler için Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanmasının zorunlu olduğu; 15. maddesinde, bu Yönetmeliğin EK-2 listesinde yer alan projeler ile kapsam dışı değerlendirilen projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesinin planlanması halinde, mevcut proje kapasitesi ve kapasite artışları toplamı ile birlikte projenin yeni kapasitesi EK-2 listesinde belirtilen projelerin seçme, eleme kriterlerine tabi olduğu, hükme bağlanmış, 17. maddesinde ise; "Bakanlık, Proje Tanıtım Dosyalarını ek-4’te yer alan kriterler çerçevesinde inceler ve değerlendirir. Bakanlık, bu aşamada gerekli görülmesi halinde Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlardan proje ile ilgili geniş kapsamlı bilgi vermesini, araç gereç sağlamasını, yeterliği kabul edilebilir kuruluşlarca analiz, deney ve ölçümler yapmasını veya yaptırmasını isteyebilir... (2) Bakanlık on beş (15) iş günü içinde inceleme ve değerlendirmelerini tamamlar. Proje hakkında "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararını beş (5) iş günü içinde verir, kararı Valiliğe, proje sahibine ve Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara bildirir. Valilik, bu kararı askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurur." düzenlemesine yer verilmiştir.

 

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

 

Dosyanın incelenmesinden; Muğla İli, Milas İlçesi, ... Mahallesi, ... mevkiinde gerçekleştirilmesi planlanan ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından … tarihli, … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu'' kararı verilen "Yakamoz Yat Limanı ve Çekek Yeri" projesi kapsamında hizmet sunulması öngörülen yatların yanaşma kapasitesine uygun draft derinliğinin sağlanabilmesi amacıyla -3 metre kotuna kadar, 24.469,781 m2 alanda 100.000 m3 miktarında dip tarama faaliyetin gerçekleştirilmesin planlandığı, planlanan faaliyete ilişkin olarak hazırlanan proje tanıtım dosyasın idareye sunulduğu, davalı idarece yapılan değerlendirme sonucunda Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 17. maddesi uyarınca 10/05/2022 tarihli, 2022129 sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararının verilmesi üzerine anılan kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, İdare Mahkemesince, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun dava dosyasındaki bilgi ve belgeler birlikte değerlendirilmesinden dava konusu ÇED gerekli değildir kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.

 

Öte yandan, gerçekleştirilmesi planlanan dip tarama projesinin ilişkin olduğu "Yakamoz Yat Limanı ve Çekek Yeri" projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen 06/10/2021 tarihli, 6419 sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu'' kararının iptali istemiyle açılan davalarda, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… ve … tarih ve E:…, K:… sayılı kararlarının Dairemizin 26/10/2023 tarih ve E:2023/11994, K:2023/5773 ve 26/10/2023 tarih ve E:2023/12010, K:2023/5774 sayılı kararlarıyla; Mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporlarının hükme esas alınabilecek nitelik ve yeterlilikte olmadığı sonucuna varıldığından oluşturulacak yeni bir bilirkişi heyetiyle mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve projenin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi suretiyle düzenlenecek rapor dikkate alınarak, işin esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulduğu görülmektedir.

 

Uyuşmazlıkta, iptali istenilen ÇED gerekli değildir kararının ilişkin olduğu dip tarama projesinin "Yakamoz Yat Limanı ve Çekek Yeri" projesi kapsamında yapılması planlanan liman havzasının derinliğini artırmak böylece limandan yararlanacak yatların yanaşma kapasitesine uygun draft derinliğini sağlamak amacıyla gerçekleştirilmek istendiği, "Yakamoz Yat Limanı ve Çekek Yeri" projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen … tarihli, … sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu'' kararının iptali yolunda verilen Mahkeme kararlarının Dairemizin E:2023/11994 ve E:2023/12010 sayılı dosyalarında yapılan temyiz incelemesi neticesinde yeniden yaptırılacak keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenecek rapor dikkate alınmak suretiyle işin esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulduğu göz önünde bulundurulduğunda, aynı sahada gerçekleştirilmesi planlanan her iki projenin çevresel etkilerinin aynı bilirkişi heyetiyle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak ve bir bütün halinde değerlendirilerek belirlenmesi suretiyle hazırlanacak bilirkişi raporlarında birbirleriyle çelişen tespit ve kanaatlere yer verilmesinin önüne geçileceği ve bu şekilde hazırlanan bilirkişi raporları hükme esas alınmak suretiyle verilecek Mahkeme kararının tereddüte yer vermeyecek şekilde sonuca ulaşılmasını sağlayacağı açıktır.

 

Bu durumda, bakılan işbu dosya ile Dairemizin E:2023/11994 ve E:2023/12010 sayılı dosyalarına konu davalarda verilecek Mahkeme kararları arasında çelişkiye mahal verilmemesini teminen İdare Mahkemesince; dava dilekçesi, savunma dilekçesi, bilirkişi raporuna itiraz ve temyiz dilekçelerindeki iddialar, projenin yeri, nitelikleri ve proje tanıtım dosyasını hazırlayanların uzmanlık alanları da dikkate alınarak, dava konusu "'Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'" kararına konu faaliyetin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olup olmadığının proje tanıtım dosyasında yer verilen taahhütlerin bilimsel olarak değerlendirilmesi yapılmak suretiyle araştırılması amacıyla, aralarında Çevre Mühendisi, Jeoloji Mühendisi, Hidrojeoloji Mühendisi, Su Ürünleri Mühendisi, Biyolog (Flora-Fauna uzmanı), Hidrobiyolog, İnşaat Mühendisi (hidrolik alanında uzman), Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisi, Ornitolog olmak üzere, gerekirse başka dallardan da öğretim üyeleri seçilerek oluşturulacak yeni bir bilirkişi heyetiyle (Dairemizin E:2023/11994 ve E:2023/12010 sayılı dosyalarına konu davalarda belirlenecek aynı bilirkişi heyetiyle) proje alanında keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve bunun sonucunda düzenlenecek raporun incelenmesi suretiyle uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

 

Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

 

KARAR SONUCU :

 

Açıklanan nedenlerle;

 

1. Temyiz isteminin kabulüne,

 

2. Temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,

 

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine,

 

4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, kesin olarak, 26/10/2023 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

 

(X) KARŞI OY :

 

Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, temyize konu mahkeme kararının bozulmasını sağlayacak nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin reddi gerektiği görüşüyle Dairemiz kararına katılmıyoruz.

Bu sayfa 156 kez görüntülendi.