MAKALE: Mesafeli Sözleşmelerin Tüketici Hakları Çerçevesinde Değerlendirilmesi (STJ. AV. ECEM COŞKUN)

Karar Özeti

    

 

^1.GİRİŞ:

 

Mesafeli sözleşmeler, gelişen teknolojinin etkisiyle kullanımı  artmakta olup  Tüketici Hukuku açısından da oldukça önemli bir sözleşme çeşidi haline gelmiştir. Bizler de bu değerlendirmemizde, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (Bundan sonra TKHK olarak bahsedilecektir) uyarınca “Mesafeli Sözleşmeyi” tanımlayıp Yargıtay uygulamalarında nasıl yer aldığını inceleyeceğiz.

 

^{2.Mesafeli Sözleşme Nedir?}

 

^{6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun  48. Madde birinci fıkraya göre, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı  fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak  oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve  kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelere “Mesafeli sözleşme” denir.}

 

^{Diğer taraftan, bir sözleşmenin Mesafeli sözleşme  olabilmesi için;} 

 

^{- Taraflar fiziksel olarak bir araya gelmemeli.}

 

^{- Uzaktan iletişim araçları yoluyla olmalı.1}

 

^{- Organize bir mesafeli sürüm sistemi olmalı.}

 

^{husularının bir arada bulunması gerekmektedir.}

 

^{Mesafeli sözleşmelere genel birçok sözleşme tipinde kurulabilir.Ancak, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği  m.2/2.fıkrada kapsam dışı sözleşmeler,  mesafeli sözleşme şeklinde kurulamaz.}

 

^{3.Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Hakları veya Tüketiciyi Koruyan Hususlar :}

 

^{Mesafeli sözleşmelerde, gerek sözleşme öncesi, gerek sözleşmenin ifası esnasında, gerekse de sözleşme sonrası süreçte, tüketici korunmaktadır.}

 

^{3.a.Sözleşme öncesi süreçte tüketiciyi koruyan hususlar}

 

^{Tüketici, mesafeli sözleşme kurulmadan önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği (MSY)5.maddede geçen hususlar hakkında bilgilendirilmelidir. Ayrıca bu bilgilendirmeyi yaptığına yönelik ispat yükü de yine satıcı veya sağlayıcıya aittir.}

 

^{Sözleşme öncesi  bilgilendirme; Uzaktan iletişim aracına uygun[1], en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde , açık, sade ve okunabilir bir şekilde, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı yoluyla[2],  olmalıdır.}

 

^{Ancak, Mesafeli Sözleşmenin kurulabilmesi için bu şartlara ek olarak, satıcı veya sağlayıcının ön bilgilendirmenin teyidini yapmaları da MSY.m.7’ye göre zorunludur. İşbu maddeye göre, ön bilgilendirmenin teyidinin yapılmaması durumunda sözleşme kurulmamış sayılır.[3]}

 

^{Yine, satıcı veya sağlayıcı MSY.m.8 gereğince, tüketicinin siparişi onaylamasından hemen önce siparişin ödeme yükümlülüğü anlamına geldiğini açık ve anlaşılır bir biçimde  tüketiciye iletmelidir. Aksi halde tüketici yapılan mesafeli sözleşme ile bağlı değildir.[4] Ek olarak, satıcı veya sağlayıcı bilgilendirme yükümlülüğü kapsamına giren ek masraflara ilişkin olarak  da tüketiciyi bilgilendirmek zorundadır. Aksi durumda tüketici masraflardan sorumlu olmayacaktır.}

 

^{3.b.  Sözleşmenin ifası sırasında tüketiciyi koruyucu hususlar}

 

^{3.b.1. Edimin zamanında yerine getirilmemesi:}

 

^{TKHK.m.48/3.fıkrasına göre satıcı/sağlayıcı sipariş ulaştığı andan itibaren  taahhüt edilen süre içerisinde borcunu ifa eder. Bu süre kural olarak otuz günü geçemez. Ancak bu kural ; 1 Ekim 2022 tarihinde yürürlüğe giren madde ile kısmi değişikliğe uğramıştır. Değişikliğe göre  artık, tüketicinin istediği  veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan  mallara ilişkin sözleşmeler, otuz günlük süre açısından kapsam dışı bırakılmıştır.}

 

^{3.b.2. İmkansızlık:}

 

^{Mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesi gerçekten de imkansız hale gelmişse, satıcı veya sağlayıcı durumu öğrendiği tarihten itibaren üç gün içinde  bunu tüketiciye  Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde belirtilen şekillerde,   bildirmek zorundadır. Tüketiciden tahsil edilen tüm ödemelerin de, bildirimden itibaren on dört gün içerisinde iade edilmesi gerekmektedir. Ancak, malın stokta bulunmaması durumu, MSY.16’ya göre imkansızlık sayılmaz.}

 

^{3.b.3 Zarardan sorumluluk :}

 

^{MSY.m.17’ye göre, satıcı veya sağlayıcı malın tüketiciye ulaşana kadar geçtiği süreçten sorumludur. Bu sürece ilişkin alıcıya bir sorumluluk yüklenmez. Ancak tüketici malı, satıcı veya sağlayıcının belirlediği taşıyıcı dışında bir üçüncü kişiye teslim edilmesini isterse, teslimden itibaren  oluşabilecek durumlardan satıcı veya sağlayıcı sorumlu tutulamayacaktır.}

 

^{3.b.4.    İlave Ödemeler:}

 

^{MSY.m.19’a göre sözleşme kurulduktan sonra  tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında anlaşılan esas bedel dışında herhangi bir bedelin talep edilemez.}  

 

^{3.c. Sözleşme sonrasında  tüketiciyi koruyucu hususlar (Cayma Hakkı)}

 

^{Bilindiği üzere, tüketici uzaktan iletişim araçları yoluyla sipariş ettiği mal veya hizmetin, aradığı nitelikte olup olmadığını bilemez. Dolayısıyla Kanun tüketiciye, on dört gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart  ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkı tanımıştır[5]. Belirtilen süre,  hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde  sözleşmenin kurulduğu gün başlarken, mal teslimine ilişkin sözleşmelerde tüketicinin veya belirlediği  üçüncü kişinin  malı teslim aldığı gün başlar. Diğer taraftan, MSY.m.5’te de belirtildiği üzere cayma hakkı konusunda tüketici bilgilendirilmelidir.  Gerektiği şekilde bilgilendirilmeyen tüketici için bu süre bilgilendirme yapıldığı tarihten başlar. Ancak her durumda  14 günlük süre bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra cayma süresi sona erecektir. Son olarak belirtmek gerekir ki, tüketici tarafından cayma hakkının kullanıldığı durumlarda, yan sözleşmeler de kendiliğinden sona erecektir.}

 

^{Konuya ilişkin son olarak belirtmek gerekir ki, tüketici cayma hakkını kullanmak istediği durumda,  bildirimi  cayma süresi içerisinde yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile yapmak sureti ile satıcı veya sağlayıcıya iletmelidir. Ön bilgilendirmenin aksine cayma hakkının  kullanımına ilişkin ispat yükü  tüketicinin üzerindedir[6].}

 

 

^KAYNAKÇA

 

^{BÜTÜN YILMAZ,Derya G.,”MESAFELİ SÖZLEŞMELERİN KAPSAMI”, Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 69 (2) 2020: 325-368.}

 

^{Abdülkerim YILDIRIM, Tüketici Hukuku Ders Notları,2021-2022 Bahar Dönemi.}