Hukuki dinlenilme hakkının neleri kapsadığı hk.

Karar

9. Hukuk Dairesi         2016/27052 E.  ,  2020/12181 K.

 

 

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

 

DAVA TÜRÜ : ALACAK

 

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

 

Y A R G I T A Y K A R A R I

 

Davacı İsteminin Özeti:

 

Davacı vekili, müvekkilinin davalıya ait işyerinde 11.02.2014 tarihine kadar otomasyon operatörü olarak çalıştığını, davalı aleyhine açılmış olan işe iade davası neticesinde Bakırköy 16. İş Mahkemesi’nin 2014/63 Esas ve 2014/322 Karar sayılı 17.10.2014 tarihli ilamı ile verilen kabul hükmünün davalı tarafça temyiz edildiğini, Dairemizin 2015/2057 Esas 2015/10061 Karar sayılı 11.03.2015 tarihli ilamıyla yerel mahkeme hükmünün onandığını, Bakırköy 40. Noterliği’nin 27.04.2015 tarih ve 11233 yevmiye sayılı ihtarnamesi ile işe iade kararının gereğinin yapılması, müvekkilinin işe başlatılması, aksi halde boşta geçen süre ücreti ile işe başlatmama tazminatının ve dava konusu diğer işçilik hak ve alacaklarının 3 gün içinde taraflarına ödenmesini talep ettiklerini, ihtarın davalıya 29.04.2015 tarihinde tebliğ edildiğini, ihtarnameye rağmen davalı yanın davacıyı işe davet etmediğini ileri sürerek 4 aylık boşta geçen süre ücreti ve diğer haklar, işe başlatmama tazminatı, kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık ücretli izin alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

 

Davalı Cevabının Özeti:

 

Davalı vekili, iş sözleşmesinin 11.02.2014 tarihinde 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25/ll-e maddesi gereğince tazminatsız ve bildirimsiz feshedilmesine karar verildiğini, fesih kararının noter ihtarnamesi ile tebliğ edildiğini, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

 

Mahkeme Kararının Özeti:

 

Mahkemece, taraflara ön inceleme gününün tebliğ edildiği, yine tensip ile ön inceleme duruşmasının aynı zamanda tahkikat duruşması olarak devam edeceğinin tensip zaptında açık bir şekilde yer aldığı, davalı tarafın cevap verdiği, cevap dilekçesi ile birlikte delillerini bildirdiği ancak ön inceleme duruşmasına katılmadığı, ön inceleme duruşmasında tensip ara kararı gereği tahkikat aşamasına geçildiği, buna dayalı olarak davacı tanıklarının dinlendiği, yine usul ekonomisi de gözetilerek ön inceleme ve ilk tahkikat duruşmasının birlikte yapılmasına yönelik tensip zaptı içeriği gözetildiğinde davalı tarafın usule yönelik itirazlarının reddi gerektiği, dosyanın geldiği aşama itibariyle davalı yanın sair usuli itirazlarının yerinde olmadığı gerekçesiyle davalının tanık dinletme talebinin reddine karar verilerek toplanan deliller ve bilirkişi raporu doğrultusunda yazılı gerekçe ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

 

Temyiz:

 

Karar, yasal süresi içinde davalı vekili arafından temyiz etmiştir.

 

Gerekçe:

 

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 21/03/2007 tarih ve 2007/8-161 esas, 2007/155 karar sayılı kararı ile de belirtildiği üzere adil yargılanma ve dinlenilme hakkının bir gereği olarak hakim, taraflara duruşmalarda hazır bulunmak, iddia ve savunmalarını bildirmek için imkan vermeli, tarafları usulüne uygun bir biçimde duruşmaya davet etmelidir. Fakat tarafların kendilerine tanınan bu imkana rağmen, duruşmaya gelmek zorunluluğu yoktur. Hukuk davalarında duruşmaya gelmemenin müeyyidesi, dava dosyasının işlemden kaldırılması veya yargılamanın gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilmesidir.

 

Dava ile ilgili olan kişilerin davaya ilişkin bir işlemi öğrenebilmesi için, tebligatın usulüne uygun olarak yapılması, duruşma gün ve saatinin muhataba bildirilmesi gerekmektedir. Duruşma günü ile tebligatın çıkarıldığı tarih arasında makul bir süre olmalıdır. Aksi takdirde tarafların hukuksal dinlenme ve savunma hakkı kısıtlanmış olur.

 

AİHM'ye göre de iç hukuktaki duruşmada hazır bulunma hakkını kullanıp kullanmamaya karar verecek olan davanın bir tarafına, duruşmaya katılma imkanı verecek şekilde duruşmanın bildirilmemesi, silahlarda eşitlik ve çekişmeli yargılama ilkelerini özünden yoksun bırakır.

 

Diğer taraftan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 27. maddesinde yer bulan “Hukuki Dinlenilme Hakkı” gereğince davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup, bu hakkın yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, açıklama ve ispat hakkını, mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini içermektedir. Mahkeme, iki tarafa eşit şekilde hukukî dinlenilme hakkı tanıyarak hükmünü vermelidir. Anayasanın 36. maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının en önemli unsuru olan hukukî dinlenilme hakkı, adil yargılanma hakkı içinde teminat altına alınmıştır. Bu hakka, tarafın hâkime meramını anlatma hakkı ya da iddia ve savunma hakkı da denilmektedir. Ancak, hukukî dinlenilme hakkı, bu ifadeleri de kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir. Bu hak çerçevesinde, tarafların gerek yargı organlarınca gerekse karşı tarafça yapılan işlemler konusunda bilgilendirilmeleri zorunludur. Kişinin kendisinden habersiz yargılama yapılarak karar verilmesi, kural olarak mümkün değildir.

 

Bu kapsamda hukuki dinlenilme hakkı, bilgilenme/bilgilendirme, açıklama yapma, yargı organlarınca dikkate alınma ve kararların gerekçeli olması gibi hususları içerdiği açıktır. Bilgilenme hakkı, yargılamanın içeriğine dair tam bir bilgi sahibi olmanın yanında gerek karşı tarafın gerekse de yargı organlarının dosya içeriğine yapmış oldukları işlemleri öğrenmelerini kapsar. Bilgilenme/ bilgilendirme hakkının etkin biçimde kullanılabilmesi için gönderilecek tebligat ve davetiyelerde kanunda öngörülmüş şekil şartlarına sıkı sıkıya uyulması gerekmektedir. Ayrıca bu hak sadece davanın başındaki iddia ve savunmalar açısından değil yargılamanın her aşamasında dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda devam eden bir yargılamada, tarafların açıklamaları için bilgilendirme yeterli olmayıp yargılamada yer alan diğer kişilerin ( tanık, bilirkişi gibi) açıklamaları açısından da önemlidir. Bilgilenme hakkının usulüne uygun kullanımı ile tarafların haklarında öğrendikleri isnat ve iddialara karşı beyanda bulunabilme, davaya yönelik bilgi ve belge verebilme yani açıklama yapma hakkı da hukuki güvenceye bağlanmaktadır. Böylece davanın her iki tarafına eşit şekilde açıklama yapma hakkı tanınması ile adaletin görünür kılınması sağlanacaktır. Açıklamada bulunma hakkı, tarafların, yazılı veya sözlü şekilde iddia ve savunmalara karşı itirazda bulunabilme, davaya ilişkin beyanda bulunmalarını sağlar.

 

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 137. maddesinde, “(1) Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ön inceleme yapılır. Mahkeme ön incelemede; dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemleri yapar, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onları sulhe teşvik eder ve bu hususları tutanağa geçirir. (2) Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikata geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez.”

 

140. maddesinde, “ (1) Hâkim, ön inceleme duruşmasında, dava şartları ve ilk itirazlar hakkında karar verebilmek için gerekli görürse tarafları dinler; daha sonra, tarafların iddia ve savunmaları çerçevesinde, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususları tek tek tespit eder. (2) Uyuşmazlık konularının tespitinden sonra hâkim, tarafları sulhe teşvik eder; bu konuda sonuç alınacağı kanaatine varırsa, bir defaya mahsus olmak üzere yeni bir duruşma günü tayin eder. (3) Ön inceleme duruşmasının sonunda, tarafların sulh faaliyetinden bir sonuç alıp almadıkları, sonuç alamadıkları takdirde anlaşamadıkları hususların nelerden ibaret olduğu tutanakla tespit edilir. Bu tutanağın altı, duruşmada hazır bulunan taraflarca imzalanır. Tahkikat bu tutanak esas alınmak suretiyle yürütülür. (4) Ön inceleme tek duruşmada tamamlanır. Zorunlu olan hâllerde bir defaya mahsus olmak üzere yeni bir duruşma günü tayin edilir. (5) Ön inceleme duruşmasında, taraflara dilekçelerinde gösterdikleri, ancak henüz sunmadıkları belgeleri mahkemeye sunmaları veya başka yerden getirtilecek belgelerin getirtilebilmesi amacıyla gereken açıklamayı yapmaları için iki haftalık kesin süre verilir. Bu hususların verilen kesin süre içinde tam olarak yerine getirilmemesi hâlinde, o delile dayanmaktan vazgeçilmiş sayılmasına karar verilir.”

 

320. maddesinde ise, basit yargılama usulünde ön inceleme ve tahkikat usulü açıklanmış olup 3. fıkrada; tarafların dinlenmesi, delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemlerinin 2. fıkrada belirtilen ilk duruşma hariç iki duruşmada tamamlanması gerektiği ancak işin niteliği gereği bilirkişi incelemesinin uzaması gibi zorunlu hallerde, hakimin gerekçesini belirterek ikiden fazla duruşma yapabileceği düzenlenmiştir.

 

Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği’nin 41. maddesinin 2. fıkrasına göre, basit yargılama usulünde ön inceleme ile tahkikat duruşması birlikte yapılabilir.

 

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun, 240. maddesinde tanık listesi sunulması hususundan, 243. maddesinde ise, tanık listesi için kesin süre verilmesi hususundan bahsedilmekle birlikte, tanık listesi sunulması için kesin sürenin hangi aşamada verileceğine ilişkin, kanunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, aynı Kanun'un 140/1. ve 320/2. maddelerinde, ön inceleme aşamasında tarafların anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususların tek tek tespit edilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Bu halde, tanık deliline dayanmış ve fakat tanık listesi sunmamış tarafa, tanık listesi sunması için kesin sürenin ön inceleme sonunda verilmesi gereklidir.

 

Somut uyuşmazlıkta; davalı süresinde verdiği cevap dilekçesinde, “davacının çalıştığı süreler, işten ayrılma sebepleri,aldığı ücretler, çalışma koşulları ve itiraz konusu yaptıkları sair hususlarda beyanda bulunmaları için” tanık deliline dayandıklarını bildirmiştir. Az yukarıda açıklanan Kanun’un ilgili maddeleri gözetildiğinde; Mahkemenin ön inceleme duruşması yaparak uyuşmazlık konularını belirledikten sonra 08.03.2016 tarihli oturumda süresinde verilen cevap dilekçesinde dayanılan tanık deliline başvurmak isteyen davalı tarafa HMK’nun 240 vd. maddeleri uyarınca usuli işlemler yapılarak tanıklarını bildirmesi için yöntemince kesin süre vermesi, verilen süre içerisinde bildirilen yada dinlenmesi tayin edilen duruşmada hazır edilen tanıkları dinlemesi, bundan sonra sonucuna göre karar vermesi gerekirken “usul ekonomisi” ve tensip zaptında belirtilmekle birlikte davalıya gönderilen ihtarda açıkça yazılı olmayan “ön incelemenin ve ilk tahkikat duruşmasının birlikte yapılmasına” yönelik ara karar gerekçe gösterilerek savunma hakkını kısıtlar biçimde tanıkların bildirilmesi için yöntemince kesin süre verilmeden tanık dinletme talebini reddetmesi bozmayı gerektirmiştir.

 

SONUÇ:

 

Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeple BOZULMASINA, bozma nedenine göre sair hususların şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 15.10.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Bu sayfa 141 kez görüntülendi.