MAKALE: KÖTÜ HAVA KOŞULLARI NEDENİ İLE SÜRE UZATIMI

Karar Özeti

                                                                                                                                                   

 

                                                                                                                                                     D. SELÇUK YETİM

                                                                                                                                           SAYIŞTAY UZMAN DENETÇİSİ

       

 

 

                                       

1 : Giriş

 

Bilindiği üzere, kötü hava koşulları yapım işlerini yavaşlatabilmektedir. İdarelerce de sıklıkla kötü hava koşulları gerekçe gösterilerek süre uzatımı verilmektedir.

 

Bizde makalemizde, yapım işi ihalelerinde kötü hava koşulları nedeni ile süre uzatımı verilmesinin hukuki boyutunu incelemeye çalışacağız.

 

2: Kanuni Düzenlemeler

 

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun mücbir sebeplere bağlı süre uzatımlarını düzenleyen “Mücbir sebepler” başlıklı 10 uncu maddesin de aynen ;

 

 

“Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:

 

Doğal afetler.

 

Kanuni grev.

 

Genel salgın hastalık.

 

Kısmî veya genel seferberlik ilânı.

 

Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.

          

  Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.”  denilmiştir.

 

İlgili hüküm gereğince, kötü hava koşulları gereğince süre uzatımı verilebilmesi için;

 

Doğal afet niteliğinde kabul edilebilecek veya bu nitelikte olmamakla birlikte Kamu İhale Kurumu (bundan sonra Kurum olarak anılacaktır) tarafından mücbir sebep kapsamında değerlendirecek, bir doğa olayı  olması,

 

Yüklenicinin üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmesi, gerekmektedir.

 

3: Doğal Afet Veya Kamu İhale Kurumunca Kabul Edilen Nedenler:

 

Öncelikle belirtmek gerekir ki, doğa olayları gerekçe gösterilerek süre uzatımı verebilmek için öncelikle mücbir sebep kapsamında değerlendirilecek bir olayın[1] olması gerekmektedir. İşin yapıldığı bölge için rutin kabul edilecek sert hava koşulları gerekçe gösterilerek süre uzatımı verilmesinin mümkün değildir. Bir diğer ifade ile, sözleşmede öngörülen sürenin, ilgili bölge için çalışılmayan günleri ve bölge için rutin hava koşullarını kapsadığı kabul edilmektedir.[2]

 

3.1 Doğal Afet:

 

Kamu ihale mevzuatında,  doğal afetlere ilişkin bir tanımlama yapılmamıştır. Ancak deprem, sel, toprak kayması gibi hadisler bu cümleden sayılabilir. Söz konusu hadiseler gerçekleştiğinde makalemizin 4. bölümünde açıklanan şartlar çerçevesinde yükleniciye süre uzatımı verilebilecektir.[3]

 

3.2 Kamu İhale Kurumunca Kabul Edilen Nedenler;

 

4735 sayılı Kanunda, süre uzatımı verilebilecek mücbir sebepler tadat edilmiştir. Ancak, uygulamada karşılaşılabilecek özel durumlar göz önünde bulundurularak, Kuruma  mücbir sebep sayılabilecek diğer haller konusunda yetki verilmiştir.

 

Konuya ilişkin düzenleme getiren Kamu İhale Genel Tebliğinin  “Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen mücbir sebep halleri” başlıklı 25 inci maddesinde aynen;  

 

 “….. 25.3.3. Yükleniciler tarafından idareye yapılan başvurularda (a), (b), (c), (d) bentlerinde belirtilen hallerin dışında bir sebebin söz konusu olması ve maddede sayılan diğer şartların bulunması durumunda, konunun (e) bendi kapsamında mücbir sebep olarak belirlenmesi talebiyle idareler tarafından Kuruma başvurulması mümkün bulunmaktadır. ….

 

25.3.4. Kamu İhale Kurumu tarafından anılan Kanun maddesinin (e) bendi çerçevesinde mücbir sebep olarak kabul edilebilecek benzeri diğer hallere ilişkin olarak genel bir belirleme yapılmaktadır. 4735 Sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b), (c), (d) bentlerinde sayılan mücbir sebep hallerine bakıldığında bu durumlarda hem öngörülmezlik, hem de önlenemezlik şartlarının bir arada gerçekleşmesi gerektiği açıktır. Anılan maddenin (e) bendi çerçevesinde Kurumca belirlenecek “benzeri diğer haller” için de bu iki kriterin bir arada sağlanması şartı aranmaktadır. Buna göre idarelerce yapılacak başvurularda mücbir sebep olarak belirlenmesi istenilen durumun öngörülmezlik ve önlenemezlik kriterlerini birlikte taşıması gerekmektedir……….” Hükmüne yer verilmiştir.

 

İşbu madde de, Kurum tarafından mücbir sebep kabul edilebilecek hallerin ilişkin net bir belirleme yapılmamakla birlikte, doğal afet niteliğinde olmamakla birlikte işin yapımını etkileyecek hava koşulları için Kurum kararı ile süre uzatımı verilebilecektir.[4],[5]

 

4: Yüklenicinin Sorumluluğu:

 

Mücbir sebepler nedeni ile süre uzatımı verebilmek için, yüklenicinin her hangi bir kusuru olmadığı halde işin kötü hava şartlarından etkilenmiş olması ve olaydan sonra 20 gün  içinde idareye başvuruda bulunması gerekmektedir. Yüklenici gerekli önlemleri almadığı gerekçesi ile olaydan zarar görür veya 20 günlük hak düşürücü sürede başvuruda bulunmaz ise  süre uzatımı hakkını kaybedebilecektir.[6]

 

Konuya ilişkin bir diğer önemli hususu ise, doğal afet niteliğindeki olumsuz hava koşullarının olduğu yetkili mercilerce onaylanmış belgelere dayanılarak ispatlanması gerekliliğidir. Bu noktadan hareketle, hava raporu internet çıktısı gibi belgelere dayanılarak süre uzatımı verilmesi mümkün gözükmemektedir. Söz konusu durumlarda, valilik, meteoroloji müdürlüğü gibi resmi kurumlarca onaylanmış belgelerin kullanılması yerinde olacaktır.

 

5. Sonuç:

 

Sonuç olarak, doğal afet nedeni ile süre uzatımı verebilmek için, öncelikle mücbir sebep niteliğinde bir olay olması ve şekil şartları olan “yetkili merci onayı” ve “afetten sonra 20 gün içinde başvuru” koşullarına uyulması zorunludur. Ayrıca, doğal afetten işin etkilenip etkilenmediği ve etkilendi ise yüklenicinin bir kusuru bulunup bulunmadığı hususlarının idarece dikkatlice değerlendirilmesi ve bundan sonra süre uzatımı verilmesi gerekmektedir.