Özeti

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24 üncü maddesinde ; 

“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

………” hükmüne yer verilerek, işin her türlü ayrıntısı dikkate alınarak hazırlanan uygulama projelerine dayalı olarak ihale edilen  anahtar teslim götürü bedel yapım işlerinde, iş artışı yapmanın koşulunu öngörülemeyen duruma bağlamıştır. Bu noktadan hareketle, anahtar teslim yapım işlerine ilişkin projeler, işe ilişkin her türlü detay göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır. Bir diğer ifade ile, ihale öncesi süreçte öngörülebilen veya yapımı zorunlu bütün imalatlar projede yer almalıdır.

 Ayrıca basiretli işadamı gibi hareket etmesi gereken isteklilerin projeyi dikkatlice inceleyip proje hatalarını idareye bildirmesi ve bu yolla proje hatalarının ihale öncesi süreçte düzeltilmesi sağlanmalıdır. Bu hususa ek olarak, işin uzman tarafı  yüklenicelerin, projelerle birlikte yapım işlerine ilişkin tüm mevzuattan sorumludur.

Buraya kadar yapılan açıklamalar çerçevesinde, gerek idareler gerekse yükleniciler, projeleri dikkatlice incelemeleri ve hataları en aza indirerek ihaleyi gerçekleştirmelerinin elzem olduğu anlaşılmaktadır. Zira, iş artış bedelleri yüklenicilerle anlaşmak sureti ile belirlenmekte ve ihalede rekabet ilkesini zedelemektedir

Ancak, pek çok yapım işinde, yapım işleri ile ilgili diğer mevzuata (yangın, deprem, imar) aykırı  projelerle ihaleye çıkıldığı ve bu nedenle uygulama aşamasında proje değişikliğine gidilerek iş artışı yapıldığı görülmektedir. Ancak, böylesi bir nedene bağlı olarak yapılan iş artışları öngörülemezlik kuralına aykırı olabilecektir

Konuyu bir örnekle açıklarsak, projelerde yer verilen yangın tesisatı ilişkin imalatların Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğ’e aykırı olduğu gerekçesiyle iş artışı yapılması mevzuata aykırılık teşkil edebilecektir. Zira, ihale öncesi  süreçte, söz konusu yönetmelikle ilgili yapılması gereken imalatlar bellidir. Bu nedenle, söz konusu durumda öngörülemez bir imalat bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Uygulamada, bu gibi imalatların projede hatalı veya eksik yer aldığı gerekçesiyle iş artışına gidildiği görülmektedir. Ancak, konu 4734 sayılı Kanun çerçevesinde değerlendirildiğinde, söz konusu imalatlar için iş artışına gidilmesinin mevzuata aykırı olacağı (öngürülemez bir imalat olmadığı gerekçesi ile), bir diğer ifade ile böylesi imalat  artışlarının yüklenici tarafından bilabedel yapılması gerektiği yorumu ortaya çıkabilecektir.

Sonuç olarak söz konusu gerekçeyle yüklenicilere ödenecek iş artış bedellerİ hukuki açıdan sorunlu ödemeler olacaktır. Öte yandan proje kusurları, ihale sürecinin sağlıklı yürütülmesini engelleyecek ve suiistimallerin önünü açabilecektir.  Bu nedenle, idarelerce proje hatalarının en aza indirilmesi ve yüklenicilerce  projelerde yer alan eksik/kusurların ihale öncesi süreçte düzeltilmesinin sağlanması en doğru uygulama olacaktır.